100 год камсамолу альбо сумбурныя ўспаміны пра БРСМ

2018 год апынуўся багатым на круглыя даты. Акрамя стагоддзяў абвяшчэння БНР, завяршэння Першай сусветнай вайны і пачатку Грамадзянскай вайны ў Расіі ёсць і яшчэ адзін юбілей, які выклікае розныя пачуцці ў розных беларусаў: сто год заснавання камсамолу. На мой погляд, пераемнікамі саюза камуністычнай моладзі СССР у Беларусі могуць быць толькі адпаведныя структуры беларускай кампартыі, але найбольш громка пераемніцай УЛКСМ/ЛКСМБ аб'яўляе сябе галоўная патрыятычная маладзёжная арганізацыя краіны: Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі (БРСМ). Яна ж і адзначае яго найбольш урачыста разам з рознымі ўрадавымі і адукацыйнымі структурамі. (Неакамуністы, ў тым ліку і апазіцыйна настроеныя адносна беларускага ўрада, таксама святкуюць гэты юбілей.)

Вось такія памяткі ўпрыгожваюць інфармацыйныя дошкі беларускіх вну.

Крыху гісторыі

Пасля ліквідацыі камуністычных структур СССР у Беларусі нашчадкам камсамола стаў Беларускі саюз моладзі, які быў чымсьці кшталту прафсаюзнай арганізацыі.

Як сведчыць гэта заметка ў газеце "Звязда" за 1992 г. (22.07. стар 4, калі не памыляюся) у абхадны ліст выпускнікоў Магілёскага педінстытута ўваходзіў і подпіс камітэта Саюза моладзі, які атрымлівалі пры ўмове выплаты членскіх узносаў. Тут варта зазначыць, што сярод савецкіх студэнтаў амаль не было некамсамольцаў, якія аўтаматычна рабіліся членамі БСМ.

З 1997 г. раскруціўся яшчэ адзін саюз моладзі: патрыятычны, які па поглядах быў бліжэй да ідэй саюза з Расіяй, панславізма, хрысціянскай маралі і падтрымкі А. Р. Лукашэнкі. У 2002 г. БСМ і БПСМ аб'ядналіся ў Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі.

Чаму я лічу, што БРСМ – гэта не камсамол

Адрозненні паміж савецкім камсамолам і БРСМ знайсці не цяжка. Напрыклад, камсамол быў у пастаяннай канфрантацыі з рэлігіяй, а БРСМ падтрымлівае Беларускую праваслаўную царкву Маскоўскага патрыярхата і, часткова, беларускіх каталікоў. (Да пратэстантаў, іўдэяў, крышнаітаў і мусульман стаўленне БРСМ хутчэй нейтральнае, чым варожае.)

Члены БРСМ прыбіраюць тэрыторыю каля царквы Дзмітрыя Данскога (Печы, Барысаў). Здымак з групы Facebook "Барысаў Маладзёжны".

Скрыншот паста групы Facebook "Барысаў Маладзёжны".

Таксама, як гісторык, я салідарны з каментарыем, пакінутым да мерапрыемства "ВЛКСМ перезагрузка", прысвечанага стагоддзю камсамола: "За такія позы на фота дзяўчат на бліжэйшым камсамольскім сходзе проста размазалі бы за "вульгарнасць", "бессаромнасць" і наогул паводзіны, ганебныя для савецкіх камсамолак".

Скрыншот фотаграфій з паста "ВЛКСМ перезагрузка" УКантакце. Крыніца: https://vk.com/wall-31231101_35460. Ці ёсць тут паводзіны, ганебныя для савецкіх камсамолак", ці не, судзіць не буду. Да гонару БРСМ зазначу, што крытычныя каментарыі не выдаляліся мадэратарам.

І гэта толькі 2 адрозненні савецкіх камсамольцаў ад членаў БРСМ. Пры жаданні можна знайсці яшчэ...

Тым не меней, паколькі БРСМ заяўляе пра сябе як пра нашчадка УЛКСМ/ЛКСМБ, то я скарыстаюся гэтай нагодай каб звесці ў сістэму некаторыя хаатычныя ўспаміны пра сучасны беларускі камсамол у форме БРСМ. Не стаўлю мэтай нікога пакрыўдзіць і нікому дагадзіць. Усё, пра што запішу альбо бачыў сам, альбо чуў ад людзей, якім маю падставы давяраць.

