30.12.2018

Что меня удивило в 2018 году

Третий год подряд в конце года подвожу небольшие итоги. В этот раз распределю события по сезонам и попробую описать, чем меня удивил 2018 год.

Зима (начало года)

Примерно на стыке лет или в начале года у меня появился плазменный телевизор, который отключен от сетки вещания каналов. По Wi-Fi смотрим там на YouTube то, что хотим и не жалеем, что не подключены к БТ или ОНТ.

В начале года меня удивила достаточно грустная выставка на тему современного рабства на главном железнодорожном вокзале Минска. Мне повезло ее посетить, и замечательно, что экспозиция была бесплатной.

Выставка на вокзале "Минск-Пассажирский".

Выборы в местные Советы удивили меня тем, что...

 ... кандидаты от власти научились пользоваться соцсетями для контакта с избирателями,


и рекламой из серии "нарочно не придумаешь".

Еще меня удивило, что здание закрытого женского института "Энвила" не экспроприировано каким-нибудь ведомством, как в случае ЕГУ, а брошено для потребностей вандалов.

Здание ЕГУ на ул. П. Бровки, 3/2 теперь принадлежит Госконтролю...

... а здание "Энвилы" на ул. Велозаводской, 3 заброшено. Подробности тут.


Весна

25 марта 2018 года в стране прошел полуофициальный праздник столетия провозглашения БНР. И, словно в отместку организаторам мероприятия, левые партии и сторонники власти, организовали подготовку к празднованию столетия провозглашения БССР 1 января 2019 г. Как это пройдет, покажет время. Пока собираю материал.

Также меня удивило то, какое щедрое пожертвование оказалось в церковном ящике магазина "Рублевский" этой весной. Я не злорадствую, просто такие ящики прозрачны, и обычно туда кидают по принципу "бери, Боже, что мне не гоже". Не раз замечал это, когда писал про деноминацию. Как видим, это не всегда так.


Наконец, мне удалось поработать с малоизвестной газетой "Печинские новости", которая увидела свет всего три раза и исчезла, успев рассказать про многочисленные драмы начала 1990-х гг.

1-й номер газеты.

Лето

Лето началось для меня с небольшого штрафа, который мне начислили за недоплату налога. Так вышло, что налог подняли с 56 до 60 рублей (для удобства: примерно 30 долларов), но выяснить мне было в налоговой не у кого, а ждать я не мог. Оставил у дежурной копию квитка об уплате с номером мобильного и попросил перезвонить мне, если надо доплатить. Так и вышло. Мой инспектор, знающий меня с осени 2011 г., позвонил мне в конце месяца и попросил доплатить 4 рубля и 3 копейки пени.
-- А 3 копейки за что? -- спрашиваю.
-- Вы же не заплатили вовремя.
Я возмущенно стал рассказывать, как просил сообщить об этом вовремя, но инспектор остановил меня:
-- Андрей Валерьевич, 3 копейки -- это ни о чем.
Мне даже стало неловко за свою мелочность.
Чуть позже я узнал, как примерно в это же время один мой знакомый получил за какие-то недочеты внушительный штраф от налоговой, но (что редко бывает в Беларуси) был полностью освобожден от него судом...

В начале лета удалось дописать цикл рассказов "Это Беларусь, парень!", доступный для чтения  как книга файлом PDF и как отдельные сообщения здесь по ссылке. И еще завершить цикл "Переводчик советует".

Летом довелось снова съездить отдохнуть в Одесскую область Украины. Удивило, что в Одессе и Каролино-Бугаз можно менять белорусские рубли на гривны. В Минске гривны купить разрешено, но их сложно найти.

А еще в Каролино-Бугаз продавали черное мороженое, подобное этому.

Еще летом меня порадовал расчетно-справочный центр нашего района. Мне удалось своевременно подать ксерокопии паспортов и заявление, что нас не было в квартире в определенные дни нашего отпуска в Украине. Благодаря этому удалось заплатить за квартиру на рублей 15-20 меньше обычного. В прошлом году не успел проделать это своевременно (надо в течении недели или 10 дней после возвращения явиться в РСЦ). Также в своем РСЦ удалось договориться, чтобы мне присылали жировки на e-mail. Я написал заявление, мне перестали кидать мою жировку в почтовый ящик, но на электронку тоже пока ни разу не пришли, хоть в заявлении я ее разборчиво указал. Правда, иногда кидают соседские жировки. Как бы то ни было, главное, что теперь меньше бумажек в антресолях :).

