Пакаленне next пра Чарнобыль і Астравец

Учора была чарговая гадавіна сумнай даты: аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Мне як гісторыку амаль няма чаго сказаць на гэты конт. Мае ўласныя ўспаміны з гэтага часу амаль сцёрліся (мне было 7 год). Магу толькі сказаць, што са слоў майго дзеда ведаю, што хадзілі мы з мамай гуляць у той вечар (мы жылі ў Мінску). Пазней былі некаторыя праблемы у майго малодшага брата з шчытападобнай залозай, але акрамя Чарнобыля на яго здароўе маглі ўплываць зусім іншыя рэчы. Сустракаў я чарнобыльскіх перасяленцаў на вуліцы Славінскага недалёк ад месца, дзе жыву. Сустракаў былую медсястру, якая працавала з чарнобыльскімі дзецьмі ў Мінску і атрымала радыяцыю ад іх забруджанай вопраткі. Але не магу сказаць, што маю добры матэрыял на тэму ЧАЭС для свайго блога.

Пішу ў сувязі з іншай сітуацыяй. Учора падняў тэму Чарнобыля ў адной з груп студэнтаў-вячэрнікаў, якім выкладаю англійскую. Дарэчы, дзякуючы Чарнобылю ўчора яшчэ і крыху спазніўся на пару. Справа была ў тым, што мясцовыя ўлады перакрылі станцыю метро "Акадэмія навук", як раз у той час, як я мусіў выхадзіць - бо побач праходзіла традыцыйнае мерапрыемства палітычнай апазіцыі "Чарнобыльскі шлях" - і я мусіў ехаць да наступнай станцыі і ісці назад. Спазніліся і многія студэнты. Але гаворка не пра гэты форс-мажор, а пра размову са студэнтамі.

Я падняў два пытанні для размінкі: што яны ведаюць пра Чарнобыльскую аварыю і што яны думаюць пра будаўніцтва Астравецкай атамнай станцыі. Пра ўласна ЧАЭС студэнты проста пераказалі некалькі вядомых ім навінаў. А вось цікавым было тое, што дваццацігадовыя юнакі і дзяўчаты пазітыўна ставіліся да будаўніцтва новай АЭС. У гэтым іх погляд, як мне здаецца, істотна адрозніваецца ад поглядаў пакалення іх бацькоў. Пры гэтым іх стаўленне да інфармацыйнай палітыкі беларускага тэлебачання, якое папулярызуе будаўніцтва станцыі, больш чым скептычнае. Цікава, што студэнты-вячэрнікі мала залежаць ад адміністрацыі вну і сваіх бацькоў, бо большасць з іх працуе, многія - ў сферы ІТ, якая ўвогуле мала залежыць ад старэйшых пакаленняў. І іх погляды на такія рэчы як рэлігійна-культурныя традыцыі іх бацькоў, стэрэятыпы здаровага ладу жыцця, каштоўнасці эпохі тэлебачання і традыцыйная для многіх беларусаў перавага стабільнай невялікай зарплаце на адным месцы зусім іншыя. Гэтыя людзі фарміруюцца ў сферы іншых каштоўнасцяў, часткова звязаных з глабалізацыяй і эпохай сацыяльных сетак. Яны не горш і не лепш за сваіх бацькоў, як лаяльных уладзе, так і апазіцыйна настроеных, - яны іншыя. І свой погляд на Астравец - гэта адзін з прыкладаў таму...

Дэнамінацыя ў Беларусі. Заканчэнне

Тэма дэнамінацыі 2016 года ахоплівае ўжо трэці і, думаю, апошні пост. Раней я апісаў даволі падрабязна першы месяц пасля дэнамінацыі і першыя 6 месяцаў суіснавання старых і новых грошай. Цяпер будзе лагічна завяршыць гэтай назіранне цягам амаль год. Паспрабую зрабіць гэта кароткімі замалёўкамі.

Старыя грошы – пераважна старублёўкі, эквівалентныя новай 1 кап., – накіраваліся ў масавым парадку ў празрыстыя скрыні для ахвяраванняў на розныя патрэбы (як правіла, патрэбы Беларускай праваслаўнай царквы) у першыя дні і тыдні пасля Новага года, калі старыя грошы перасталі прымаць у магазінах. Паколькі старыя грошы можна здаваць у банк і мяняць на новыя, то думаю або магазіны, або царкоўныя служыцелі проста здалі іх у банк. Праз пару месяцаў старыя грошы ў гэтых скрынях пачалі знікаць. Адну скрыню са старой 500-рублёўкай атрымалася сфатаграфаваць у магазіне «Суседзі» на вул. Каліноўскага, 66А гэтай вясной. У магазіне «Востраў чысціні» на пр. Незалежнасці 143/2 нядаўна бачыў скрыню ад дзіцячага хоспіса, дзе ляжала старая 1000 (10 новых кап.).

Старыя 500 руб у царкоўнай скрыні. Магазін "Суседзі" (Каліноўскага 66а) Мінск, красавік 2017 г. Чырвоная стрэлка паказвае на купюру.

