31.12.2016

Дэнамінацыя 2016 г. Частка 2

У канцы снежня, як і абяцаў раблю яшчэ некалькі нататкаў па тэме дэнамінацыі ў Беларусі. Яны не будуць такімі падрабязнымі як назіранне за першы месяц увядзення новых грошай. Але таксама вартыя для гісторыі.

Злата рве кішэні.
У пачатку жніўня падчас адпачынку ў Браславе знайшлі першую манетку кінутую ці забытую на зямлі. Гэта былі 2 капейкі. Мы іх пакінулі дзе знайшлі. Пазней ужо ў Мінску у нас з сынамі быў свайго роду «спорт»: мы выцягвалі доўгімі палкамі капейкі з фантана недалёка ад нашага дому, куды іх час ад часу кідалі на шчасце прахожыя. Жартавалі пры гэтым, што адбіраем ахвяру ў бога ўдачы. Звычайна гэта былі манеты 1 ці 2 кап. Цяпер заўважыць 1 капейку на дарозе – з'ява звычайная. Манета маленькая, цёмная і вечарам заўважыць яе на цёмнай падлозе, маўляў падземнага пераходу можна толькі пры вельмі добрым зроку ці мэтанакіраваным пошуку. Як бы тое ні было, але старыя грошы было лягчэй знайсці згубіўшы.

Цікава было назіраць як беларусы вучацца абыходзіцца з новымі капейкамі. Старыя жанчыны звычайна высыпаюць усю дробязь на талерку ў касе ці даюць касіру на далоні самому выбраць што трэба. Кур'еры з «Еўраопта» возяць мяшэчкі з манетамі, з якіх часам доўга выкалупваюць патрэбную або выбіраюць высыпаўшы на далонь.

Манеты не падабаюцца многім беларусам яшчэ і таму, што яны важаць больш, чым папяровыя грошы. Часам пад іх купляюць кашалькі з аддзяленнямі для манет. Часам – спецыяльныя манетніцы. Але манеты рвуць кішэні тых, хто не мае кашалькоў. У гэтай з'яве банальнае тлумачэнне таго чаму ў канцы 19- пачатку 20 ст. ў Расіі так часта людзі адмаўляліся ад залатых манет на карысць папяровых грошай: «злата» таксама рвала кішэні.

У касах гандлёвых кропках і кабінах вадзіцеляў грамадскага транспарту з'явіліся старыя савецкія латкі з аддзяленнямі для розных манет. А некаторыя гандляры карыстаюцца пластыкавымі каробкамі з-пад цукерак, і кладуць на месца слодычу новыя беларускія манеты.

Адаптацыя
Старыя купюры наміналам больш за 50 тыс (5 новых руб) хутка зніклі з абароту. Здаецца бачыў адну такую ў нейкай жанчыны сярэдняга ўзросту у чарзе ў аптэцы восенню. Але банкноты меншага наміналу яшчэ трапляліся мне і на вочы і на рукі.

Аднойчы ў верасні я прадаў непатрэбную рэч праз Інтэрнэт. Сустракаюся з пакупніком. Ён дае мне частку сумы старым білетам на 20000, а я не магу зразумець што гэта два новых рублі ў эквіваленце. Мужчына пачаў тлумачыць мне суму ў старых рублях: «пяцёрка – гэта 50 тысяч...», але мая праблема была ў тым, што я ўжо перанастроіўся на новыя грошы і ўжо стаў адвыкаць ад старых. Вядома ж у той сітуацыі я дакеміў што чым з'яўляецца нарэшце.

У канцы снежня паспрабаваў свае сілы ў ан-лайн тэсце на адаптацыю да новых грошай і выбіў 10 з 10. Праўда,калі б там не прыводзіліся варыянты адказаў, вынік быў б не такім высокім.

Банкноты старога наміналу па 1000, 5000, 10000 і 20000 мелі сваю нечаканую перавагу. Большасць інфакіёскаў, што працуюць з наяўнымі, не прымаюць манеты. Пры гэтым яны не прымаюць і білеты на 100 і 500 старых рублёў. Таму, калі маеш заплаціць за мабільнік не картай, а наяўнымі і шкада класці 5 новых рублёў, то старыя грошы маюць значэнне. Таму калі мне некалькі разоў трапляліся такія старыя купюры, то я стараўся скарыстаць іх у інфакіёсках.

Праўда калі плаціш новымі наяўнымі за паслугі сувязі, дзе загадзя выстаўлены рахунак, і кладзеш больш грошай, чым трэба (маўляў, рахунак на 7 руб 58 кап., а кладзеш 10 руб), то інфакіёск можа прапанаваць залічыць рэшту куды-небудзь яшчэ. Так бывае ў паштовых аддзяленнях. А ў Беларусбанку машына прапануе выбраць: усю суму на гэты рахунак ці рэшту куды яшчэ? Бо здачу інфакіёскі не выдаюць.

У канцы снежня заўважыў, што гандлёвыя аўтаматы ў маім вну пачалі працаваць ізноў. Калі пачаўся навучальны год, яны не працавалі (былі пустыя), некаторы час таму там ізноў з'явіўся тавар, але я не памятаю ці была яшчэ восень, ці ўжо зіма. У іх купюрапрыймальнікі замянілі на слоты для манет. Праўда цяпер гэта таксама праблема, хоць і малаверагодная: калі раней усе грошы былі банкнотамі можна было укладаць буйныя білеты і купляць хоць увесь аўтамат (які здачу не дае), а цяпер, калі нейкі багацей захоча прасадзіць дваццаць новых рублёў на аўтамат, яму спратрэбіцца 10 манет па 2 руб, як мінімум. Асноўны кантынгент карыстальнікаў гандлёвых аўтаматаў так не шыкуюць, але не ў кожнага бываюць манеты пад рукой.


Больш "развіты" аўтамат, які выдае здачу. Паркоўка ля Траецкага прадмесця і плошчы Свабоды ў Мінску. Аўтарскі здымак. Верасень 2016 г.

Цікавы лёс у старых старублёвак і пяцьсотрублёвак. Практычна адразу пасля дэнамінацыі іх сталі у вялікай колькасці кідаць у скрыні для ахвяраванняў. Гэта дало ім дадатковае жыццё. Справа ў тым, што у кожнай установе, дзе ёсць такая скрыня ад праваслаўнай царквы ці таварыства інвалідаў, дробныя грошы здаюцца ў касу установы і мяняюцца на буйныя. Але ў апошнія дні туды кідаюць усё менш старой наяўнасці. Ахвяраванні капейкамі павялічваюцца, але не значна. Часам можна сустрэць купюру у 5 ці 10 руб. Відавочна, што ахвяруюць менш, аддаючы старыя білеты згодна прымаўцы «бяры, Божа, што мне не гожа».

Гумар
Мой бацька, заўзяты гумарыст неяк распавядаў пра свой маналог у магазіне пасля дэнамінацыі. Ён кажа гандлярцы:
– У вас керэнкі прымаюць?
– У іх срок годнасці выйшаў, – не разгубілася яна.

Таксама ў першы месяц дэнамінацыі у маршрутку, на якой я ехаў, падсела маладая жанчына пад «шафэ» і з бутэлькай алкаголю ў руках, з якой яна падчас паездкі папівала.
– Вам савецкімі рублямі заплаціць ці драўнянымі? – жартуе яна з вадзіцелем. Мабыць мела на ўвазе, што і старыя і новыя беларускія грошы маюць мала стабільнай вартасці.

У мяне жарты былі крыху больш педантычныя. Калі жонка сказала, што прадала нейкую старую рэч за 50 тыс., я адказаў:
– Калі за 50 тысяч, то гэтага нам на доўгі час хопіць!

Адпетыя махляры
У сувязі з некаторым падабенствам беларускіх рублёў на еўра былі выпадкі, калі беларускімі рублямі разлічваліся ў еўрапейскіх магазінах. У Беларусі быў таксама выпадак, калі замест аднарублёвай манетай расплаціліся батарэйкай таго ж памеру.

Большасць беларусаў па-ранейшаму вядзе разлік у старых грошах, карыстаючыся новымі. Новыя 5 рублёў называюць «50 тысяч» нават трымаючы ў руках. Разліковыя запісы, якія вядуцца асабіста у сшытках, як у групе працяглага дня майго старэйшага сына, звычайна вядуць у дадэнамінацыйных грошах, хоць атрымоўваюць «даніну» ад бацькоў новымі. І гэта таксама спараджае аналагічныя праблемы. Так у адной мінскай маршрутцы, на пытанне «Колькі каштуе праезд?» вадзіцель падчас машынальна адказваў:
– 15. (маючы на ўвазе тысяч старых рублёў або 1 руб 50 кап. новымі)
І не раз пасажыры моўчкі даставалі 15 новых рублёў і аддавалі яму.