Осень

В начале осени удивил редкий случай вандализма на автобусной остановке "Восток-2". Вандализма в городе хватает, но вот за последние десятилетия окна бьют в основном в брошенных зданиях. Хотя остекленение на остановках тоже подвергается нападкам хулиганов, это не сравнить с тем, как в советские времена ломали телефоны-автоматы. И преступность в Минске пока относительно невысокая.

Если что, это не мы с младшим сыном, это было когда мы уже пришли, а коммунальщики еще нет :)

А в середине осени произошло одно из самых значимых событий года, с моей точки зрения: выставка "Беларусь и Библия".

Место проведение выставки.

Событие значимо возможностью посмотреть множество древних рукописей и различных переводов Библии. Большинство раритетов разбросаны по музеям мира, а тут можно было посмотреть за 1 доллар (а мне, как читателю Национальной библиотеки, вообще бесплатно). Подробности события выше по ссылке.

В октябре сначала пришло утверждение новых правил проезда в автобусе, интересных некоторыми подробностями. А в конце месяца страна отпраздновала 100 лет ВЛКСМ. Я не праздновал, но довелось написать об этом. Также в октябре у меня на Востоке-1 прошло освящение Всехсвятской церкви, и меня удивило, что перекрытая улица Калиновского не стала причиной проезда транспорта по пешеходным аллеям между магазинами "Соседи" и детской библиотекой №10.

Еще осенью неприятно удивило то, что тег #КерчьМыСТобой использовали не столько для выражения соболезнования пострадавшим от теракта, сколько для поливания грязью кого угодно. Самое неприятное, что его использовали для рекламы товаров и услуг в соцсетях. Когда такое делали с тегом #StopJWBan, я мог это понять, но как можно раскручиваться на чужом горе -- не понимаю...

Из приятного этой осенью могу вспомнить введение выбора зыка: русский и белорусский -- в терминалах электронной очереди Белпочты.

В отделении на ул. Мирошниченко в Минске. Только уже зимой.

Правда, когда выбираю белорусский и выбираю на дисплее функцию (опять же на "первом национальном" языке), то машина печатает талон с русским текстом. Впрочем, это уже неплохой сдвиг: продвигать равенство языков через возможность выбора так же важно, как и создавать в городе безбарьерную среду для инвалидов-колясочников.

Зима (конец года)

Зима началась для блога введением новых законов, ограничивающих право анонимного комментирования. Хотя платформа блога мне не принадлежит, мне пришлось с 1 декабря разрешить комментировать свои сообщения только подписчикам блога. Я не могу и не хочу устанавливать личность пользователей и гостей страницы, но поскольку любой блог может стать объектом судебных разбирательств, я стараюсь выполнять законы своей страны в той мере, в которой это возможно.

Также удивило одно высказывание Путина, которое, вероятно, не приведет к решению проблемы, о которой высказался Президент России.

И в конце пару забавных кадров декабря:

 Уточки обедают.

Дипломатия Деда Мороза в уборной одного из минских общежитий.

Чем я себя удивил, и планы на будущее

У меня много исследовательских и публицистических "долгостроев". И приходится много работать для обеспечения семьи. Но в этом году удалось проделать большую работу в белорусской Википедии по теме вузов страны: поднять данные по многим исчезнувшим частным вузам 90-х. Кроме того, я почти закончил проект по изучению старых кладбищ Минска: из немемориальных осталось только одно.

В следующем году планирую уделить внимание не только текущим событиям, включая Европейские игры и перепись населения, но и продолжить работу с документами по истории Великобритании, США и Канады. Хотя с каждым годом у меня меньше времени и сил на такую деятельность (раньше многое делал за счет сна), я надеюсь, что мне хватит работоспособности выполнить задуманное без ущерба семье и здоровью.

См. также:
Хорошее и разное в непростом 2021 году
Чем мне запомнился 2017 год
2016 год был необычным
Все снимки в данном сообщении сделаны автором блога А. Берестовским.

22.12.2018

Затока і Караліна-Бугаз. Сонца, мора і не толькі.

Паколькі звычайна на гэтым сайце я пішу пра гісторыю, то мае вандроўкі ў якасці адпачынку праляталі ніжэй "радараў" блога. Турыстычныя заўвагі я рабіў выключна на YouTube. Але пасля таго як YouTube змяніў палітыку рэдактуры відэаролікаў, і фотаздымкі больш немагчыма перарабляць у слайд-шоу непасрэдна на сваім канале, я вырашыў падзяліцца некаторымі турыстычнымі заўвагамі тут. І адна з прычын у абяцанні гледачам ролікаў паказаць, дзе мяняць беларускія рублі на грыўны. Спачатку пагаворым пра турызм у Затоку, а потым пра Караліна-Бугаз.