Сумбурныя ўспаміны студэнта і выкладчыка

Калі я вучыўся на першым ці другім курсе БДПУ, наш прафсаюзны лідар, Ігар, прама прапанаваў мне:

– Андруха, далучайся да БПСМ (Беларускага патрыятычнага саюза моладзі – А.Б.)! Атрымаеш матэрыяльную дапамогу і 4 бутэлькі гарэлкі.

Я адмовіўся, і мне нічога не было.

А ў 2003 г. я прысутнічаў на мерапрыемстве, дзе малады чалавек адкрыта заявіў, што ў 2000 мусіў пакінуць пэўную вну па прычыне спробы адміністрацыі той установы прымусіць яго далучыцца да таго ж самага патрыятычнага саюза. Ён не стаў цярпець прэсінг і проста кінуў вучобу. Для мяне гэта было дзіўным, бо я ніколі не адчуваў падобнага ні ў сваім універсітэце, ні ў школе, дзе я тады адпрацоўваў размеркаванне.

У 2007 г. мяне другі і апошні раз паспрабавалі зрабіць членам БРСМ, арганізацыі, створанай у 2002 г пасля аб'яднання БПСМ з яшчэ адным маладзёжным патрыятычным саюзам. Я працаваў ў 25-й мінскай гімназіі выкладчыкам англійскай. Калі я запаўняў журналы ў настаўніцкай, туды зайшла дзяўчына, якая працавала па прафсаюзнай лініі і сказала:

– Значыць так, Андрэй Валер'евіч, у панядзелак прыносіце сваю фотку такіх і такіх памераў і 3000 рублёў (тады прыкладна 1 долар ЗША – А.Б.) у мой кабінет.

– Навошта?

– Вы павінны далучыцца да БРСМ.

– Я не займаюся палітыкай, – адказаў я з нахабнай усмешкай.

Дзяўчына зразумела, што размова камандна-адміністратыўным метадам са мной вынікаў не прынясе, і толькі адказала:

– Ну, добра. – І выйшла з настаўніцкай.

Што мне за гэта было? Ну, я і без гэтага разумеў, што працаваць у гэтай гімназіі ў наступным навучальным годзе не збіраюся. Магчыма, дырэктар таксама не збіралася працягваць мне кантракт. Акрамя таго так атрымалася, што я патрапіў туды працаваць па рэкамендацыі чалавека, якому дырэктар адмовіць не магла, і першыя месяцы мяне памылкова лічылі засланым агентам КДБ і баяліся кранаць. Як бы яно не было, але мяне за адмову стаць маладым патрыётам нікуды не выклікалі і нічога не казалі.

У гэты ж час я выкладаў у БНТУ англійскую на Аўтатрактарным факультэце. Мае студэнты былі яшчэ тыя весялуны і шмат жартавалі, пераважна на "туалетныя" тэмы. Я звычайна не імкнуся трымаць татальны кантроль за тым, што мае навучэнцы кажуць у маёй прысутнасці, каб яны не баяліся ні мяне, ні размаўляць на англійскай на занятках, але аднойчы прыйшлося звярнуць увагу на іх лексікон.

Падчас перапынку адзін з весялуноў уключыў на тэлефоне нацыянальны гімн і кінуў сваім аднагрупнікам:

– Пад'ём, (мат у эфіры – А.Б.)! Гэта нацыянальны гімн!

Некаторыя пачалі паднімацца "па прыколу", але я спыніў цырымонію і спытаў:

– Ледзі і джэнтльмены! Хачу спытацца ці шмат сярод вас членаў БРСМ?

– Ну, я. І я. І я таксама, – пачуліся галасы.

– Тады патлумачце, чаму вы, з аднаго боку, з'яўляецеся членамі патрыятычнага руху, а, з другога, так непрыгожа гаворыце пра ўрад і дзяржаву?

Адзін юнак усміхнуўся:

– Я толькі фармальна там, каб месца ў інтэрнаце далі.

– Я таксама дзеля бонусаў, – дадаў яшчэ адзін хлопец.

Я не асуджаў і не ўхваляў іх пазіцыю. Проста выслухаў, і мы пачалі занятак.