Дай мільён!
У ліпені я атрымаў грошы за буйны заказ білетамі па 50 і 100 новых рублёў. Тады праз некаторы час мне трэба было разлічыцца ў аптэцы і за мной была чарга каля 10 чалавек. Я даў новую сторублёўку (1 мільён старымі) і касірка разгублена панесла яе ва ўнутраны пакой, каб знайсці здачу. Людзі ў чарзе не злаваліся на мяне, бо у аптэцы чэргі – з'ява звычайная. А тады народ яшчэ звыкаўся з новымі грошамі. Здачу мне сабралі за пяць хвілін. Але да канца года я трымаў у руках толькі сторублёўкі, нават калі мне былі павінны заплаціць больш. Банкноты па 200 і 500 рублёў пакуль бачыў толькі на малюнках.

***
Тым не менш, цэны ідуць далей. 21 снежня падаражэў праезд у грамадскім транспарце на 5 кап. Паступова даражэюць камунальныя паслугі. Таму я не здзіўлюся з'яўленню новых банкнот у будучыні, як падарункаў інфляцыі. Магчыма праз некаторы час ізноў адродзяцца жарты пра беларускіх мільянераў, а мае дзеці будуць мець цяперашнія новыя пяцьсотрублёўкі, як кішэнныя грошы. Але не магу не заўважыць, што інфляцыя замарудзілася крыху у параўнанні з маім юнацтвам. Часам яна ідзе рыўкамі, але часцей паўзе. Таму толькі праз пэўны час будзе бачна, колькі пражывуць новыя рублі і капейкі.

Патрэбны далейшыя назіранні адвыкання беларусаў ад старых грошай, таму тэма дэнамінацыі яшчэ працягнецца ў наступным годзе.

Таксама: Мы будуем "ізм". Частка 1, частка 2 і частка 3.

20.12.2016

2016 год был необычным

Для меня

В этом году мне повезло сначала попасть в небольшой настоящий отпуск, когда я почти не работал (точнее почти не зарабатывал). А потом мне повезло отправить старшего сына в школу, а младшего в специальный сад по зрению. Причем в тот самый момент, когда финансовое положение резко ухудшилось. Новые впечатления, новые трудности, но в целом довольно неплохо всё.

Для Беларуси

В июле Беларусь пережила настоящий ураган...


(Кстати, дома я чувствовал его только в плане воздействия на на электричество, а потом вышел на улицу и снимал поваленные деревья.)

... и настоящую деноминацию, о которой я уже немного написал и еще напишу в ближайшем будущем.

Кроме того, в этом году в стране стало минимум на трех замечательных человек меньше. 29 марта умер поэт Нил Гилевич, 9 апреля филолог Дмитрий Савко, а 17 декабря писатель и историк Леонид Моряков. С последним мне довелось познакомиться лично и думаю, что в небольшой перспективе постараюсь о нем написать отдельно.

Еще в этом году впервые за много лет в белорусский парламент были избраны два депутата от оппозиции существующей власти. Сначала думал написать, что теперь сторонники власти и оппозиции будут вместе разгадывать сканворды на заседаниях, но теперь напишу: время покажет, что из этого выйдет.

Также мой бывший преподаватель культуры речи стал министром образования и автоматически моим большим начальством. Чем это обернется для страны и меня лично -- опять же покажет время.

Для мира

Было много чего, но, на мой взгляд, самым существенным событием было подписание президентом России пакета законов, известных как Закон Яровой. Такие незначительные на первый взгляд законы становятся первым шагом к массовым репрессиям. Менее всего я хочу оскорбить тех, кто видит в нынешних событиях в России какой-то новый этап развития, возрождения величия или что-то еще замечательное. Не является и этот закон, по моему мнению, мерами по борьбе с терроризмом или средством укрепления положения Русской православной церкви Московского патриархата. Это довольно яркий шаг, правда далеко не первый, к формированию общества, в котором виноваты априори все и любая точка зрения, отличающаяся от утвержденной, может рассматриваться как угроза национальной безопасности. При этом "априори виноватые" борются между собой за возможность оправдаться: религиозное большинство с меньшинством, либералы с консерваторами и т.п. А утвержденное мнение многогранно и может сместить центр тяжести, скажем, от православного модернизма к научному атеизму, от акцента на русскую культуру к единству культур России в их многообразии. Такое в мировой истории было не раз. И в этом направлении идет не только Россия, но и некоторые страны Европы, например, Польша. Приведет ли это к формированию новых реалий , при которых каждое государство будет вправе не отчитываться перед миром о правах своих граждан, -- покажет время.

И еще пара вещей

Инфляция в Венесуэле. Старые деньги жгут в знак протеста из-за невозможности их поменять. Социализм очень часто -- дорогое удовольствие.

Умер Фидель Кастро. Один из самых харизматических лидеров Латинской Америки. Но его смерть не означает завершение его эпохи на Кубе. Вероятно его брат и дальше будет править "по старинке", пока жизнь не заставит что-то менять.
(Фотографии из источников Интернета)

В комментариях можно написать, чем еще был необычен этот год.

Другие годы: 20172018201920202021.

15.12.2016

Навучыліся рабіць

Менавіта гэта я пачуў ад бібліятэкаркі, калі браў гэту кніжку для сыноў.



Гэта кніга 3-я, але не апошняя з серыі "Прыгоды на Сонечнай ферме" і з'яўляецца файным перакладам балгарскай казкі на беларускую мову. А даволі крэатыўная апрацоўка формы кніжкі сведчыць пра тое, што беларускія выдавецтвы сапраўды навучыліся працаваць на інтарэсы маленькіх чытачоў.

08.12.2016

Мы будуем "ізм". Яшчэ некалькі замалёвак.

Я ўжо напісаў два пасты з пэўнымі назіраннямі за сацыяльна-эканамічным ладам Беларусі. Так камусьці здаецца, што Беларусь – гэта такі востраў савецкага сацыялізму, дзе час застыў у 1980-х гг. Але гэта толькі ілюзія.
Увогуле ў свеце няма чыстых капіталістычных ці сацыялістычных дзяржаў. Ёсць камбінацыі таго і другога. Пра беларускую камбінацыю я пісаў неаднаразова, і больш такой інфармацыі можна знайсці ў спасылках у канцы гэтага паста.
У рамках праекта «Каб не забыць» я раблю асноўны акцэнт не на працу з гістарычнымі дакументамі і рознымі поглядамі на іх змест, а на ўласныя ўспаміны і назіранні. Таму я нічога не буду зараз пісаць пра знакаміты закон аб дармаедах, які спарадзіў шмат шуму, пра карупцыю, бюракратыю і праблемы прамысловых прадпрыемстваў Беларусі. У гэтай працы хачу засяродзіць увагу на ціхае кананне пэўных савецкіх рысаў сацыяльна-эканамічнага жыцця і іх замяшчэнне адпаведнымі рысамі капіталізму. Як звычайна, я нічога не ўхваляю і не асуджаю. Проста шэраг назіранняў, што набраліся за няпоўны 2016 год.

Капейкі савецкіх часоў, якія захаваліся ў маім доме. Фота Д. Берастоўскага, носіць ілюстратыўны характар.

***
Аксамітны летні вечар. Чорнае неба за акном. Ідзе лёгкі дождж, але на вуліцы цёпла. На гадзінніку амаль 23.00. Я знаходжуся ў офісе невялікай кампаніі ў бізнес-цэнтры "Парус" на вул. Мележа. Гэта я здаю праект па перакладу заказчыку – дырэктару гэтай кампаніі.
Дырэктар, мужчына, якому крыху за 30, засяроджана глядзіць у манітор. У яго праблемы з камп'ютарам. Пакуль я адпраўляю яму са свайго нетбука пераклад на пошту, мы абменьваемся кароткімі думкамі.
– Многія беларусы думаюць, што дырэктар кампаніі - гэта чалавек, які ўвесь час свабодны, ходзіць у казіно, ездзіць адпачываць на Канары, – кажу я з усмешкай.
– Працуем над выкараненнем гэтага стэрэатыпу, – крыху дзелавіта адказвае дырэктар.
– А сям'я заўжды разумее працу бацькі і мужа ў такі позні час?
– Разумее. Але часам праводзім тлумачальныя гутаркі.