Затока

Карта Затокі і Караліна-Бугаз. Скрыншот з Google Maps

Калі ў 2017 г. я ездзіў з сям'ёй у Затоку, я не меў мэты што-небудзь напісаць пра гэты курорт. Толькі ў апошні дзень за гадзіну да прыбыцця майго аўтобуса, я вырашыў зняць відэа пра свае ўражанні ад Затокі.

Атрымаліся 3 ролікі, якія я спачатку думаў аб'яднаць у адзін, але кожны пачаў набіраць прагляды, і я пакінуў іх асобна.

Ролік 1. На фоне лімана распавядаю пра жыццё-быццё ў гэтай вёсцы з пункту гледжання турыста. Курс доллара, магчымасць плаціць украінскімі капейкамі, магчымасць зняць жыллё, якасць мясцовай вады...

Ролік 2. Стаю на чыгуначным пераездзе і распавядаю пра каларыты мясцовага стыхійнага рынку, які пачынаецца тут.

Ролік 3. Слайд-шоу з некалькіх фотак Затокі пад мелодыю End of Summer.

Агульныя ўражанні

* Нядрэнна для малабюджэтнага адпачынку. Шмат магчымасцяў зняць пакой, дом альбо нумар. Ёсць забаўляльная інфраструктура (аквапарк, дыскатэка, рэстараны, кавярні). Ёсць магазіны як у варыянце прыватнай лавачкі, так і супермаркет, аптэкі.
* Няма бальніцы ці паліклінікі, толькі медпункт. Да бальніцы далёка ехаць і патрэбна страхоўка ці грошы, каб лячылі.

 * Мора не вельмі чыстае, але купацца ў багавінні каля берага мне было нармальна. Самае непрыемнае было толькі калі побач праплыў памперс з какашкамі. Ліман чысты, негыбокі (метраў 200-300 дзіця можа крочыць і не плыць), але там плаваюць неядавітыя змеі, якія палююць на рыбу. Тым не менш, народу хапае і на моры і на лімане. Дадам, што Затока - даволі доўгая вёска, і я быў толькі ў той частцы, якая ідзе ўглыбіню за мастом. Там, дзе аквапарк і мост мы так і не дабраліся, таму мае ўражанні ад мора могуць не супадаць з поўнай карцінай акваторыі Затокі.

* Адпачынак у атэле Мезенцавых мне спадабаўся. Вядома, не "ўсё ўключана", не люкс, але як бюджэтны адпачынак з дзецьмі нармальна. У нас у пакоі быў халадзільнік, душавы пакой з туалетам тры ложкі, кандыцыянер і тэлевізар. Магчымая нязручнасць: для тэлека і халадзільніка была толькі адна разетка, але мы, зразумела выбралі не тэлевізар. Wi-Fi працаваў добра з нармальнай хуткасцю. Можна было глядзець відэа, размаўляць са сваякамі па Вайберу. Звычайная ўкраінская нязручнасць: блакіроўка сацыяльных сетак Укантакце і Аднакласнікі абыходзілася стандартнымі спосабамі абыходзіць блакіроўку (рэкламаваць не буду). Пры гэтым камп'ютар працаваў нармальна.

* У Затоку мы ездзілі на аўтобусе прыватнага беларускага тураператара. Вось мы са старэйшым сынам чакаем, калі паедзем дамоў. Плюсам аўтобуса з'яўляецца безумоўна яго адносна высокая хуткасць, але мы выбралі яго разам з пуцёўкай, якая ўключала і транспарт, і выбар гасцініцы (ўсяго 600 ці 650 долараў ЗША). З мінусаў аўтобуса назаву неабходнасць доўга сядзець на месцы (санітарныя прыпынкі кожныя 3 гадзіны не дапамагалі), млосць у маіх дзяцей падчас доўгіх хуткіх паездак аўтатранспартам, адсутнасць Wi-Fi ў аўтобусе, доўгія чэргі на мяжы і зашмат фільмаў і мульцікаў для прагляду. Аднак, праблему з Сецівам я вырашаў часткова за кошт беларускага мабільнага інтэрнэту, які ў мяне працаваў і ў пагранічнай зоне, а наконт фільмаў, я проста кніжны чарвяк і не аматар глядзець па 4-6 фільмаў на дзень.


