Неспадзяванчык. Апавяданне

– Ізенька, ідзі да нас, мой харошы, – пяшчотна прамармытаў Макс.
– Хочаш цыгарэтку? – падхапіў яго сябрук Слава.
– Навошта тытунь, гэта ж шкодна для здароўя, – запярэчыў Макс, – лепш хай дакурыць мой венік.
Макс курыў нейкую самакрутку, ад якой ішоў густы белы дым. Зацягнуўшыся яшчэ раз, Макс прапанаваў:
– Ізя, паспрабуй, ён кашэрны.

Антон, яўрэйскі хлопец, якога хуліганы называлі Ізей, маўчаў і слухаў хэві-метал у навушніках. Слава і Макс ледзь стрымліваліся, каб не зарагатаць з яўрэя, і спрабавалі выклікаць яго на размову далей. Але Антон нічога не казаў. У туалеце вну, дзе курылі хуліганы і куды ён зайшоў па патрэбах, нікога больш не было.

– Ізенька, хочаш свежай парнушкі? – сказаў Макс і дастаў мабільны з кішэні.
– Ізя, а ты сёння такі млявы. Ты з жанчынамі забаўляўся ноччу ці сам сябе задавальняў? – падтрымліваў хвалю Слава.
– Давай мы запросім сюды фашыстаў? – прапанаваў Макс маўклівай ахвяры іх кпінаў. Яго сябрук не вытрымаў і нарэшце зарагатаў.

***
У гэты дзень Макс паехаў на работу да мамы і таты адразу, як пакінуў траўмапункт. У кабінет таты, выканаўчага дырэктара кампаніі, якой валодала яго маці, Макс патрапіў без папярэджання бо на рэсэпшэне нікога не было. Тата нават не здзівіўся прыходу сына, толькі падняў галаву ад папер, якія перабіраў на стале.

– Грошай не дам. – адразу кінуў ён Максу.
– У мяне праблемы... – пачаў сын.
– У мяне таксама, – абарваў яго бацька. – І ў нас усіх. Маму арыштавалі. Бізнес канфіскуюць на карысць дзяржавы, і, каб маме не прыйшлося адбыць 5-10 год, нам трэба выплаціць яшчэ 50 тысяч долараў.
– Каму?
– Дзяржаве. Чыноўнікі вырашылі, што раз у нас бізнес паспяховы, наша кампанія павінна быць дзяржаўнай. Трэба было валіць у Харватыю, калі магчымасць была...

Макс пэўна ўпершыню ў жыцці адчуў сваё адзіноцтва. Ён сеў на стул, хацеў закрыць твар рукамі, але зноў згадаў, што правая загіпсавана. Гэта заўважыў і тата.

– Хто цябе адлупцаваў? – запытаў тата такім тонам, як быццам пытаўся пра справы ва ўніверы.
– Аднагрупнік.
– За што?
– Мы стаялі ў туалеце... Я і Славік... Курылі... Заходзіць Антон... Мы па прыколу кажам: хочаш, паклічам сюды фашыстаў. А ён кінуўся на нас, як неадэкват. Збіў з ног. Мне руку зламаў. Славіку галаву разбіў. Крычаў, што яго прабабуля загінула ў мінскім гета. Хіба я ведаў? На выгляд дык лох, а валодае дзюдо і каратэ. Такі неспадзяванчык...

Бацька ўстаў з-за стала і падышоў да Макса. Дастаў пачак цыгарэт. Закурыў сам і даў Максу. Потым спакойна сказаў:

– Ты кажаш, гэта – неспадзяванчык? Калі ты з сябрукамі страляў качак на Сляпянскім вадасховішчы на першым курсе, а мы з мамай плацілі за цябе мянтам і мясцовым бабулям, якія заявілі... Памятаеш? А на другім курсе ты ціскаў дзяўчат, а я плаціў іх бацькам, каб ціха было... Гэта ты памятаеш? А колькі раз мы плацілі розным выкладчыкам у тваім універы, каб паставілі залік? А калі ты на чацвёртым курсе разбіў вітрыну ў рэстаране, святкуючы дзень нараджэння, хто за гэта плаціў?

Макс толькі маўчаў і нервова курыў.