***
Суботні ранак у пачатку ці сярэдзіне кастрычніка. Збіраюся на работу ў вну. Раптам за акном грымнуў пахавальны марш. Калі я вучыўся ў пачатковай школе, гэта музыка часта пужала мяне. Увогуле пахавальныя працэсіі тады пужалі і адначасова зачароўвалі мяне. Я не баяўся нябожчыкаў, але менавіта раптоўная музыка і, чамусьці, самі труны пужалі і вабілі маленькага Андрэя. Канчаткова гэта пачуцце знікла з першай смерцю ў маёй сям'і ў 2001 г. Потым былі яшчэ пахаванні сваіх і чужых. Але да кастрычніка 2016 г. з 80-х гг. я доўга не чуў гукі пахавальнага маршу. Адвык. Таму здрыгануўся, як ад нечаканага стрэлу.
Дом, дзе я жыву амаль усё жыццё, пабудавалі ў 1969 г. для ваенных. Таму пачуць сумныя гукі труб у 80-х было звычайнай з'явай. За гэты прамежак часу я бачыў вайсковыя аркестры, якія чакалі таго, хто не пачуе іх намаганняў. Чуў стрэлы салюту на Каладзішчанскіх могілках. Здаецца, аднойчы чуў здалёк і забыты марш, як раз на наступны дзень пасля трагедыі на Нямізе ў 1999 г. Але пахаванні са сцягам з чорнай стужачкай, вайсковым аркестрам адыходзяць у мінулае разам з тымі, для каго робяцца такія намаганні і хто не можа іх ацаніць.
Праз кароткі час атрымаў заказ, які абяцаў мне бадзёрую ноч. Калі  мне называлі дакумент па тэлефону, здавалася працы будзе менш, чым на гадзіну, а калі яго даслалі аказалася, што гэта рукапісная выпіска з мноствам пячатак і штампаў, якая абяцала мне "вясёлую" ноч. Не стрымаўся:
– Блін! З такой работай здохнеш і нават на драўляную скрыню, у якой мяне пахаваюць, грошай не хопіць!
– Колькі каштуе такая скрыня?– пытае старэйшы сын.
– Рублёў 400. (Праца перакладчыкам – гэта дадатковая адукацыя, таму цэны на труны я прыблізна ведаў.)
– Старых ці новых?
– Новых.
– Тады ты б навучыўся іх рабіць, і мы б выйшлі з крызісу, – адказвае мудры Данік.

***
У гэтым годзе я ўпершыню за сем апошніх год ездзіў ў адпачынак на адзін тыдзень. За гэты час амаль не рабіў перакладаў. А з прыходам новага навучальнага года жыццё зрабіла мне сюрпрыз. У вну, дзе я працую няпоўны дзень, мяне скарацілі да 0,25 стаўкі. Адначасова адправіў старэйшага сына, Даніка ў першы клас, а малодшага Любчыка ў спецыяльны сад для дзяцей з праблемным зрокам. Ужо пэўны час існуе павер'е, што дзеці ў кране нараджаюцца толькі ў буйных бізнесменаў і чыноўнікаў. Таму мы адразу "ўляцелі" на некалькі соцень новых рублёў. За харчаванне, вопратку, падручнікі, туалетную паперу, сурвэткі, пітную ваду, фламастары, алоўкі, сшыткі, за прынтар у садзік і, калі не памыляюся, плазменны тэлевізар у школе. Верасень-кастрычнік выплачвалі "даніну", а на астатняе спрабавалі жыць. Нярэдка бывала заробіш 10 рублёў, ідзеш з імі ў краму за ежай ці да настаўнікаў у школу і грошы ідуць у далейшы абарот "адпачыўшы" у маім кашальку пару гадзін. Данік спрабаваў мяне падтрымаць:
– Нічога, тата, калі трэба, я магу даць табе рубель з маіх грошай.
Такія словы могуць выклікаць усмешку ў сыты час. Тады гэта рэзанула па сэрцу. Але дзеці таксама плацілі з кішэнных грошай, якія зараблялі ў мяне. Так Данік са сваіх грошай аплаціў паветраны шарык за 1 руб 50 кап, які запускаў у неба падчас урачыстай лінейкі і столькі жа аддаў за паход у экамузей па школьнай лініі. Таксама некалькі калекцыйных дыназаўраў за 6.90 дзеці купілі за свае грошы або папалам са мной. Таму яны добра адчулі наш крызіс.
На цяперашні час сітуацыя з большага нармалізавалася. Але яна не першая ў маім дарослым жыцці. І я па-свойму задаволены, што яны таксама прайшлі праз такі курс маладога бедняка.

***
У Данікавай школе ідзе збор грошай. На гэты раз збіраюць з настаўнікаў. Настаўніца і выхавальніца здалі па рублю ў фонд абароны міру. У мяне, ужо сытага пасля крызісу, узнікае жаданне пакпіць са збіральніцы даніны, хоць мяне гэта не датычыцца.
– А куды пойдуць гэтыя грошы?
– Не ведаю, – дзелавіта, але без злосці адказала яна, – я збіраю іх па загаду завуча. Шукайце ў Гугле.
– Я сам тры гады "адпахаў" настаўнікам. І гэту сітуацыю ведаю добра. Але навошта крыўдзіць нашых настаўніц? Яны і так мала зарабляюць. І як гэтыя грошы дапамогуць бараніць мір?
– Я не ведаю. Вось рэквізіты фонду, – яна паказала мне аркуш паперы са спісам настаўнікаў, у "шапцы" якога быў юрыдычны адрас і банкаўскія рэквізіты арганізацыі. – Я толькі збіраю грошы. Спытаеце ў Гугла.
І яна юркнула ад мяне ў бліжэйшы праход.

***
Таксама ўвосень сустракаю знаёмага. Ведаю яго ўжо год 30. Добры, таленавіты мужык, але залежны ад алкаголю. Ён разумее сваю праблему і змагаецца з ёй. Пры чарговай сустрэчы пытаюся як работа, як здароўе.
-- Ведаеш, закадзіраваўся. Начальнік за свой кошт гэта арганізаваў.
-- Больш не п'еш?
-- Не.
-- А як яны кадзіруюць?
-- Дык я ведаю тое ж, што й ты. Прыйшоў, сеў, яны штосьці казалі, падняўся, пайшоў.
-- Начальнік дбае пра тваё здароўе, раз за свой кошт цябе лячыў.
-- Начальнік уклаў у мяне грошы, як у рамонт інструмента. Інструмент не працуе і ты яго рамантуеш. Вось і ўсё!

***
У канцы лістапада спатрэбіўся электрык. Іду заказаць паслугу ў дыспетчарскай ЖЭС. Дзяжурная стаіць на парозе і курыць.
– Пачакаем, – усміхаюся старэйшаму сыну, які быў са мной, – пакуль спадарыня выканае свой абавязак перад тытунёвымі кампаніямі.
Гэта ўжо стары жарт. Я часта кажу знаёмым курцам, што яны – свядомыя грамадзяне, бо плацяць за тытунёвыя акцызы, потым актыўней карыстаюцца паслугамі медыкаў і купляюць фармакалагічныя тавары, а ўрэшце рана паміраюць і не прымушаюць дзяржаву доўга плаціць ім пенсію.
Жанчына нічога не адказала. Нават не ведаю ці зразумела яна, што гэта быў жарт, а не сарказм. "Жэсаўцам" часта хамяць.
Нарэшце ідзем у памяшканне. На дзверы надпіс, што размова запісваецца. У галаве думка, што тым лепш.
– Добры дзень яшчэ раз. Мне патрэбна заказаць паслугі электрыка: выключальнік на ванны пакой туалет і кухню іскрыць і дрэнна працуе.
– А Вы самі не можаце гэта зрабіць? – незадаволена пытаецца дзяжурная.
– Мне даводзілася такое рабіць, але цяпер там складаная сістэма і я думаю, што лепш даверыць гэта прафесіяналу.
– Вас што у школе не вучылі гэтаму?
– На ўроках фізікі мы збіралі простую электрычную схему, а ў мяне дома складаная.
– А на ўроках працы хіба не вучылі?
– На ўроках працы вучылі працаваць з дрэвам і металам, пілавалі, стругалі, а з выключальнікамі не вазіліся.
– У нас з электрыкамі праблема. Электрык можа і не згадзіцца выканаць гэта як заказ. Хіба толькі вы з ім дамовіцеся. Наогул мужчына сам павінен умець такое рабіць. У нас зараз так цяжка з аплатай і не хапае спецыялістаў.
– Нарэшце, я маю права на такія паслугі як падаткаплацельшчык, – пачынаю пераходзіць у контратаку я. – Я плачу падаткі і за гэта маю права на такія паслугі.
– Вы плаціце толькі 30% камунальных паслуг. Мы даўно прапануем жыхарам вашага дома стварыць таварыства ўласнікаў, плаціць 100%, як гэта робяць у Расіі,  і самім вырашаць якія паслугі вам патрэбны і як нам працаваць. Дык не жадаюць.
– Я б плаціў 100%, калі б было трэба.
– Дык гэта Вы... А пакуль плаціце 30% і маеце такія паслугі.
– Але ж усё роўна рэшту паслуг аплачваюць не з кішэні прэзідэнта...
Тут дзяжурная спыніла мой эканамічны лікбез, магчыма напужалася, што размова пераходзіць у палітыку. І пачала браць мае каардынаты. Яшчэ адзін чалавек са слядамі злоўжывання алкаголем на твары (ці падабенствам на тое), нецікавай работай і верай у тое, што дзяржава – гэта такі дзядзька, які плаціць за ўсе.
Дарэчы, у цяперашніх беларускіх рэаліях за "кішэню прэзідэнта" у такім варыянце ніякай прававой адказнасці не прадугледжана. Тым больш, што я толькі тлумачыў, што бюджэт складаецца з падаткаў, а не з асабістых запасаў прэзідэнта. І пагроза асуджэння за "палітыку" была толькі ў галаве той жанчыны.
Цікава, што рамонт выключальніка заняў толькі пару хвілін увагі электрыка і я сапраўды мог бы яго не турбаваць, але тады гэта было невядома.