Караліна-Бугаз

У Караліну-Бугаз мы дабіраліся ў жніўні 2018 г. без пасрэднікаў. Заказалі праз інтэрнэт нумар у гасцініцы "Залаты Бераг" і паехалі на чыгунцы з Мінску ў Адэсу, дзе пераселі на электрычку да месца прызначэння. У параўнанні з аўтобусам цягнік дае больш свабоды перамяшкання, але ідзе крыху марудней. Таксама электрычкай давялося дабірацца больш за паўтары гадзіны. Добра, што "Залаты Бераг" быў у трох хвілінах ходу ад станцыі, і засяліліся мы хутка.

Паколькі я ўжо меў мэту здымаць адметнасці пасёлка, то фота- і відэарэпартажы будуць крыху больш грунтоўнымі.

На узгорку, які стаіць адразу за чыгункай, што раздзяляе гарадок на прыморскую і "цывільную" часткі, я зрабіў некалькі кадраў прыморскай часткі Караліна-Бугаз і відэазапіс. На здымкі трапляе не толькі інфраструктура, але і мора. Здаецца, атрымалася прыгожа.







Дзе мяняць грошы і верхняя частка гарадка

Адразу за чыгуначнай станцыяй на ўзгорак вядуць такія крутыя прыступкі. Адолець іх у жнівеньскую спякоту не так проста, але рух тут амаль няспынны. Потым ідзе дарога паміж прыватных дамоў і зямельных участкаў.

Дарога ўпіраецца ў вуліцу, дзе суіснуюць прыватная і гарадская забудова. Робім паварот налева. Тут на даляглядзе аўтобусны прыпынак: альтэрнатыва чыгунцы, калі хочаш паехаць у Адэсу.


Далей ідзе рынак і шэраг магазінаў, дзе цэны крыху ніжэй за шопінг у прыморскай зоне.


Вось у гэтым магазіне можна памяняць беларускія рублі на грыўні. Нажаль, зняць прэйскурант мне не дазволілі. Тут 118 грыўняў можна набыць за 10 беларускіх рублёў. Таксама ў гэтым магазіне, як і ў некаторых іншых, можна разлічыцца міжнароднай карткай. Яшчэ грыўні за беларускія рублі можна набыць у абменніку направа ад адэскага вакзала, калі стаяць з боку чыгуначных пуцей. Набыць грыўні ў Мінску даволі цяжка.

"Залаты бераг"


Гасцінічны комплекс "Залаты бераг", з балкона якога я зняў гэты від на верхні горад, чыгунку і ўзгорак, меў свае плюсы і мінусы.

Як і ў атэлі Мезенцавых, тут была невялікая кухня, дзе можна было гатаваць, але значна менш: толькі адна газавая пліта на 4 канфоркі. Была магчымасць заказаць сняданак, абед ці вячэру, прыгатаваць шашлык на мангале, купіць ў гаспадароў піва, безалкагольныя напоі ці марожанае. Але цэны мне не падабаліся. У нумары ўсё было як у Мезенцавых, акрамя маруднага інтэрнэта: калі абходзіш блакіроўку УКантакце, то на любы сайт заходзіш 5-10 хвілін, а фільмы цяжка было глядзець нават з планшэта, які не быў у рэжыме абходу блакіровак. З добрага магу зазначыць наяўнасць добрай дзіцячай пляцоўкі і вельмі смачнае марожанае, у тым ліку чорнае, якое спадабалася нам усім.

Дарогі

Побач з нашай гасцініцай была бетонная дарога: адзіны пуць і на мора...

... і на чыгунку, дзе платформа ўяўляе сабой грунтовую дарогу.

Вось мы ідзем на мора праз мясцовы рынак. Уся прыморская зона - гэта гандлёвыя кропкі, гасцініцы і кафэ. Машыны і пешаходы карыстаюцца аднымі і тымі ж дарогамі. Сметніцы бачыце? І я не. Яны тут даволі рэдка трапляюцца. Паліцыю бачыў толькі аднойчы тут і аднойчы ў Затоцы.

Паварот на мора. У кадр патрапіў мясцовы жабрак. Дарэчы, паліцэйскія яго не ганялі: гэта не не беларуская міліцыя.

Крыху рэлігійнага... і банкамат



Стэнд Сведкаў Іеговы каля дарогі на мора. Пэўна адзінае месца, дзе вам не спрабуюць нешта прадаць каля мора (бо літаратура бясплатная). Акрамя групы Сведкаў Іеговы ў Караліне ёсць неапратэстанцкая царква побач з "Залатым берагам". Рэгулярна чуў пропаведзі і песні вернікаў, калі абедаў на агульным балконе гасцініцы. Тым, хто мае алергію на рэлігію, лепш адпачываць у Затоцы, але ў мяне такой няма.