Людзі сталі часцей губляць грошы – пра што я пісаў. Але высветлілася, што даволі шмат паважаных небедных мінчан не цураюцца падняць з зямлі кінутую капейку. Дарэчы я знайшоў на вуліцы кінутыя 300 старых рублёў і падчас аднаго з візітаў у банк памяняў іх на капейкі. Можа выглядае як дурасць, але гэта магчыма звязана з тым, што я рос у беднай сям'і і нават зараз часам жыву капейка ў капейку. Пры гэтым я неяк інстынктыўна не падбіраю манеты з наміналам 5 ці больш капеек, бо заўсёды прамільгне думка: раптам хто шукае такія грошы і плача?

Цікава, што нацыянальны кансерватызм беларусаў прымушае амаль усіх іх далей карыстацца катэгорыямі старых грошай («гэта каштуе 500 (тысяч), а я зарабляю 5 (мільёнаў) 300» замест «гэта каштуе 50, а я зарабляю 530»). Мабыць таму я і цягнуў з напісаннем гэтай апошняй часткі працы пра дэнамінацыю – ўсё чакаў, калі ж людзі пераключацца на новыя грошы. Праўда, цяпер, праз некалькі месяцаў малыя сумы сталі часцей і часцей называць правільна не толькі прадавачкі: 3.50, 11.20, 4 рублі... Магчыма, часткова людзям цяжка пераключыцца яшчэ і таму, што ў гэты раз інфляцыя ўжо не ляціць так хутка, як раней. Нават долар здаў пазіцыі з 2 руб. да 1.87 на момант напісання гэтых радкоў і гэта цягнецца ўжо некаторы час.

Калі гаворыць пра курсы валют далей, то там даволі цікавы трэнд. Цэны пішуць нібыта старымі грошамі (напрыклад, 1.875) але насамрэч кропка аддзяляе рублі ад капеек, а трэцяя лічба пасля кропкі – гэта дзясятая частка капейкі. Гэта трэцяя лічба мае значэнне толькі калі купляеш ці прадаеш больш за 10 долараў ці еўра і выбіраеш цэны, але за меншую суму ў Мінску мала што можна купіць.

Нарэшце яшчэ адзін элемент майго працоўнага жыцця, дзе зніклі старыя грошы. Доўгі час я здаваў справаздачу адной кампаніі, з якой супрацоўнічаю як перакладчык, у старых грошах, бо інакш экселеўская формула акругляла мой заробак у большы ці меншы бок. Я неаднаразова спрабаваў вырашыць гэта пытанне і нарэшце, проста плюнуў на магчымасць атрымоўваць ганарар з дакладнасцю да капейкі, тым больш, што сістэма акругляла і на маю карысць...

3 сустрэчы. Апавяданне

Пачынаю серыю сваіх мастацкіх апавяданняў "Гэта Беларусь, хлопча!". Усе персанажы і падзеі выдуманы. Магчымае супадзенне выпадковае.

Тры сустрэчы

Сяргей і яго чатырохгадовы сын Віталік зайшлі ў аўтобус. Святлана ўбачыла маленькага хлопчыка і падхапілася.
- Сядай хутчэй на маё месца, дружа!
- Дык ён ўжо павінен саступаць іншым месца... - запярэчыў бацька.
- Не, не, не! Хай падрасце і тады будзе саступаць, - катэгарычна заявіла жанчына, і Віталік задаволена сеў на нагрэтае месца і стаў глядзець у акно. Тата паціснуў плячыма.
Ногі Святланы балелі, пасля васьмі гадзін працы ў цырульні, але яе думкі круціліся вакол таго, што прыгатаваць на вячэру для дачкі і мужа ў гэты раз.

Чатырнаццацігадовы Віталь з камфортам плюхнуўся на месца ля акна і праз хвіліну ён ужо перайшоў на новы ўзровень сваёй мабільнай гульні. З таго часу, як яго бацька памёр ад рака ён моцна захапіўся камп'ютарнымі гульнямі і амаль увесь вольны час не адрываўся ад мабільніка.
Зайшла Святлана. Яе ногі балелі як ніколі раней. Цяпер ёй прыходзілася працаваць кожны дзень па 10 гадзін, каб дапамагчы дачцэ паступіць у вну. Акрамя таго, з таго часу, як муж пакінуў яе і пераехаў да бацькоў у Расію, яна пачала курыць больш, чым раней. Здаецца, гэта пачало адбівацца і на нагах.
Аўтобус быў поўны і ніхто не жадаў саступаць.
- Джэнтльменаў няма, - падумала Святлана, але нічога ўслых не сказала.
Нарэшце Віталь падняўся не адрываючы вачэй ад тэлефона. Набліжаўся яго прыпынак. І вось Святлана села.