***
Паборы ў школе і садзе даюць сваю ціхую перавагу. Есць думка, што кліент заўжды правы. Мабыць, многія бацькі, як кліенты адукацыйных паслуг, гэтага проста не ведаюць. Калі мы далі зразумець свае нетрадыцыйныя погляды на пэўныя патрыятычныя цырымоніі і многія папулярныя святы, то менавіта гэта ідэя права кліента, як плацельшчыка, неяк заўважалася ў рэакцыі настаўнікаў, хоць і ні была агучана.
Мне вядомы выпадак, калі ў суседняй школе класная сына адной знаёмай спрабавала прымусіць увесь клас далучыцца да піянерскай арганізацыі, дзіцячага патрыятычнага руху. Сын і маці цвёрда адмовіліся нягледзячы на прэсінг класнай. Настаўніца перастала цкаваць хлопца за гэта, але яшчэ доўга кпіла з яго (паводле слоў яго маці). А маці аднаго з яго аднакласнікаў, даведаўшыся, што ён-такі не далучыўся да піянераў, здзівілася:
– А што, значыць можна было і не далучацца?
Тут я павольна пераходжу да іншай тэмы: паступовага канання рэлігійных традыцый і палітычных ідэалогій на Беларусі, якія зараз маюць вельмі здаровы выгляд. Паколькі тут я рабіў асноўны акцэнт на эканоміку, то пра другое распавяду асобным пастом.

Таксама:

25.11.2016

Свобода и колбаса

В одном юмористическом календаре месяц ноябрь заменили словом "гноябрь". Почему-то для истории современной Беларуси это может быть применимо не только в плане погоды. Здесь как то активнее, чем в некоторых других местах люди готовы обменять свободу на колбасу. И именно ноябрь стал знаменательным месяцем в этом плане.

В 1996 году в Беларуси был проведен референдум, изменивший ход ее истории, и разумеется, получивший самые неоднозначные оценки (наиболее сдержанную оценку и краткое изложение изменений можно прочитать на этой странице).

В 2015 г. российский историк-публицист Н. Стариков приехал выступать в Минск с лекцией, о том что Беларусь должна быть частью "русского мира". Белорусская оппозиция добилась сначала отмены его выступления во всех местах города, кроме Дома Москвы, а потом некоторые активисты попытались сорвать его выступление и там. Причем без драки не обошлось. Подробнее тут.

Тут делаю паузу. Если бы не драка оппозиционеров с охраной (или наоборот, кому, кто больше нарится), то о визите Старикова в Минск говорили бы только его самые горячие сторонники и наиболее яростные противники. А так реклама мероприятию была обеспечена. Между тем, это не самый раскрученный писатель и общественный деятель, о чем свидетельствует список его трудов, опубликованный в русском домене Википедии:


На скриншотах я выделил два момента. Первый. Когда автор сам читает на диск, то это как правило значит, что больше некому. Второй. Тираж его книг начал набирать обороты с ростом востребованности в России тех, кто хвалит идею особого пути России и ругает Запад. Кроме того, можно обратить внимание на перевод его трудов. А это значит, что приезд в Минск такого историка был бы примерно тем же, что и приезд апологета учения Новой хронологии или разоблачителя мирового заговора инопланетян. Обычно на такие встречи собираются самые неленивые поклонники и оппоненты автора (причем обычно мирные) и иногда собранная по линии вузов условная массовка из студентов, которые всегда рады прогулять пару на законных основаниях. Я бы не назвал такую встречу угрозой обществу и / или государству.

В ноябре этого года история повторяется. На этот раз белорусская оппозиция пытается добиться запрета приезда в Минск журналиста В. Соловьева по тем же причинам. Вот как они изложены в аккаунте некоторых членов оппозиционных партий:



Что объединяет все три события? Мне кажется неумение ценить свободу. Причем в одном случае люди добровольно отказались от определенной свободы, а в двух других посчитали, что вправе принимать решения за других в некоторых вопросах. Я уже написал почему так бывает примерно год назад и повторяться не хочется.

Честно говоря, не хотелось поднимать эту болезненную тему. Изначально я планировал разобрать на примере книг Старикова, как работать с историческими источниками. Но мимо совпадения трех схожих событий в один месяц пройти не смог и получилось совсем другое.

Другое по теме:

19.11.2016

История - это политика?

Недавно пересмотрел переписку в комментариях к одной из статей на историческом сайте. Несколько человек разных политических взглядов авторитетно заявляли, что история -- это политика. Это снова натолкнуло меня на размышления.

Я уже писал, что история - это не пропаганда и не "проститутка", как думают многие. К тому же эта наука о прошлом охватывает разные стороны жизни, а не только политику. Это как изучение слона не сводится к изучению его хобота. Есть такой советский анекдот, хорошо подтверждающий мою мысль:

"-- Кто такой Брежнев?
-- Мелкий политический деятель эпохи Высоцкого"
А теперь предлагаю дорогим читателям напрячься и почитать самим в Интернете или библиотеке о таких событиях истории:
Турецко-персидская война 1821-23 гг.
Аргентино-бразильская война 1825-28 гг.
Сербско-болгарская война 1885 г.

Эти войны особенны тем, что соседние государства делили границу, причем мусульмане били мусульман, католики -- католиков, а православные -- православных. Но особой попытки занять чью-то сторону в этих конфликтах со стороны советских, российских и вообще пост-советских историков я не заметил. Понятно, политического заказа "дышать на термометр" не было, но это не помешало историкам вообще что-то написать по данным вопросам. Значит могут историки быть более-менее объективными, если захотят?

Также
История. Как не попасть на удочку информационного обмана
Советы по изучению истории
Формула успеха

13.11.2016

Ламеры

Иллюстрация взята из интернет-источников.

Некоторое время назад в общении с самыми разными специалистами в сфере высоких технологий я узнал точное значение слова "ламер", происходящего от английского lame (калечить, хромой). Это человек, который плохо разбирается в каком-то вопросе, как правило в компьютерах, и при этом авторитетно пытающийся учить других.

Наша эпоха коротких сообщений и социальных сетей порождает все больше "ламеров" другого рода. Все больше людей авторитетно высказываются по таким вопросам как политика, экономика, искусство, литература, история, религия и спорт, имея крайне ограниченные познания в этих областях. Некоторые причины этого я уже излагал ранее. В основном это та же иллюзия, когда небольшие знания в какой-то области кажутся не верхушкой айсберга, а охватом самой сути этой области.

Я только за, чтобы люди, не учившиеся на историков в вузе, учили историю сами и становились профессионалами. Несколько таких людей знаю лично. Но хочу предупредить: история как наука так же сложна как квантовая химия. В ней действует множество законов, и она не сводится к изучению дат и интерпретаций событий.

Одну "злую" преподавательницу экономики из одного из технических вузов Минска жестко раскритиковали на студенческом форуме. Среди прочего ей вменяли "ламерство" в технических вопросах и дилетантские высказывания о фотоэлементах. Когда она под псевдонимом "Елена" попыталась заступиться за себя, ее быстро разоблачили и очень грамотно, не переходя на хамство, затравили ее же бывшие студенты. Поэтому любому, кто хочет высказаться о сложном вопросе, который внешне кажется простым, стоит быть осторожнее. Ведь у того, кто слушает или читает изречения "ламера", на лбу не написано, что он или она "хакер".

Также в тему:
Хватит кормить историков!
Забывчивая память
История -- не проститутка

10.11.2016

Паважаныя пасажыры! Саступайце месца

Ілюстрацыя з крыніц Інтэрнета

Ёсць краіны і культуры, дзе саступаць месца жанчыне ў транспарце вельмі непажадана, бо гэты жэст ветлівасці могуць палічыць за флірт. У ЗША адзін канфлікт за месца ў аўтобусе ледзь не прывёў да рэвалюцыі. У Беларусі ж наадварот традыцыйна лічыцца вельмі пажаданым саступаць месца пажылым і жанчынам. Нават у метро круцяць заклік: "саступайце месца цяжарным жанчынам, інвалідам, пажылым людзям". Даволі часта так не робяць за выключэннем выпадкаў , калі ў транспарт заходзіць інвалід ці маленькае дзіця.