У наступным навучальным годзе (2008/2009) я працаваў у Інстытуце прадпрымальніцкай дзейнасці (ІПД). Акрамя непасрэдна заняткаў я быў яшчэ і куратарам адной з груп. Двойчы ў жыцці быў куратарам і абодва разы неяк атрымоўвалася не рабіць таго, што было супраць майго сумлення. Звычайна як куратар я засяроджваў сваю дзейнасць на пытаннях маральнага выхавання і вырашэння праблем студэнтаў, а не патрыятызму, таму мяне здзівіла, што мне яшчэ і далі 3-е месца на мясцовым конкурсе куратараў. Але гаворка не пра мае прыгоды, а пра адзін выпадак, які і падштурхнуў мяне напісаць гэтыя радкі. Куратараў сабрала на нараду прарэктар па ідэалогіі і выхаванню Ала Леанідаўна Барчук. Акрамя стаўлення пэўных задач, прарэктар пачала натхнёна, з эмоцыямі распавядаць пра сваё ўчарашняе наведванне пэўнага ўрачыстага мерапрыемства ў гонар 90-годдзя камсамолу. Я слухаў і ківаў, як са мной бывае пры размове. Барчук заўважыла:

– Малады чалавек, вы вось ківаеце. Пэўна, вы таксама там былі?

Я ўсміхнуўся і адмоўна пакруціў галавой. Калі нарада скончылася і ўсе разышліся, мае калегі пачалі смяяцца з той сітуацыі:

– Што, Андрэй, дачапілася да цябе? Маразм крепчает?

Я яшчэ не раз сутыкаўся з падобнымі сітуацыямі, калі мае супрацоўнікі казалі пра свае патрыятычныя пачуцці пры начальстве, а самі, як кажуць, "трымалі фігу ў кішэні".

У БРСМ многія мае студэнты з ІПД проста знаходзіліся, але гэты Інстытут быў адзіным вядомым мне месцам, дзе студэнтаў прыцягвалі да шматлікіх акцый, як патрыятычных, так і валанцёрскіх. І гэта нагадала мне яшчэ адзін выпадак ўжо з 2010 г. Група маркетолагаў сядзела на маім занятку. Адной дзяўчыне моцна балела галава, і я вырашыў адправіць яе дамоў.

– Не магу, – кажа дзяўчына, – я павінна ісці на дэманстрацыю пасля вашай пары.

– Так, спадарыня, – адказваю, – з такім галаўным болем вам нельга туды ісці. Вы можаце лёгка атрымаць інсульт. Ідзіце дадому.

– Ну, нельга, – ледзь не плача студэнтка, – Барчук мяне лаяць будзе.

– Я ваш выкладчык. – строга адказваю ёй. – І я пад сваю адказнасць адпраўляю вас дадому. Дэманстрацыя можа пачакаць. А калі вы атрымаеце інсульт, што будзе?! Вы пра бацькоў сваіх падумалі?!

– Ну, не магу я...

– Так. Гэта загад. Ідзіце дамоў і лячыцеся. Калі самі не пойдзеце, то дам загад вось гэтым двум хлопцам аднесці вас дадому на руках.

Дзяўчына ўсміхнулася праз боль, паднялася, падзякавала і пайшла. А я яшчэ быў раззлаваны на начальства, якое не думала пра наступствы такіх збораў. Выказаў студэнтам, што думаю пра прымус да ўдзелу ў патрыятычных акцыях і БРСМ.

Нечакана адна студэнтка заўважыла:

– А я вось неактыўны член БРСМ.

– Як гэта? – цікаўлюся.

– Я далучылася да гэтай арганізацыі ў школе. Нам казалі, што тым, хто не далучыцца, не будзе магчымасці паступіць у вну. Вось я і далучылася. А цяпер нікуды не хаджу. Проста маю членскі білет...

Наконт прымусу дадам яшчэ два забаўныя выпадкі. У мінскай школе № 121 у пачатку 2000-х вучылася дачка маіх знаёмых. Аднойчы мы размаўлялі з ёй, і яна ў якасці "прыкола" казала, што акрамя яе ў класе толькі два "сінхэды" – не члены БРСМ. Класная ставіла мэтай стопрацэнтны ўдзел вучняў у Саюзе моладзі, а гэта дзяўчына і чатыры скінхэды адмаўляліся. Нарэшце, двух "скіноў" з чатырох классны кіраўнік уламала. Праўда, тыя хлопцы працягвалі ўдзел у сваіх каляфутбольных акцыях.