Недалек ад пляжа ёсць банкамат. Але я не раю ні здымаць наяўныя з міжнародных картак, ні правяраць свой баланс: будзе брацца камісія. Лепш за ўсё альбо плаціць наяўнымі мясцовай валюты, альбо міжнароднай карткай у мясцовай валюце. Прычым, калі плаціш наяўнымі, прадаўцы робяць акругленне да грыўні ці 50 мясцовых капеек, якое можа быць як на карысць пакупніка, так і на карысць прадаўца, а карткай здымаецца поўная сумма з дакладнасцю да капейкі.

Апошнія метры да мора. Дарэчы, тут мы аднойчы пагутарылі з адэскімі афрыканскімі студэнтамі. Як і ў Затоцы, афрыканцы тут з франкамоўных краін накшталт Конга. Студэнткі зарабляюць пляценнем афрыканскіх косак турыстам, а студэнты дазваляюць рабіць з сабой сэлфі ў афрыканскім стылі за грошы.

Мора і пляж



Раннім вечарам тут даволі цікава, а вось пасля заходу сонца не раю тут быць: пакуль мы елі піцу на пляжы, нас актыўна елі камары.


А раніцай ды ўдзень тут можна шмат чаго рабіць і спусціць шмат грошай. Пастаянна ідуць прадаўцы чаго-небудзь. Мае сыны арганізоўвалі свае мерапрыемствы, спачатку хацелі за грошы, але я казаў, што яны яшчэ не заплацілі за гэта падаткі, таму мерапрыемствы былі бясплатнымі. Напрыклад, прапанавалі падыйсці паглядзець іх пясочны замак на беразе альбо хадзілі па беразе і прапанавалі паглядзець малькоў ці медуз, якіх яны налавілі ў дзіцячае вядро. Аднойчы для такіх дэманстрацый я паймаў у гэта вядро дарослую рыбіну, а рыба там плавае блізка каля берага, як у Браславе і не баіцца людзей. Усіх жыхароў мора мы выпусцілі жывымі дамоў.

Мора ў Караліне больш чыстае, чым у Затоцы. Акрамя таго там ёсць водмель прыкладна ў 50 м ад берага. Даволі цікава туды плаваць: спачатку глыбока, потым ізноў вады па пояс. Праўда там бываюць немаленькія медузы, якія непрыемна джаляць. Але медуз баяцца - ў мора не хадзіць.

Відэаролікі
Ролік 1. Від на Прыморскі раён і некалькі турыстычных лайфхакаў.

Ролік 2. Заходжу ў мора з камерай і здымаю мора, пляж і іншую экзотыку.

Камічнае
* Малодшы сын пэўны час капрызна патрабаваў, каб у Караліне мы давалі яму беларускую, а не ўкраінскую ежу. На гэта мы з жонкай заўважылі:
- А ўкраінскае марожанае?
- Ну, яго можна, - адказаў сын.
Зразумела, што дзеці мусілі есці ўсё. А пазней мы купілі мясцовыя глазураваныя шматочкі, якія вельмі падабаліся дзецям, з сабой у дарогу.
* На пляжы панура ідзе дзяўчына-гандлярка з парай хлопцаў, відавочна стомленая спякотай і марудным гандлем і жартуе:
- Горячее пиво, холодная кукуруза! Кто желает!
*У маленькай краме чарга. Я стаю за ўкранскім турыстам і назіраю яго дыялог з прадавачкай:
- Мне чэрвоны Winston.
- Вам синий или красный?
- Чэрвоны.
- Значит красный?
- Я красный не кУрю, я чэрвоны кУрю - адказаў турыст.
Мы сустрэліся з ім позіркамі і абодва засмяяліся.
Пра адносіны да ўкраінскай мовы ў гэтых мясцінах і Крыму, напішу пазней. Тут адзначу, што украінскамоўныя турысты лёгка разумелі беларускую мову, негледзячы на некаторыя адрозненні слоў, а рускамоўныя ўкраінцы здіўляліся, што я размаўляю па-беларуску з дзецьмі. Але гэта было часцей у гасцініцы.
*Я часам "паліўся", калі пытаўся ў прадаўцоў:
- Гэта ў вас 40 рублёў каштуе?
На гэта адна гандлярка адказала:
- Мы таксама па-старому грыўні рублямі называем.
* Старэйшы сын доўга размаўляў за жыццё з пажылой расіянкай на пляжы. Наступным ранкам гэта жанчына пачала размову ўжо са мной. Сярод іншага яна ўзгадала:
- Вось у вас у Беларусі ўсё добра: пенсіі плацяць, заводы працуюць...
На гэта я правёў невялікі эканамічны лікбез, назіраючы як акругляюца яе вочы. Мабыць кабета думала: "Няўжо па тэлебачанні так хлусяць?".