У наяўнасці значнай колькасці мужчын, негатовых саступіць месца, ёсць даволі цікавыя прычыны. Часткова гэта можа быць звязана з недахопам выхаванасці або з выхаваннем у стылі "ты ў сябе адзін / адна". Але ёсць і яшчэ адно цікавае назіранне.

Я прывучаю старэйшага сына саступаць месца пажылым, жанчынам і дзяўчатам. І не магу не бачыць наколькі гэта цяжка быць ветлівым, калі табе 7 год. Справа ў тым, што не толькі многія адмаўляюцца сесці на яго месца, але і самі саступаюць яму, бо лічаць хлопчыка надта малым, каб паводзіць сябе па-мужчынску. Нядаўна ў перапоўненым аўтобусе адна старая кабета паклікала яго сесці, калі нейкае месца стала вольным. І сын сядзеў, калі шматлікія жанчыны і дзяўчаты стаялі побач з ім шчыльнымі радамі. Калі ў майго сына яшчэ ёсць час, стымул і жаданне вучыцца паводзіць сябе прыгожа, то ў многіх іншых цяперашніх яго вынішчаюць тыя, хто пазней будуць самі лямантаваць наконт іх жа няветлівасці.

А для чаго гэта назіранне пісаць у блог, звязаны з гісторыяй? Мабыць яна адлюстроўвае дзве рэаліі сучаснай Беларусі (і не толькі Беларусі). Першае, ёсць нейкі скрыты матрыярхат і нежаданне лічыцца з мужчынамі ў пытаннях побыту, сямейнага жыцця і выхавання дзяцей. Хоць у сферы рынку працы надаварот ёсць дыскрымінацыя жанчын у плане магчымасці зарабіць. Другое, людзям надта ўласціва жыць сённяшнім днём і зусім не думаць пра будучыню. Калі гэта будучыны дзяўбе іх, як смажаны певень з прымаўкі, яны нават і не разумеюць, што самі яе сабе пабудавалі такой.

Таксама:
Дазвольце Вашу ручку, пані, або сучасныя беларускія дамы і кавалеры
Парачка трэндаў

28.10.2016

А такое там есть?

Я уже несколько лет пишу книгу по истории США. Пишу медленно, времени на все не хватает. Вот уже пару лет как не смотрю телевизор, где преимущественно идут российские каналы, на которых все сильнее прослеживаются антиамериканские настроения. Я не против телевидения, просто надоело засилье на нем определенных точек зрения, которые причем высказываются людьми, совершенно не верящими в то, что говорят (есть некоторые моменты, которые это выдают). Есть и другие причины его не смотреть.

Примерно с этого времени я начал прекращать споры с конспирологами и разжигателями информационных войн. Во-первых, остается осадок в душе после такого общения, неважно победил ты в споре или нет. Во-вторых, часто споры начинают сползать в такую плоскость, что я поневоле занимаю противоположную точку зрения. К примеру, у меня было много разговоров с собственным дедом и несколькими пожилыми знакомыми из поколения телезрителей, которые настолько ревностно старались доказать мне преимущества т. н. "русского мира", что я заводился и высказывался так, что по сути нередко отстаивал определенные позиции противников такого мира, в то время как я ни за тех, ни за других. Наверное, меня особенно раздражает, когда мне преподносят откровенную ложь как общеизвестный факт.

К чему эта "лирика"? Сегодня я могу кому-то показаться сторонником того, что происходит в США, но это не так. Те, кто внимательно прочитает отдельные части моей готовящейся книги, кликнув внизу статьи на ярлык "ЗША", могут в этом убедиться сами. Однако прием изучения истории, который я собираюсь сейчас применить, может оскорбить чувства верующих российским антизападным СМИ. Поэтому будьте осторожны.

Итак, прошу тех, кто разбирается в современной обстановке в США аргументированно высказаться, есть ли там такие моменты.

Сколько человек сидят в тюрьме по обвинению в оскорблении чувств верующих? (По возможности, -- подробности дел)

Есть ли в современных США практика возбуждения уголовных дел против лиц, сжигающих американский флаг или тех, кто пишет в соцсетях мысли вроде "выдави из себя Америку"?

Известны ли случаи, когда сотрудники ФБР врывались на богослужение в православные церкви и подкладывали на иконостас иконы, предварительно внесенные в список экстремистских материалов?

Как часто ФБР посещает магазины, продающие революционную литературу радикальных коммунистов и неонацистов с целью проверки материалов?

Сколько раз Патрика Рейнолдза (актер из сериала "Санта-Барбара", известный борец с табачными компаниями) задерживали и обыскивали полицейские по наущению табачных магнатов?

Насколько часто иммигранты становятся жертвами полицейского произвола или радикально настроенной молодежи в США?

Почему в США лица, обвиняющие Буша-младшего в уничтожении башен-близнецов, разгуливают на свободе, пишут книги и дают интервью СМИ? 

В какой степени в США преследуют сторонников Э. Сноудэна и Вики-Ликс?

Насколько распространена практика рейдерских захватов чужой собственности крупными капиталистами при поддержке полиции и местных властей? (Напомню, фильм "Терминатор" не основан на реальных событиях)

Зафиксированы ли случаи, когда правительственные чиновники в США грязно ругались в адрес историков, развенчивающих мифы, высокочтимые американскими патриотами? (Для примера таких работ можно почитать Р. Рафаэла)

Еще раз напоминаю: это не попытка политической полемики. Мне будет интересно узнать больше. Это поможет мне реалистичнее написать книгу о Штатах, поскольку обстоятельства вряд ли позволят мне поехать туда в обозримом будущем.

См. также:
Збигнев Бжезински и русское Православие

25.10.2016

Базгулаг на беларускай

Раздзел "Бяры кніжку ў рукі", прысвечаны пераважна апісанню дзіцячых кніжак на беларускай мове, я ўжо даўно скончыў. Але часам сустракаю матэрыялы, якія так і "просяцца" ў блог. У гэты раз від на жыхарства ў маім блозе атрымаў азербайджанскі зайчык Базгулаг.



На беларускую мову ўжо шмат перакладзена з іншых моў свету. У прыватнасці, Р. Барадулін зрабіў цэлы цыкл вершаваных перакладаў з розных моў былога СССР. Ёсць і многія іншыя пераклады кніг для дзяцей з еўрапейскіх моў на беларускую, такія як гэта. І ўсё гэта служыць добрым доказам, што сучасныя кнігі для дзяцей і дарослых на беларускай мове карыстаюцца пэўным попытам. Зразумела гэта нішавы, а не масавы рынак. Але гэта таксама магчымасці развіцця камерцыйнага кнігадруку і перакладчыцкай дзейнасці.

Гл. таксама:

Больш пра іншыя кнігі для дзетак
Кніжкі дзецям на слайд-шоу
Сучасныя беларускія казкі і вершы на аўдыя

Мае ўласныя пераклады на беларускую заходніх аўтараў
Э. Хэмінгуэй. Чакаў цэлы дзень
С. Лікак. Як мы святкавалі Дзень Маці

23.10.2016

Так значит, вы не против?

Однажды я уже писал про мой разговор в ЖЭСе своего микрорайона, где служащие в добровольно-принудительном порядке в 2010 году собирали подписи за кандидатуру действующего президента перед выборами. Тогда мою строго нейтральную позицию пытались истолковать как то, что я не против президента, а значит могу поставить подпись за него. Пришлось объяснить позицию нейтралитета еще раз и тверже.

В последнее время я замечаю похожие вещи в соцсетях, которые напичканы информационной войной России и Запада не намного меньше телевидения. Особенно это касается опросов общественного мнения. Обычно это голосование на страницах определенной группы, например "Сторонники русского мира во всем мире" или "Беларусь - в Европу" (названия взяты из моей головы, если что, может и совпадение быть). А значит там уже общаются люди определенных взглядов и, как правило, там невозможно голосовать или комментировать не вступив в группу, а ярого противника взглядов группы могут легко из нее исключить с удалением комментариев, а может даже и голосов. Кроме такого технического преимущества, позволяющего создать иллюзию подавляющего большинства есть еще один хитрый прием: дробить голоса "за" или "против" на подгруппы с целью перетягивания противоположного или нейтрального мнения на свою сторону.

Пример (не из моей головы). Вопрос: Поддерживаете ли вы Путина? Варианты ответов "да", "нет", "поддерживаю в комментариях". Если сложить варианты "да" и "поддерживаю в комментариях", то получается, что подавляющее большинство так или иначе поддерживает президента России, хотя в реальной жизни они скорее всего поддерживают одни его решения или взгляды и не поддерживают другие.