Я б можа і не асабліва паверыў у гэта, калі б не аналагічны выпадак у БНТУ ў 2010-х. Адзін былы студэнт гэтай вну падзяліўся тым, што дэканат у жаданні дабіцца 100% членства студэнтаў у БРСМ спрабаваў напалохаць усіх, хто не жадаў далучацца да гэтай арганізацыі. Напрыклад, гэтага хлопца гразіліся выклікаць да дэкана за такую адмову. Але насамрэч яму нічога за гэта не было, і ён скончыў сваю вну з выдатнымі адзнакамі. Сакратаром ячэйкі БРСМ на патоку гэтых студэнтаў быў прызначаны даволі адыёзны юнак, які адкрыта трымаўся неанацысцкіх поглядаў і пэўны час нават вітаў выкладчыкаў гітлераўскім салютам.

Адна жанчына сярэдняга ўзросту так казала мне пра свой удзел у БРСМ:

– Мы з мужам там былі пакуль вучыліся. Мне падабалася, што нам давалі навагоднія падарункі. Калі мы скончылі вучыцца, я пайшла працаваць. Але цяпер я толькі плаціла ўзнёскі і нічога не атрымоўвала наўзаем. Тады я напісала заяву і пакінула БРСМ.

Так атрымалася, што толькі аднойчы я сустрэў шчырага ўдзельніка гэтага руху. Калі я праводзіў на пэўным экзамене бліц-апытанне і, сярод іншага, запытаўся ў студэнта ці з'яўляецца ён членам БРСМ, ён адказаў, што ён і яго школьны таварыш былі адзінымі з іх класа, хто вырашыў далучыцца да БРСМ, негледзячы на кпіны аднакласнікаў...

Рэпост прапановы групы Facebook "Барысаў Маладзёжны"

Узор афіцыйнай заявы аб далучэнні да БРСМ. Цікавае вылучыў: 1) неабходнасць азнаёміцца са Статутам арганізацыі і 2) небаходнасць мець рэкамендацыі. Не думаю, што гэта і іншыя працэдурныя кампаненты заўсёды назіраюцца пры далучэнні новых членаў Саюза.

Заключэнне
Усё гэта я напісаў не для таго, каб сапсаваць свята тым, хто любіць камсамол. У адрозненні ад маіх многіх знаёмых па сацыяльных сетках, я лічу, што нельга абмяжоўваць свабоду чалавека святкаваць хоць-якія юбілеі. І, паколькі, я трымаюся палітычнага нейтралітэту, я не лічу камсамольцаў і камуністаў сваімі ворагамі.

Таксама я не лічу парушэннем правоў навучэнцаў іх завабліванне на патрыятычныя і посткамуністычныя мерапрыемствы за дазвол прагуляць заняткі. Каюся, я сам аднойчы сабраў групу студэнтаў-культуролагаў БДУ са сваёй пары, каб разам схадзіць на адкрытую лекцыю па сучаснаму французскаму мастацтву на французскай мове ў тым жа будынку, дзе мы вучыліся, хоць мы не мелі дачынення да лекцыі, ні пара наша не была звязана з вывучэннем французскай мовы. Адукацыя не заўжды бывае на лекцыях і практычных занятках. Таму для кагосьці сустрэчы з ветэранамі камсамолу могуць быць працягам адукацыі замест нецікавай лекцыі.

З другога боку, любыя формы ціску на чалавека ў пытаннях палітычнай прыналежнасці толькі ствараюць сітуацыі, падобныя тым, што я апісаў вышэй.

Р.S. Ужо пасля напісання гэтага паста апынуўся ў камічнай сітуацыі. Мне паставілі пару ў вну ў маленькім памяшканні, дзе знаходзіўся штаб БРСМ. Потым высветлілася, што гэта была памылка і мы са студэнтамі пасмяяліся, што нас спрабавалі загнаць у БРСМ :)

P.P.S. У 2021 г. заўважыў некалькі сітуацый якія могуць быць працягам тэмы.

1) У сувязі з пратэстамі ў жніўні-лістападзе 2020 г.  некаторыя прыхільнікі дзеючай улады пачалі крытыкаваць БРСМ за бяздзейнасць у пікавы час пратэстаў.

Вось прыклад таму. Жанчына, якая у Тэлеграм-канале "Зачислено", створаным як антыпод пратэстнага канала "Отчислено", выражала сімпатыю і падтрымку Лукашэнке, адначасова жорстка крытыкуе БРСМ. Падобную крытыку выражалі і пэўныя праўладныя блогеры.