***
Пазней я апрацую фоткі са сваіх вандровак у Браслаў, Адэсу, Крым, Румынію і Польшчу.

P.S. Сімвалічна атрымалася: публікую паведамленне пра летні адпачынак у дзень зімовага сонцастаяння, калі беларуская зіма паступова перастае быць сумнай. Спадзяюся, што мой агляд быў карыстым і прыдаў добрага настрою чытачам.

01.12.2018

Да нас прыйшла цэнзура


З 1 снежня 2018 г. беларускія ан-лайн рэсурсы павінны праводзіць ідэнтыфікацыю карыстальнікаў. Таму самацэнзура гэтага блога набывае новы характар. Я не згодны з новым законам Беларусі аб кантроле за карыстальнікамі і каментатарамі старонак сайтаў байнета, але мушу з ім лічыцца.

Паколькі я не ўладальнік платформы blogger, я не маю права (як і жадання) заключаць дамовы з тымі, хто хоча пракаментаваць тое ці іншае паведамленне на berastouski.blogspot.com. Думаю, што пытанні ідэнтыфікацыі карыстальнікаў можна пераадрасаваць стваральнікам платформы. Але, са свайго боку, я мушу адмяніць палітыку ананімных каментарыяў на маёй старонцы. З гэта дня толькі тыя, хто падпісаўся на мой блог, могуць пакідаць каментарыі. Гэта не спроба звярнуць увагу на сваю старонку і падняць колькасць падпісантаў, а адзіны варыянт таго, што я магу зрабіць, каб весці сваю старонку ў адпаведнасці з новым законам.

Усе каментарыі, зробленыя да маіх паведамленняў не-падпісантамі блога на цяперашні дзень я захаваў (акрамя спама) і выдалю толькі па патрабаванні кампетэнтных органаў беларускай дзяржавы. За ўсё, што мне напісалі ананімныя і неананімныя наведвальнікі старонкі "Блог Андрэя Берастоўскага", я шчыра ўдзячны.

Буду працаваць з блогам далей з улікам законаў краіны пражывання. Дарэчы, на магчымасць каментаваць мае працы з гэтага блога ў сацыяльных сетках і месенджэрах гэтыя абмежаванні не распаўсюджваюцца.

***
Новыя правілы для каментарыяў на інтэрнет-рэсусрсах Беларусі (Пастанову Савета Міністраў РБ) можна прачытаць тут.
Рэспубліканскі спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў Беларусі (матэрыялаў якія забаронена рэкламаваць у каментарыях) можна спампаваць тут.

25.11.2018

Чарнігаўскія могілкі на Чарнігаўскай вуліцы

Пра гэтыя могілкі пішу без рамантычных загалоўкаў. Гэтыя былыя вясковыя могілкі на поўдні беларускай сталіцы вельмі падобныя на многія іншыя былыя вясковыя могілкі Мінска. І тым не менш, маюць і свае адметнасці. Пра гэта мой фотарэпартаж з каментарыямі. У канцы дадам некалькі здымкаў Чарнігаўскай вуліцы, як "бонус".

Дарэчы, кожны здымак можна разглядзець падрабязна, націснуць на яго выяву на экране сваёй прылады. Некаторыя фоткі крыху апрацаваны ў праграме Fast Stone для таго, каб лепш чыталіся эпітафіі.

Від на могілкі з вуліцы з раёна суседняй спецшколы для дзяцей з праблемамі апорнага апарату. Не магу не заўважыць, што актуальная праблема, паднятая ў 2017-18 гг. у Курапатах, праблема суседства могілак з жылой ці забаўляльнай інфраструктурай застаецца адкрытай і тут. Яна патэнцыяльна можа існаваць, хоць звычайна на вуліцах зніклых вёсак не стаіць востра. Насупраць могілак жылы дом і не адзін. Там патэнцыяльна могуць святкаваць вяселле ці дзень нараджэння з песнямі, танцамі і фейерверкамі, што можа разглядацца кім-небудзь як абраза памяці памерлых і загінуўшых, якіх пахавалі на могілках праз дарогу. А, з другога боку, жыхарам вуліцы таксама можа не падабацца такое суседства. Такая ж праблема датычыцца могілак Цна і Масюкоўшчына на поўначы Мінска. Зразумела, вырашыць гэту праблему адсяленнем людзей ці зносам могілак праблематычна і несправядліва.