Еще пример из жизни. Голосование в социальной сети: Вы за возрождение СССР? ("да", "нет" и "все равно") В заставке стоит картинка, прославляющая советский строй и ответ становится очевидным для того, кто привык ставить "лайк" не вникая в суть дела. А вариант "все равно" можно истолковать и как "значит вы не против, т.е. вы - за". Хотя опять же идет ли речь о возрождении большого государства с его возможностями и достижениями или дефицита, карточной системы и доносительства -- вопрос не раскрывает сути.

Чуть раньше я видел подобный прием по телевизору целых два раза. В "голодные, но свободные" 90-е некий юморист со сцены рассказывал про опрос об отношении населения к правительству, где мнения опрошенных разделились куда именно послать это правительство и часть респондентов "затруднились ответить". Другой раз уже серьезней. Во время одной крупной акции протеста в Беларуси по телевидению показали результаты почти такого же опроса: часть респондентов были "возмущены" действиями оппозиции, другие "считали ее действия подрывными" кто-то "негодовал" по поводу протеста и т.п.

В почти всех случаях применения такого приема сохраняется иллюзия разнообразия мнений, которые совпадают в чем-то главном. А что есть главное решает автор опроса и те, кто за ним стоят.

Аналогичное:
История. Как не попасть на удочку информационного обмана
Из одной тарелки
Забывчивая память

13.10.2016

Аглядная пляцоўка Нацыянальнай бібліятэкі. Экскурсія і ўспаміны гісторыка. Відэа

У верасні 2016 года мы з сынамі падняліся на адметнасць нашага квартала -- аглядную пляцоўку Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі. Я даўно меў планы зрабіць там панарамнае відэа, нават набыў пад яго карту памяці пабольш. І зрабіў.

На гэтым відэа я распавёў пра ўсе вядомыя мне навакольныя адметнасці. У некаторым сэнсе гэта было падсумаваннем іншых пастоў гэтага блога, пра якія будзе крыху ніжэй.

Спадзяюся, што чытачам спадабаецца віртуальна павандраваць па даху вышынёй 72 м у прыгожы сонечны дзень і не заплаціць за гэта па 3 новыя рублі (1,5 долара ЗША) з чалавека.


Відэа складаецца з 4 частак, скампіляваных з дапамогай YouTube Editor.


Дадатковае

Даю спасылкі на дадатковыя старонкі, калі штосьці з таго, пра што я рабіў відэаэкскурсію, каго-небудзь зацікавіць больш.

АВ Маскоўскі

Аўтавакзал "Маскоўскі". Ламаць і будаваць
Аўтавакзал "Маскоўскі". Працяг гісторыі

Мікрараён Усход-1

Зніклы Ўсход-1. Частка 1 і частка 2
Воспоминания старожила о Минске после войны. Видео

Салдацкія могілкі

Заканчэнне гісторыі касцей
Развітанне з немцамі

Дом Міласэрнасці

Белорусское православие как экономическое явление

Развязка

Транспартная развязка Філімонава-Незалежнасці (Мінск). Фоткі

Севастопальскі парк

Цана свабоды

27.09.2016

12 вопросов патриотам

Менее всего я хотел бы разжигать этим постом полемику вокруг чьих-то чувств. Так уж повелось, но о понятии патриотизма, как о покойнике, там где я живу принято говорить либо хорошо, либо ничего.

Я уже изложил свои личные взгляды по этому вопросу ранее. Также я писал о своем отношении к патриотическим церемониям, которое я никому навязать не пытаюсь. Повторюсь лишь, что я люблю свою страну, Беларусь, люблю белорусский язык и культуру, но не считаю себя патриотом.

Поскольку сегодня многие пытаются кем-то казаться, а не быть, будь то священники разных конфессий, воспринимающие свои функции как работу и являющиеся агностиками в душе, будь то люди, называющие себя борцами за свободу, но при этом не упускающие шанса попытаться ограничить чужую свободу, будь то те, кто декларируют себя патриотами, чтобы что-то за это получить или чего-то не потерять, -- то я предлагаю ответить на мои вопросы, только тем, кто искренне считает себя патриотом и готов со мной разговаривать с уважением. Остальным просьба не напрягаться.

Цель вопросов -- не разрушить патриотические убеждения, а лучше понять их суть, что поможет мне в долгосрочном исследовании по методам изучения истории. Для начала примем за факт, что патриотами себя могут считать люди разных взглядов и судеб. Так во время Великой Отечественной войны как минимум некоторые солдаты РОА (т.н. "власовцы") считали, что, сражаясь на стороне немцев против большевиков, они воюют за Родину, как бы это ни неприятно звучало для тех, кто видит в них только предателей... Теперь начнем

  1. Почему о любви к Родине чаще всего вспоминают политики, когда хотят решить какой-то вопрос силами своих имеющихся или потенциальных сторонников?
  2. Можно ли назвать патриотом того, кто избегает уплаты налогов, мусорит на улице или в парке, но при этом участвует в патриотических мероприятиях? Являются ли патриотами те, кто бьют витрины и жгут автомобили во время акций протеста?
  3. Если любовь к Родине начинается с семьи, почему так много людей, поддерживающих патриотические церемонии или называющие себя патриотами изменяют своим спутникам жизни, бросают семьи и не забоятся о детях либо уделяют время членам семьи по остаточному принципу?
  4. Если патриотизм подразумевает вооруженную защиту Родины, должен ли я защищать с оружием в руках свою малую родину, например, лесопарк возле Маяка Минска, если его территорию продадут иностранной компании под застройку? Если последнее будет преступлением, то где грань за которой заканчивается моральный долг перед Отчизной и начинается злодеяние?
  5. Если я родился в СССР, являюсь гражданином независимой Беларуси и, предположим, она утрачивает свою независимость в результате какого-то политического решения (например, гипотетически входит по референдуму в состав соседней Польши) то какая именно страна должна быть моей Родиной, интересы которой я обязан защищать?
  6. Как должен поступить настоящий патриот, когда в его стране идет гражданская война и каждая из воюющих сторон заявляет, что сражается за Отечество? А если ситуация усложняется войной между двумя государствами, в армии каждой из которых действуют регулярные части из граждан одной и той же страны? А что если человек родился в одной стране, а вырос в другой и между ними началась война, за какую именно он должен воевать как за Родину?
  7. Если большинство патриотов считают свою Родину великой страной (а на мой взгляд, каждая страна или культура по-своему великая) то зачем рассматривать чей-то непатриотизм как угрозу обществу, государству или культуре? Если Родина - мать, то разве не должна быть настоящая мать морально выше ребенка, который проявляет к ней неуважение по малолетству и глупости?
  8. Почему так много военных не рассматривают присягу защищать свою страну как пожизненное обязательство, но при этом считают себя патриотами?
  9. Подразумевает ли любовь к Родине неуважение/презрение к культуре и народу враждебного государства?
  10. Можно ли назвать страны наследницы СССР победителями фашизма, если довольно большой пласт населения этих стран считает определенные народы и культуры неполноценными, а тысячи молодых людей открыто называют себя фашистами?
  11. Должен ли тот, кто любит свою страну, любить определенные национальные блюда, музыку, книги и т.п?
  12. Почему патриотическое воспитание в системе образования так часто не работает, когда воспитанники должны доказать свою верность Отечеству перед лицом врага или даже простой экономической неурядицы в стране?
Ответы можно давать в комментариях.

См. также
2 причины не отмечать 23 февраля
Альтэрнатыўная служба

12.09.2016

Збіраем мінулае на відэа. Зніклы Ўсход-1. Частка 2

Частка 1

Яшчэ некалькі ролікаў пра зніклые адметнасці мікрараёна Ўсход -1 горада Мінска.

Зніклы мінірынак ля станцыі метро

Там, дзе зараз будуюць гандлёвы цэнтр Dana Mall, у пачатку 90-х стаялі дзясяткі кіёскаў і дзейнічаў стыхійны рынак.

Вясковая хата ля канала

Будаўніцтва Нацыянальнай бібліятэкі ў пачатку 2000-х прывяло да знішчэння апошняй вясковай хаты, якая засталася ад вёскі Слепня на тэрыторыі кварталаў Усход-1 і Маяк Мінска.

Пешаходны пераход на скрыжаванні Каліноўскага-Незалежнасці

Пешаходны пераход на скрыжаванні вул. Каліноўскага і пр. Незалежнасці быў хутчэй зручнасцю, чым адметнасцю. Знік ён прыкладна ў 2014 г. Цяпер гэты ўчастак праспекта стаў хуткасным (да 80 км/г)

Поле, сад і частка лесапаркавай зоны

Маяк Мінска пабудаваны на месцы былога аўсянага поля і сада. Здымаю з кропкі, дзе пачалася забудова - Дом міласэрнасці. Таксама ў відэа паказана месца апошняй забудовы (2015-16 г) у суседняй лесапаркавай зоне.