Дарэчы, гэта жанчына "не памятала пазіцыю БРСМ у жніўні 2020 г.", а тая пазіцыя была наступнай:

... адным словам "мы за мірны дыялог".

2) Аднойчы на вуліцы давялося ісці адным напрамкам з групай маладых студэнтаў і чуць іх размову, перасыпаную рогатам:

-- Эй, я, между прочим, секретарь БРСМ! -- кажа дзяўчына. У адказ -- рогат кампаніі.

-- Надо БРСМ поднять с колен. Актив испарился. -- кажуць у адказ некалькі хлопцаў.

-- Это тебе надо проставлять за работу? -- пытаецца адзін хлопец у другога.

-- Да, ведь я предстаю перед "глас Бога" -- адказвае той...

P.P.P.S. У 2023 г. нейрасетка распавяла мне добры анекдот пра гэту арганізацыю:

2018, 2021, 2023 гг.

Усіхсвяцкая царква вачыма яе суседа

Сёння раблю даволі цяжкі для мяне матэрыял. У пяпярэдні раз так сіліўся, калі пісаў пра 2-ю рэвалюцыю ў ЗША. Звычайна я добра ведаю, што жадаю напісаць, таму што знаходжу час усё прадумаць. Але зараз маю дылему: з аднаго боку, я закранаю тэму, якой глыбока не займаюся, з другога, не магу яе ігнараваць у рамках мемуаранага праекта "Каб не забыць".

Так атрымалася, што Ўсіхсвяцкая царква з'явілася побач з кварталам, дзе я жыву, практычна на маіх вачах. І, так ці інакш, я ўжо нагадваў пра гэты храм, напрыклад, у паведамленні пра ляпавыя пераклады, відэа пра вуліцу Ўсіхсвяцкую і, калі пісаў пра Дом Міласэрнасці. Аднак нічога адмысловага яшчэ не пісаў.

Царква-даўгабуд

Згодна звесткам на афіцыйным сайце гэтай царквы (hramvs.by), рашэнне яе пабудаваць было прынята Праваслаўнай царквой было прынята вясной 1990 г. Першы камень закладзены патрыярхам Алексіем ІІ у 1991 г. Будаўніцтва пачалося ў 2006 г., а аддзелачныя работы скончылася ў 2018 г. і "інагурацыя" новай царквы патрыярхам Кірылам адбылася 14 кастрычніка 2018 г.

Прэзідэнт Беларусі закладае памятную капсулу ў падмурак Храма. 1996 г. Крыніца: http://hramvs.by

Будаўніцтва Царквы ў 2008 г. Фотаграфіі Аляксандра Мялехаўца. Крыніца: https://minsk-old-new.com/places/ulicy/ulica-kalinovskogo

Сучасны від Царквы. Крыніца: http://hramvs.by

Са свайго юнацтва "ліхіх" 90-х памятаю толькі як доўга стаяў на ўзгорку на месцы гэтай царквы памятны камень з надпісам, што тут будзе храм, на які збіраюцца грошы. Месца гэта было дзікае. Не магу згадаць ці была ўвогуле дарога, якую ў 2007 г. назвалі вуліцай Усіхсвяцкай. Мясцовасць ад спарткомплекса "Алімпійскага" да будучай царквы пачалі ўпарадкаваць толькі ў 2002 г.

Асноўнае будаўніцтва прыйшлося на 2006-2008 гг. Пасля гэтага каменны храм стаяў як будынак, а дзейнічала толькі драўляная Троіцкая царква на тэрыторыі прыхода. Унутры ішлі нейкія работы. Час ад часу можна было пачуць гук званоў асноўнай царквы, але яе "ўвод у эксплуатацыю", тэхнічнай мовай гаворачы, адбыўся толькі з прыездам патрыярха Кірыла ў цяперашнім, 2018 г.

Перакрытыя вуліцы і рэпетыцыя салютаў

З Усіхсвяцкай царквой звязана некалькі выпадкаў, калі ў ёй праводзіліся ўрачыстыя мерапрыемствы з VIP-удзельнікамі. Узмоцненая ахова ў гэтых выпадках азначала і перакрытыя вуліцы ды і не толькі.

Урачыстае пахаванне астанкаў удзельнікаў трох войн у царкоўнай крыпце. 2010 г. Фота belapan.com з сайта naviny.by.