 Уваход на могілкі.

 Інфармацыйны стэнд, які паведамляе, што дагляд за могілкамі ажыццяўляе адміністрацыя Козыраўскіх могілак, а кніга скаргаў і прапаноў знаходзіцца у адміністрацыі Кальварыйскіх могілак.
У кадр патрапіла мясцовая славутасць: помнік чырвонаармейцам, загінуўшым падчас Вялікай Айчыннай вайны.


 Цікава, што яшчэ некалькі год таму тут былі пазначаны імёны толькі Цярэшынай і Паўлавай, а астатнія 13 былі пазначаны, як невядомыя байцы Чырвонай арміі. Цяпер высветліліся імёны яшчэ двух пахаваных. Трэба зазначыць, што загінулі яны ў ліпені 1944 г. падчас вызвалення Мінска ад немцаў. Значыць магчымасць усталяваць імёны забітых вайскоўцаў была лепш, чым падчас адступлення ў 1941 г. І тое, што іх імёны высвятляюць пераважна энтузіясты з пашуковых атрадаў, а не дзяржаўныя структуры, якія маюць доступ да архіўных дакументаў многае гаворыць пра ступень ўдзячнасці чыноўнікаў да салдат Другой сусветнай вайны. Дарэчы, ніжні цэклік сведчыць пра дзяржаўную ахову магілы як гістарычнай каштоўнасці, што, безумоўна, плюс дзяржаве. Такая ж брацкая магіла 1944 г ёсць і на Чырвонай слабадзе, таксама на поўдні горада.



 Жалезныя крыжы, часткова апрацаваныя рэстаўратарамі.

 Пахаванне з помнікам 1998 г. Тыпавы познясавецкі помнік.


 А тут дрэва ўрасло ў агароджу магілы.
Гэта ўсё недалёк ад увахода з вул. Чарнігаўскай.


 На ўчастку сям'і Іуціных адносна нядаўнія пахаванні: 2015 і 2016 гг. Мяркую, што гэты помнік паставілі ў 2017 ці пачатку 2018 г. Як і на іншых малых могілках горада, тут магчыма пахаванне урнай да сваякоў.

 Магіла сярэдняй дагледжанасці побач з апорнай сцяной, якая цягнецца ўздоўж мяжы справа ад увахода на могілкі ў бок спуску з узгорку, на якім стаіць некропаль
 Магіла са старым крыжом і новым цэклікам на фоне плота, які спускаецца ўздоўж крутога ўзгорка.
 Гэтыя два пахаванні атрымалі "лісты шчасця": патрабаванні адміністрацыі могілак прывесці агароджу і могілкі ў патрэбны стан за два гады. Як паказвае вопыт Крупцоў і Вайсковых могілак недагледжаныя пахаванні потым замяняюць тыпавых квадратным помнікам. Гэта таксама выклакае спрэчкі паміж грамадзянамі і дзяржавай: з аднаго боку актывісты жадаюць захавання агароджы вакол участкаў і індывідуальнасці пахаванняў замест стандартных "квадратаў", якія лёгка могуць згубіць надпіс на сонцы і сыйці ў грунт, а, з другога, ёсць праблема іржавых агароджаў, з бур'янамі і смеццем і нават "рэйдэрскіх захопаў" агароджамі тэрыторыі вакол пахаванняў, так што агароджа можа ставіцца на стары помнік, які амаль сышоў у зямлю. Як і ў праблеме ахоўнай зоны ў Курапатах, тут таксама няма рашэння, якое б задаволіла ўсіх удзельнікаў спрэчкі.

 А гэтыя пахаванні побач з папярэднімі "лістоў шчасця" не атрымалі, але робяць уражанне яшчэ менш дагледжаных. Логіку наглядача могілак не разумею...

 Дзіцячая магіла 1957 г. Дарэчы, драўляны крыж адносна новы, як і цэклік.

 Яшчэ пахаванне ў бур'янах і пень спіленага дрэва.

 Від на магілы знізу ўзгорка. Узгорак круты, але яго 45 градусаў яшчэ дазвалялі мне свабодна паднімацца па яго схілу без удзелу рук. На Пятроўшчыне быў круцейшы: там рукамі за агароджу чапляўся, каб залезці  угару.


