Час паказаў, што тэма, пра якую я пісаў амаль 10 год таму, мае свой працяг у бягучым дзясяцігоддзі. Звернем увагу на некалькі тэндэнцый у сферы тэхналогій, якія зрабілі 2020-я гг. непадобнымі на папярэднія.
Касы і тэрміналы самаабслугоўвання
Хтосьці можа казаць, што банкаўскія інфакіёскі з'явіліся ў Беларусі хутка пасля банкаматаў, ды і самі банкаматы давалі магчымасць разгрузіць супрацоўнікаў банкаў і пошты. Можна згадаць і пра паркоўкі самабслугоўвання 2010-х і іншы хай-тэк, які выконвае працу за жывых людзей. Але менавіта ў 2020-х гг. магазіны пачалі актыўна ставіць шалі самаабслугоўвання і касы самаабслугоўвання. Калі спачатку гэта было толькі ў буйных магазінах і толькі для пакупнікоў з плацёжнымі карткамі або прыкладаннем "Аплаці", то неўзабаве нават пакупнікі з наяўнымі грошамі атрымалі магчымасць не стаяць у чарзе да жывога касіра.
Ужо сустракаў думкі ў публіцыстыцы, што прафесія прадаўца ідзе да знікнення, але пакуль ў Мінску ёсць толькі адзін магазін самаабслугоўвання, і там працуюць аператары, каб сачыць за парадкам і дапамагаць пакупнікам пры збоях на касе. Таму пакуль можна гаворыць пра скарачэнне попыту на жывых прадаўцоў і частковую замену іх машынамі.
Яшчэ адна сфера, якую пачынае закранаць сфера самаабслугоўвання -- гэта бібліятэкі папяровых кніг. У Беларусі пакуль гэта выражана ў форме буккросінга, калі не лічыць забойцай бібліятэк інтэрнэт. Але буккросінг пераважна выкарыстоўваецца для пазбаўлення ад непатрэбных кніг (ці кніг увогуле), а не абмену адных кніг на іншыя, як задумвалася ідэя, і, калі пункт доступу да такіх кніг знаходзіцца ў адкрытай шырокай публіцы прасторы, то кнігі нярэдка дастаюцца збіральнікам макулатуры, а не бібліяфілам. Тым не менш, ў больш развітых краінах сустракаюцца бібліятэкі самаабслугоўвання, дзе чытачы па сваіх білетах атрымоўваюць папяровыя кнігі ў часовае карыстанне і вяртаюць іх у такія бібліятэкі праз вызначаны час. Калі гэта з'ява праз некалькі год будзе ў РБ, то працы жывых бібліятэкараў будзе кінуты выклік. Зразумела, і тут машыны не заменяць жывых людзей адразу, а толькі пасадзейнічае скарачэнню працоўных месцаў. І хуткасць такога скарачэння можа быць вышэй, бо ў магазіны людзі ходзяць часцей, чым у бібліятэку, і на прадаўцоў попыт застанецца вышэй.
Бум мабільных прыкладанняў
Мабільныя прыкладанні для iOS i Android пачалі распаўсюджвацца разам са смартфонамі. Але менавіта ў 2020 г. набылі рэкордную папулярнасць прыкладанні Zoom i Telegram, створаныя яшчэ ў 2013 г. Пандэмія COVID-19 падштурхнула развіццё ў галіне дыстанцынага навучання і аддаленай працы, а гэта азначала рост выкарыстання мабільнымі прыкладаннямі для відэаканферэнцый і ўвогуле іншых прыкладанняў.