Гл. таксама
Развітанне з немцамі
Мы будуем "ізм". Працяг гісторыі
Вуліцы, на якіх стары Мінск саступае месца новаму (відэаролікі) (кліпы пра вул. Ўсіхсвяцкую)

07.09.2016

Збіраем мінулае на відэа. Зніклы Ўсход-1. Частка 1

Распачынаю серыю відэаролікаў ў якіх я буду распавядаць гісторыю Мінска ў сваіх успамінах. Я ўжо рабіў такое, але толькі час ад часу.
Як самы першы крытык сваёй уласнай творчасці, пачну з недахопаў таго, што раблю. Большасць тых, хто заглядае ў мой блог, відэаролікі не глядзіць. Таксама пішу на экране я лепш, чым распавядаю на камеру.
Здаецца тады відавочна трэба было не здымаць, а пісаць? Але ёсць два моманты, ад якіх не ўцячэш. Першае. Мой свабодны час непрадказальны. Работа ў мяне такая. Другое. Я працую з некалькімі практамі звязаннымі з вывучэннем навуковых дакументаў: гісторыя ЗША, гісторыя гарадка Печы -- і мушу рабіць на гэта больш значны акцэнт. Аднак я не толькі гісторык, а яшчэ і 37-гадовы жыхар Мінска, на памяці якога адбыліся пэўныя перамены ў горадзе. І я маю абавазак гэта не забыць. Таму частку сваіх мемуараў, я выкладаю не ў тэкставым фармаце, а на відэа.

Прапаную прагледзіць некалькі відэаролікаў пра адметныя элементы мікрараёна Усход-1, якія зніклі з цягам часу. Не заўсёды будуць бачны сляды, але будзе паказана, дзе яны знаходзіліся.

Зніклы палігон 121 школы

Гаворка пойдзе пра зніклы ваенны палігон пры сярэдняй школе 121 і яшчэ адзін ліквідаваны элемент сусудняй спартыўнай пляцоўкі. Таксама я распавяду пра труну, якую кінулі на стадыёне ля школы ў сярэдзіне 80-х

Зніклы самалёт

Я пакажу, дзе знаходзіўся пасажыскі самалёт, які прастаяў на Ўсходзе ў 80-я, 90-я і да 2000 і быў самай вядомай адметнасцю мікрараёна.

Зніклы міліцэйскі ўчастак

На гэтым відэа вы ўбачыце, дзе знаходзіўся адзін з апорных пунктах аховы парадку мікрараёна і што ад яго засталося

Працяг тут

Гл. таксама
Воспоминания старожила о Минске после войны. Видео
Зніклыя дзіцячыя сады Мінска

31.08.2016

Заблуждение или обман?

Некоторое время назад мне довелось поучаствовать в ловле покемонов. Речь о том, что я увидел ссылку в ленте знакомого в соцсети, на сайт сектоборцев, не удержался и прошелся по нему в комментариях как мог. А дело в том, что некоторое время назад я не упускал шанса вставить свои пять копеек конспирологам и сектоборцам, встречавшимся у меня на пути, но с годами научился воздерживаться от пустых споров. Поэтому свой "крестовый поход" (надеюсь, последний) сравнил с ловлей покемонов.

Что не так с сектоборцами и конспирологами? Как правило, эти люди представляют собой небольшие группы, в которых один человек выполняет основную работу, т.е. по сути это отдельные активисты, позиционирующие себя как научные и экспертные центры и организации, нередко имеющие только блог или группу в соцсети с десятком-другим подписчиков и поддержку более крупных игроков информационных войн, выступающих за единообразие мнений. За конспирологами в бывшем СССР зачастую стоят вполне прагматичные люди, желающие подавить любую свободу слова. За сектоборцами в 99% случаев стоит Русская Православная церковь Московского патриархата. Если не финансово, то информационно точно. Желающие убедиться в этом могут просто внимательно почитать материалы на страницах сектоборцев сами.

К чему я о "покемонах"? В комментариях к клеветническим материалам на том сайте я обвинил сектоборцев во лжи. А потом призадумался. Ведь такие люди мне уже попадались.

Пару лет назад я прочитал "Дети капитана Гранта" Ж. Верна для тренировки своего французского и обратил внимание на те детали, которые прошли мимо меня, когда я будучи ребенком смотрел экранизацию этого романа. В книге Верна англичане зачастую предстают кровожадными обманщиками и захватчиками чужих земель, а французы всего лишь основывают колонии на новых местах и охраняют их с помощью своих войск. Нужно ли напоминать, что Верн -- французский писатель?

Примерно в это же время я проходил с группой студентов уровень Pre-Intermediate учебника английского языка Headway, где в одном из разделов сравнивалась жизнь богатой канадки, владелицы отеля, и бедной китаянки, которая трудилась на фабрике, чтобы заработать на учебу. Я вспомнил "Капитана Гранта" и воспользовался возможность развернуть обсуждение со студентами: являлось ли это сравнение скрытой пропагандой западных ценностей. Мнения были разными, и мы больше шутили, чем рассуждали, но я сделал вывод в своей голове: скорее всего и авторы учебника, и сам Жюль Верн просто следовали стереотипам, характерным для определенной страны в определенное время, а не выполняли чей-то злой умысел.

Однако когда читаешь как Верна или учебник Headway, то такие вещи скорее забавляют, чем раздражают. А когда сталкиваешься с теми, кто пишет доносы в милицию на так называемых "сектантов" или разжигает религиозную вражду в обществе, то становится не только не смешно. И сразу приходит мысль о том, что человек выполняет определенный заказ. Но жизнь показывает, что злостных лжецов, которые все понимают, но зарабатывают на клевете не так уж и много. Большинство других просто ограничены в своих представлениях о том, что им чуждо и судят об этом по принципу "не читал, но знаю". А это уже не столько обман, сколько заблуждение.

Правда нет ни 100%-х обманщиков, ни введенных в заблуждение наивных простаков в чистом виде. В каждом таком случае есть некое соотношение того и другого. Интерес вызывает только какое в каждом конкретном случае.

Также по теме:
Как дать отпор троллям
Удар ниже пояса
Воздух в гробу

22.08.2016

Зніклая вуліца Браслава

У пачатку гэтага месяца атрымалася парваць з традыцыяй працаваць без адпачынку кожны год: мы з жонкай і дзецьмі паехалі на тыдзень адпачыць у Браслаў. Я не планаваў ніякай работы як гісторык, але ў апошні дзень адпачынку зрабіў выключэнне. На старой карце горада у гаспадара доміка, дзе мы адпачывалі, я знайшоў доўгую вуліцу ім. Ф. Скарыны. Яна была недалёк ад гэтага доміка, і я вырашыў зрабіць невялікі відэаролік пра гэту вуліцу. На месцы знайшоў, што вуліца ўжо амаль знікла.

У выніку я зрабіў 5 ролікаў з розных пазіцый і аб'яднаў іх на YouTube. Яны атрымаліся крыху сумбурнымі, але спадзяюся, што будзе цікава.



Дадаткова даю скрыншот гэтай вуліцы на GoogleMaps.


На гэтай карце няма гэтай вуліцы, але яна існуе. Доўгай чырвонай рысай я пазначыў пачатковую даўжыню вуліцы Скарыны -- яна злучалася з вул. Машэрава, -- а кароткай чырвонай рысай -- яе фактычную цяперашнюю даўжыню. Дарэчы, на месцы, дзе вуліца ўжо знікла, захавалася невялікая сцежка, якой карыстаюцца і пешаходы і нават веласіпедзісты.

19.08.2016

Печы-4

Гэта ўжо чацвёрты "тур" у Печы, былы ваенны гарадок у межах г. Барысава. На гэты раз паехаў туды з усёй сям'ёй: я+жонка+абодва сыны. Як я пісаў крыху раней, маршруткі "руляць" у міжгародніх паездках, і ў гэты раз мы выбралі паехаць маршруткай ад ст.м. Усход, а не электрычкай. Перавага была і ў тым, што каб ехаць з Мінска маршруткай трэба было толькі выйсці з дому і прайсці пешшу кароткую адлегласць, і ў тым, што электрычка ходзіць раз у гадзіну, а маршруткі кожныя 10-15 хвілін, і ў тым што даехаць можна менш, чым за гадзіну, (электрычкай усе паўтары).