 Адзіны помнік з эпітафіяй па-беларуску. Прычым тарашкевіцай, а не афіцыйным правапісам. Цікава, што прозвішча Капусцік часта сустракаецца на гэтых могілках. Але самае рапаўсюджанае тут: Асадоўскі (у некалькіх варыянтах на рускай мове). На заднім фоне від на ніжнюю мяжу могілак і прыватны сектар непадалёк.


 Магіла Фабіаны Канановіч з эпітафіяй на польскай мове. Тут трэба зазначыць: у Расійскай імперыі могілкі закладалі па канфесіянальнай прыкмеце  і каталікоў Мінска і ваколіц хавалі на Кальварыі ці Залатагорскіх могілках. Чарнігаўскія былі відавочна закладзены як праваслаўныя могілкі. Але Саветы адмянілі такую палітыку, і ўсе могілкі сталі змешанымі. Таму польскія эпітафіі могуць сустракацца як тут (я сустрэў толькі адну), так і, напрыклад, на Цне. Гэта пахаванне 1968 г.

 Здаецца Ягор, пахаваны тут, быў дзіцём ці падлеткам. Эпітафію разабраць не здолеў, нават з тэхнічнай апрацоўкай фота. Прашу прабачэння за гэта і мой абутак, што патрапіў у кадр.

Швідовіч Валерый 1947-49 гг. Ахвяра пасляваеннага ліхалецця ці чагосьці яшчэ?


А Занаіда Пацяранчанка загінула ў 1954 ва ўзросце 31 год. Прычына невядома ды і гінуць людзі ў любы час з розных прычын...

Паваленыя помнікі скінуты з узгорка. Як на Брылевічах. Але гэта не абавязкова вандалізм. Магчыма проста сваякі паставілі новыя, а старыя кінулі тут.

Тут, бліжэй да левай мяжы, шмат Асадоўскіх.


Сямён Асадоўскі. Магіла 1905 г. Руская эпітафія дарэвалюцыйным правапісам.

Павалены помнік 1889 (магчыма 1869, надпіс разабраць цяжка). Самая старая дата, якую я тут знайшоў.


Разнастанасць пахаванняў каля левай мяжы могілак (калі арыентавацца па ўваходу).

Старыя помнікі (бліжэй да цэнтру могілак) зыходзяць у зямлю.

На ўчастку Шэварковых недалёк ад увахода самае новае пахаванне могілак: 26.09.2018 г. Як і на іншых малых могілках, напрыклад, на Лошыцы, хаваюць прыкладна аднаго чалавека за год.

Апошні кадр з могілак. Тут неяк апрацавалі ўзгорак, але пахаванне старое. Магчыма, як і іншыя каля ўвахода дзесьці паміж 1950 і 1990 гг. І яшчэ адзін стары помнік (можа канца 19, а можа пачатку 20 ст.) які амаль сышоў у грунт.

І некалькі кадраў з Чарнігаўскай вуліцы наўздагон.

Як бачым з аб'явы на сметніцы, вываз смецця адміністрацыя могілак адкладае да вясны. Напэўна мае сэнс правесці прыватызацыю гэтай гарадской службы, бо зараз яе літаральна сняжкамі закідаць можна і яна спыніць працу... Пра сняжкі жартую, а вось пра прыватызацыю кажу сур'ёзна.


Санаторная школа-інтэрнат № 9 для дзяцей з захворваннямі касцёва-мышачнай сістэмы (дом. 46). Знаходзіцца побач з могілкамі далей у бок пачатку вуліцы. Гэта галоўная славутасць Чарнігаўскай вуліцы Мінска і, здаецца, адіная такая ўстанова горада.

Таксама цотны бок вуліцы, толькі бліжэй да пачатку. Маю ўвагу прыцягнулі яблыкі, якія яшчэ вісяць на дрэвах, калі ўжо абляцела лісце. Ураджай яблыкаў у цотныя гады - катастрофа, як казаў мне адзін дачнік Увогуле практычна ўся забудова на Чарнігаўскай - гэта прыватныя дамы і катэджы.

У гэты дзень сонейка засвяціла толькі тады, калі я ехаў дадому, таму ўсе мае здымкі былі крыху хмурыя.

Вандроўка адбылася 21.11.2018 г. Усе фотаграфіі зроблены гісторыкам А. Берастоўскім.

Избранное сообщение

10 лет писанины

Когда 16 февраля 2013 года я запостил тут одну свою научную заметку , я еще не вполне представлял как дальше буду использовать этот ресурс. ...