Мікрааўтобус інтэрнэт-дастаўкі нарэшце пад'ехаў да дома, куды трэба было прывезці заказ. Але адзіная дарога да патрэбнага пад'езда была перагароджана натоўпам людзей. Іх было, мабыць, чалавек трыццаць і яны стаялі ля першага пад'езда.
- Мабыць, сход таварыства ўласнікаў, - падумаў дваццацічатырохгадовы Віталь і ўжо хацеў пасігналіць, каб натоўп прапусціў яго машыну. І тут заўважыў недалёка ад сябе на паркоўцы чорны аўтамабіль рытуальных паслуг.
Зразумеўшы, што яго не прапусцяць, Віталь стаў спрабаваць прыпаркавацца, але месца было толькі за 50 метраў ад дома. Уздыхнушы, ён дастаў дзве вялікія сумкі з прадуктамі і пайшоў так хутка як мог да патрэбнага пад'езда. Гэты адрас быў адным з самых праблемных. Дзед-інвалід, які там жыў, ліха карыстаўся Сецівам, і даволі часта скардзіўся на заказы з яго магазіна. Калі Віталь спазніцца больш, чым на пяць хвілін, дзед напіша скаргу на сайт кампаніі, і са сваёй сціплай зарплаты экспедытара Віталь зноў заплаціць штраф.
- Адно тое добра, што начальства амаль не бачу і нарэшце пазбавіўся залежнасці ад гаджэтаў, бо ўвесь час за рулём, - суцяшаў сябе Віталь, цягнуўшы пудовыя сумкі.
Ён абмінуў натоўп праз дзіцячую пляцоўку адкуль зніклі ўсе мамы з дзеткамі, як толькі перад пад'ездам Святланы стаў збірацца натоўп суседзяў і знаёмых развітацца з ёй.
Святлана ляжала ў труне, што стаяла на дзвюх табурэтках пасярэдзіне дарогі. Побач з ёй стаяла яе дачка, дваццацігадовая дзяўчына ў чорным, дзелавітага выгляду хлопец такога ж узросту, які трымаў яе пад руку, і стары праваслаўны святар, які толькі скончыў чытаць малітвы. Хлопец сунуў яму тры дваццаткі і пытальна паглядзеў у вочы свяшчэннаслужыцеля. Той лёгка кіўнуў: дастаткова. І дадаў:
- Мужайцеся, дачка мая. Ваша маці памерла як раз перад Сёмухай. Значыць, Госпад забраў яе да сябе як праведніцу. Хваліце Бога за яго літасць.
А ў гэты час чырвоны ад поту Віталь ужо стаяў на парозе дзедавай кватэры і тлумачыў:
- Ну, не вінаваты я! Форс-мажор. Хіба не ведаеце, што як раз зараз хаваюць нейкую дурніцу з першага пад'езда?

 
Поўны дапрацаваны цыкл апавяданняў "Гэта Беларусь, хлопча!" (PDF) Магчымы разыходжанні з тэкстам апавядання ў блогу.

Выверяем перевод

Как быть, если хочется перевести грамотно и точно, но перевод «не звучит» и заказчик делает замечание вроде «так мы не говорим»? Редкому переводчику со стажем не доводилось бывать между двух огней – желанием как можно точнее передать мысль оригинала и сохранить при этом стиль и «звучание», характерные для языка перевода. Есть несколько моментов, помогающих найти компромисс.

Почти всегда, если переводчик понимает, как перевести слова по-отдельности, но не может сложить их в грамотную фразу или красивое предложение в переводе, проблема в том, что этому переводчику не известно нужное значение какого-то из этих слов. Например, у всех на слуху, что в английском sport – это спорт, но не каждый знает, что это слово еще означает «забава, развлечение». Поэтому стоит выстроить к каждому трудному слову синонимический ряд. К примеру, привлекать – задействовать – приобщать – ангажировать – нанимать и т. д. Конечно, полные синонимы встречаются редко, но переход по синонимическому ряду обычно помогает найти нужное значение. В этом помогает хороший словарь, например, Мультитран. Но даже если нет доступа к хорошему словарю, можно построить такой ряд в уме.

Иногда проблема несколько иная: фраза понятна, есть желание передать ее максимально точно, но в итоге текст на переведенном языке звучит коряво. В таком случае приходиться выбирать между количеством подробностей в переводе и стилистической красотой и грамотностью готового переводческого продукта. Здесь снова могу подчеркнуть важность обратной связи исполнителя с заказчиком, которой не всегда хватает, когда переводчик работает через агентство и не может обсудить ничего с клиентом минуя менеджера. Но выбирать приходится. И почти всегда – в пользу стилистического звучания на языке перевода.

Здесь хорошим подспорьем может стать такое правило. После перевода сложного текста – перечитать его свежим глазом. Лучше всего – через некоторый промежуток времени после завершения перевода, когда уже отвлекаешься от того как ты его переводил и просто читаешь как постороннее лицо. В идеале перевод можно дать носителю языка, который хорошо знаком с профессиональным жаргоном документа. Но такое редко бывает: либо сроки поджимают, либо материал конфиденциален. Поэтому переводчик почти всегда сам себе редактор.

Если переводчик не знает, как перевести, это не значит, что он некомпетентен. Это всего лишь очередной камень на его пути к профессионализму. Взбираясь на такие камни он постепенно поднимается вверх к успеху в выбранном поприще.

Источник иллюстрации: http://linza.kupi-vse.kiev.ua/article_info.php?articles_id=11