Заходзім з Барысаў-Арэны

Нас высадзілі на аўтобусным прыпынку недалёк ад новага стадыёна "Барысаў-Арэна"


Дарога на Печы. Яе ад маршруткі можна прайсці прыкладна за 20 хвілін


Барысаў-Арэна


Аўтобусны прыпынак вёскі Востраў. Пакуль мы ішлі да Пячэй, праехалі абодва аўтобусы, якія курсіруюць у Печы (№ 9 і 10) і 3-4 гарадскіх маршруткі. На маёй памяці нават у 2000-х транспарт у Печы хадзіў дрэнна. А тут і брукаванку добрую зрабілі ўздоўж дарогі. Арэна - рухавік прагрэсу...


Мост над чыгункай аршанскага накірунку. Від на паўстанак.


Від на другі бок. Чыгунку, як я ужо пісаў, агарадзілі толькі з аднаго боку. Так што ад аматараў пераходзіць рэйкі дзе не трэба гэты плот абараняе, а ад дзяцей, якія могуць пажадаць гуляць на рэйках - не. Як і ад падлеткаў, якія часам б'юць вокны у электрацягніках.


За мастом, але да царквы і былога КПП, ёсць новая грунтовая дарога, перпендыкулярная асноўнай, што вядзе на Печы. На грунтоўку мы збочылі, каб хутчэй дайсці да дому маіх бацькоў. Тут я раптоўна сустрэў бітую цэглу, якую маглі раней выкарыстоўваць у вайсковых інжынерных умацаваннях, ліквідаваных у 2000-2010-х гг.

"Закон подласці" і бібліятэка

Я ізноў наступіў на старыя граблі. Як і ўвосень 2013 г. я забыўся зарадзіць акумулятар лічбавага фотаапарата і папярэдні кадр стаў апошнім на яго карце памяці. У маіх тэлефонах няма камеры. У жонкі смартфон. Але там таксама акумулятар быў на 4%а яго зараднік застаўся дома. У бацькоў такога няма. Але там, куды я збіраўся пайсці, можна было і не рабіць такой фотасесіі, як у папярэднія паходы. Я ішоў у бібліятэку Печынскага дома культуры (былы дом афіцэраў).

У гэты раз пашанцавала пагутарыць з бібліятэкаркай, якую мне ухвалілі як знаўцу гарадка. Насамрэч, яна працуе на гэтым месцы толькі 4 гады і раней гарадок не ведала. Тым не менш, падзялілася тым, што сама сабрала пра Дом культуры.


За час сваёй працы яна сабрала папку ксеракопій газетных артыкулаў пра нямецкую разведшколу "Сатурн", якая падчас Вялікай Айчыннай знаходзілася ў Пячах.


Дакладна невядома ці была гэта школа у Доме культуры або ў казармах аўтабата. Мясцовы гісторык Іваноў, з якім я меў размову падчас аднаго з папярэдніх візітаў, лічыць што "Сатурн" мяшкаўся у Доме культуры, а казіно было у цяперашнім дзіцячым садзе. А былы вайсковы шафёр Пётр Пятроў, з якім я пазней меў размову УКантакце, сцвярджаў, што бачыў як праступаў надпіс "CASINO" гатычнымі літарамі менавіта на Доме афіцэраў - г.зн. Доме культуры і лічыў, што "Сатурн" дзейнічаў у казармах аўтабата згодна пэўным савецкім фільмам пра гэту разведшколу.


Бібліятэкарка не пацвердзіла звесткі П. Пятрова пра надпіс, але паказала мне месца, дзе пастаянна зафарбоўваюць свастыку. Яна пад зоркай на жоўтай паласе.

 Апошні кадр патраціў на буклет мясцовай вайсковай часткі, дзе апісана храналогія яе дзейнасці у Пячах. Цікаўныя могуць яго спампаваць і нешта убачыць, але пасля гэтага смартфон жонкі аб'явіў мне забастоўку.

Была яшчэ адна кропка куды можна было паспрабаваць зайсці негледзячы на навальніцу: новы Дом афіцэраў, дзе як мне казалі, знаходзіліся матэрыялы пра гарадок. Але адказны за афіцэрскі клуб падпалкоўнік Курэнковіч на сувязь са мной не выходзіў негледзячы на мае розныя спробы з ім звязацца. Спецыяльна для яго пішу, што мяне цікавіць толькі гісторыя гарадка, як населенага пункта, а не распалажэнне гармат і асаблівасці маральна-псіхалагічнай падрыхтоўкі салдат. Ніякай фотасесіі на тэрыторыі казарм абяцаю без дазволу не весці. Але я ведаю, што знайду дастаткова інфармацыі нават, калі для мяне зачыняцца і іншыя дзверы. Гэта ўжо не першая такая сітуацыя.

Назад ішлі ўздоўж праезда, які пераходзіць у вул. Тухачэўскага. Заўважылі новы дом па Сярэбрэнікава 49 і будоўлю яшчэ аднаго жылога побач. Значыць неўзабаве тут будзе 50 шматкватэрных дамоў.



Перад ад'ездам атрымалася рэаніміраваць жонкін смартфон і сфоткаць з перона малады падлесак, які пасадзілі зусім нядаўна.

Працы яшчэ хапае. Нават калі б не тэхнагэнная катастрофа. Таму працяг будзе. Хутчэй за ўсё наступным годам.

Гл. таксама:
Печы: гісторыя, ўспаміны і сучаснасць. Вандроўка з сынам
Ізноў у Печы па ўспаміны
Трэці паход на Печы
Печы на картах і фотаздымках

Вандроўка адбылася 16.08.2016

11.08.2016

Транспартная развязка Філімонава-Незалежнасці (Мінск). Фоткі

За час існавання майго блога мне ужо даводзілася пісаць пра гэта  месца не раз: успаміны пра тэракт 2011 г. ў метро, два паста пра ліквідацыю аўтавакзала Маскоўскі з відэаролікамі (частка 1 і частка 2) і пра веладарожкі. Цяпер мушу ізноў вярнуцца да тэмы будаўніцтва развязкі "вул. Філімонава-пр. Незалежнасці", бо гэта таксама найноўшая гісторыя Мінска.

Сама развязка пачала працаваць у другой палове чэрвеня 2016 г. Я з сынамі і фотаапаратам дабраўся да яе толькі ў канцы ліпеня. Прапаную паглядзець нашы аматарскія і часткова хуліганскія здымкі, а пры жаданні і параўнаць з ранейшымі за 2014 г.

З высотак


Пачынаем з 16-павярховай высоткі на праспекце




Па факту гэта мы залезлі на тэхнічны 19-ы паверх, бо дзвер на апошнія тры тэхнічныя паверхі адсутнічала. Фатаграфавалі праз зачыненае акно.









З 16-га паверха яшчэ адной высоткі

На зямлі


Ідзем у бок цэнтра горада


Вось такі заварот на Філімонава вакол развязкі. Высокі будынак - гандлёвы цэнтр "Аляксандраў пасаж", таксама адносна малады.


Гэта чорная дзірка - мост пад развязкай


З'явіўся новы аўтобусны прыпынак "Інстытут сучасных ведаў"на Філімонава. Сам ІСЗ імя Шырокава існуе ўжо даўно (ён знаходзіцца насупраць прыпынку), з 1990 г., а прыпынак з'явіўся адначасова з развязкай. Дарэчы транспарт пачаў хадзіць па мінулай схеме: аўтобус 87с больш не ходзіць па Каліноўскага, але цяпер спыняецца тут, а на Каліноўскага ізноў замест аўтобуса 942 ідзе тралейбус 42.


Аляксандраў пасаж. Панарамны ліфт.

Ізноў хуліганім. Залезлі ў панарамны ліфт "Пасажа" і паехалі на 19 паверх. Ёсць яшчэ панарамны ліфт Нацыянальнай бібліятэкі, але гэты бясплатны.


Паміж 18 і 19 паверхамі


Крыху ніжэй


Яшчэ ўніз



І яшчэ


Гэта будуць новы комплекс "Газпрама". Па рускаму звычаю аўтавакзал "Маскоўскі", які стаяў на яго месцы, разбілі на шчасце. Дарэчы зараз пачынаюць "руліць" міжгароднія маршруткі, таму адсутнасць вакзала ўжо не так моцна адчуваецца.

Вяртаемся на зямлю

Далей ідзем уздоўж Філімонава ў бок будоўлі "Газпрама"

Далей ідзем уздоўж Філімонава ў бок будоўлі "Газпрама"









І вяртаемся ў бок Нацыянальнай бібліятэкі.

З Нацыяналкі


З даху Нацыянальнай бібліятэкі. Адкрытая аглядная пляцоўка (23-і паверх).


На адзін паверх ніжэй. Закрытая аглядная пляцоўка.

Фотаграфіі Андрэя, Данііла і Любаміра Берастоўскіх. Ліпень-жнівень 2016 г.

Избранное сообщение

10 лет писанины

Когда 16 февраля 2013 года я запостил тут одну свою научную заметку , я еще не вполне представлял как дальше буду использовать этот ресурс. ...