Бацька працягнуў:

– Гэта ты ў нас неспадзяванчык. Я ажаніўся на тваёй маці толькі таму, што яна зацяжарыла ад мяне... Але гэта ўсё ў мінулым... Цяпер думаеш, што рабіць? Вучыся жыць сваім розумам і сам вырашаць свае праблемы. У нас з мамай таксама неспадзяванчык. Дарэчы, практыку табе прыйдзецца прайсці ў іншай арганізацыі, а не гэтай фірме і дыпломную сам пісаць будзеш.

***
Мама адсядзела толькі тры гады. Потым выйшла і энергічна пачала адбудоўваць свой бізнес з нуля. Кампанія, канфіскаваная на карысць дзяржавы, ужо развалілася. І трэба было яшчэ выплаціць палову вялізарнага штрафа, які быў накладзены падчас арышту за парушэнне заканадаўства пры вядзенні бізнеса.

Маме было не да Макса, як і раней. Тата ўжо паспеў развесціся з маці і ўехаць у сваю Харватыю. Пасля арміі Макс здолеў уладкавацца па спецыяльнасці эканамістам у пэўны дэпартамент. Жыццё пачалося наладжвацца. У дэпартаменце работы было не шмат. Галоўнае было адбыць працоўны дзень з 8 раніцы да 5 вечара. І Макс знаходзіў час вывучаць англійскую і JAVA праграмаванне ў рабочы час, каб у перспектыве знайсці больш хлебную работу.

Аднойчы цёмным лістападаўскім ранкам Макс пасля тыдня на непрацаздольным зайшоў у кабінет шэфа пакінуць дакументы на подпіс. Загадчык аддзела адсутнічаў, але на стале былі змены. Звычайна там былі два стосы дакументаў, тэлефон і два стосы газет, якія шэф любіў чытаць, калі не быў асабліва заняты. Але цяпер на рабочым стале стаяў стацыянарны камп'ютар, усе паперы былі складзены ў адзін стос, а газет не было зусім.

– Мабыць, Міхалыч вырашыў-такі засвоіць камп'ютар, – прамільгнула думка ў галаве Макса і, пакінуўшы свае дакументы на стале, ён выйшаў і пайшоў на сваё месца. Праз пару гадзін да яго падыйшла сакратарка шэфа і папрасіла зайсці да яго.

Калі Макс зайшоў у кабінет загадчыка аддзела, яго чакаў яшчэ адзін неспадзяванчык. На месцы шэфа сядзеў Антон і з захапленнем гуляў у «танчыкі» на новым камп'ютары.

– Антон? – запытаўся Макс.
– Макс? – запытаўся ў адказ Антон, не адрываючы позірку ад экрана.
– Не чакаў цябе тут сустрэць. – сказаў Макс крыху разублена і працягнуў – Рады цябе бачыць.
– Гэта не ўзаемна, Макс, – суха адказаў Антон, – пішы заяву аб звальненні па ўласным жаданні.
– Слухай, Антон, я разумею, што мы са Славікам былі яшчэ тыя казлы ва ўніверы, але я быў малады і дурны. Давай забудзем мінулае?
– Макс, я не выскародны рыцар. Ты надта доўга кпіў з мяне, каб я цярпеў тваю прысутнасць у аддзеле, дзе я цяпер загадчык. Калі не хочаш, каб я зрабіў тваё жыццё пеклам, валі адсюль сам. Пішы заяву і валі.

Макса апанавалі розныя пачуцці. Хацелася адначасова плакаць, лаяцца матам, кінуцца на Антона з кулакамі. Але розум падказваў, што Антон здолее выжыць ворага з калектыву. Таму Макс моўчкі ўзяў паперу, напісаў заяву, кінуў Антону і атрымаў абхадны. Праз гадзіну ён ужо выйшаў з будынку дэпартамента і пайшоў уздоўж вуліцы пад дажджом і моцным халодным ветрам. Не хацелася разгарнуць парасон. Нават не хацелася жыць. Але Макс не пайшоў кідацца ў Свіслач. Ён пайшоў у бліжэйшы бар...

Малюнак узяты з сайта esspressoenglish.net у ілюстратыўных мэтах

Поўны дапрацаваны цыкл апавяданняў "Гэта Беларусь, хлопча!" (PDF) Магчымы разыходжанні з тэкстам апавядання ў блогу.