Таксама мабільныя прыкладанні далі штуршок для развіцця каршэрынга і кікшэрынга: праз адмысловае прыкладанне на смартфоне чалавек можа ўзяць на карыстанне самакат або арэндаваць аўтамабіль, нават грузавы. Прыкладанні паслуг таксі YandexGo i Uber злучаюць паміж сабой таксістаў і пасажыраў, пры гэтым кампанія выступае ў касці пасрэдніка. Прыкладанні дапамагаюць вучыць замежныя мовы і перакладаць з іх інфармацыю (але я па-ранейшаму лічу, што жывых прафесіяналаў яшчэ яны не заменяць, як я і пісаў тут). Гэта толькі пара прыкладаў, дзе прыкладанні могуць аблегчыць чалавеку жыццё.
Магчыма, галоўная перавага прыкладанняў над сайтамі ў магчымасці працаваць без доступу да сеціва ў шэрагу выпадкаў. Калі чалавек карыстаецца сайтам анлайн біблітэкі кніг і відэаматэрылаў, яму патрэбны браўзер і доступ у інтэрнэт, але калі гэты чалавек спампаваў сабе ўсё, што трэба праз мабільнае прыкладанне той жа біблітэкі, то перабоі з інтэрнэтам у некі час збой на сайце ці, у некаторых выпадках, блакіроўка сайта не будуць замінаць доступ да матэрылаў у аўтаномным рэжыме.
У сучасных беларускіх рэаліях ёсць нюансы, якія абмяжоўваюць магчымасці мабільных прыкладанняў. Некаторыя плацёжныя прыкладанні для смарт-гадзіннікаў ці прывзаныя да міжнародных картак не працуюць па прычыне эканамічных санкцый супраць Рэспублікі Беларусь. А з 1 лістапада змяненні ў нерэгулярных перавозках (у тым ліку таксі) ускладніла працу праз мабільныя прыкладанні для тых, хто не можа ці не хоча працаваць па новых правілах для такіх перавозак.
Штучны інтэлект
Яшчэ адна вобласць развіцця тэхналогій у апошні час - гэта нейрасеткі і штучны інтэлект, пра што я коратка пісаў раней. З дапамогай гэтых тэхналогі можна пісаць апавяданні, складаць тэсты па замежнай мове, маляваць ілюстрацыі, карыстацца галасавымі памочнікамі і нават ствараць праграмнае забспечанне. Паколькі я ў гэтай галіне не спецыяліст, і карыстаўся гэтымі дасягненнямі нешмат, пакуль прамаўчу і буду назіраць за развіццём гэтага віду тэхналогій. Зазначу толькі, што людзей яны пакуль не заменяць па якасці працы, толькі па аб'ёмах яе...
Дроны
Баявыя дзеянні на тэрыторыі Украіны з 2022 г., а пазней і ў іншых гарачых кропках, паказалі, што беспілотная авіяцыя мяняе правілы вядзення вайны і робіць бранетэхніку і фартыфікацыі прыступнымі для беспілотных лятальных апаратаў (БПЛА). Акрамя ваенных мэтаў, БПЛА сталі актыўна выкарыстоўвацца ДАІ для кантролем за дарожнай сітуцыяй, СМІ для панарамных здымкаў мерапрыемстваў, сельскагаспадарчымі арганізацыямі і нават пашукова-ратавальнымі атрадамі для аблягчэння пошуку заблукаўшых у дзікай прыродзе людзей. Да верасня 2023 г. дронамі маглі карыстацца і звычайныя беларускія грмадзяне, але з таго часу гэта магчыма толькі індывідуальным прадпрымальнікам і арганізацыям з папярэдняга дазволу Дэпартамента па авіяцыі. Гэта абмежаванне магло быць звязана з атакамі БПЛА ў верасні і снежні 2021 г. на базы МУС у Мінску і Мінскай вобласці, адказнасць за якую ўзяла група "Чорны Бусел". У сувязі з такім абмежаваннем выкарыстанне дронаў у РБ не такое шырокае, як патэнцыяяльна магло б быць. Тым не менш, як мінімум з 2016 г. у Беларусі ідзе навучанне вайсковых і цывільных аператараў БПЛА.
2024-2025