Некалькі тысяч чалавек слухаюць патрыярха Кірыла 14.10.2018. Крыніца фота: RIAN

Частка мерапрыемстваў побач з маім раёнам прайшла незаўважана для мяне бо я часам працую і ўдзень і познім вечарам. Але некаторыя адбыліся на маіх вачах і мелі цікавыя падрабязнасці, пра якія не заўсёды пісалі СМІ.

Да ўрачыстага пахавання ў Царкве салдата Айчыннай вайны 1812 г, ваяра Першай сустветнай і байца Вялікай Айчыннай вайны рыхтаваліся за некалькі тыдняў да 2 ліпеня 2010 г. Зводны хор практыкаваўся на прыступках  Храма звычайна ўдзень. Аднак праводзілася і рэпетыцыя салютаў. Як раз у гэты час майму старэйшаму сыну было 11 месяцаў, і мы з жонкай нярэдка клалі яго спаць на балконе, гушкаючы ў калясцы. Хор не заўсёды быў чутны там, дзе я жыву. Але ўявіце маю бацькоўскую "радасць", калі я чуў стрэлы гармат літаральна, як гром сярод яснага чэрвеньскага неба. Гэта было не аднойчы. Кожны раз кананада была нечаканай, але саміх салютаў я не бачыў.

1 ліпеня ўвечар я гуляў з каляскай па пустцы паміж Усіхсвяцкай царквой і Аліпмійскім спарткомплексам. Як раз пачалася генеральная рэпетыцыя зводнага хору, а ваколіцы пачалі ачапляць вайскоўцы. Яны перакрылі Усіхсвяцкую і Каліноўскага і пачалі блакіраваць выхад на пустку. Здаецца, акрамя мяне там нікога ўжо не было, і я паспяшаўся пакінуць пустку і вярнуцца бліжэй да дому. Вайскоўцы ўжо практычна ўсё перакрылі, але я здолеў прайсці да таго як яны перакрылі дарогу ад тралейбуснага прыпынку да спарткомплекса.

Наступным вечарам перакрыты былі ўсе дамы, якія выходзілі вокнамі на Храм. Гэта звычайная з'ява бяспекі: каб ніхто не стрэліў у Прэзідэнта ці мітрапаліта, жыхарам забаранілі адчыняць вокны і загадалі іх завесіць. У іншай падобнай сітуацыі адзін мой знаёмы рэзка адказаў салдату на ўваходзе:
-- Мая кватэра! Сам купіў! Што хачу, тое і раблю!

Праз некалькі хвілін у дзверы яго кватэры пазваніў супрацоўнік КДБ і спакойна казаў:
-- Калі вы наблізіцеся да акна, мы вас застрэлім, а потым будзем пісаць стосы тлумачэнняў, чаму так зрабілі. Вам і нам гэта трэба?

Ці было нешта падобнае ў 2006, 2010, 2013 ці 2018 гг, мне невядома, але адна з мясцовых жыхарак скардзілася мне на нязручнасць гэтых патрабаванняў: зачыніць вокны і зашторыць іх падчас спякоты.

Падчас святквання 1025-годдзя хрышчэння Русі (ліпень 2013 г.) памятаю яшчэ адну праблему: перакрытая буднім вечарам вул. Каліноўскага стала прычынай канкурэнцыі машын і пешаходаў на пешаходнай алее ад Дзіцячай бібліятэкі 10 да магазіна "Суседзі". Мы з жонкай і дзецьмі рабілі маленькі шпацыр тым вечарам, як і многія мясцовыя жыхары. Але наяўнасць машын на алее была хутчэй нязручнасцю, чым пагрозай: усе ехалі марудна і акуратна.

Пазней я з дзецьмі хадзіў ўжо адзін: звычайна старэйшы самастойна, малодшы ў прагулачнай калясцы, а апошнія гады -- на веласіпедах, бегавелах ці пенібордзе. І аднойчы мы гулялі ў раёне Царквы падчас праваслаўнага кірмашу. Яшчэ на выхадзе з квартала проста праверылі ветлівыя людзі ў цывільным з ручным металашукальнікам, папрасілі мяне паказаць змест заплечніка, потым мы прайшлі скрозь адмысловы блок-пост і скрозь натоўп. На выхадзе нас не правяралі.

14 кастрычніка 2018 г. калі ішла "інагурацыя" новай царквы мы з дзецьмі зноў апынуліся недалёк. Як звычайна вуліца Каліноўскага была перакрыта турнікетамі перпендыкулярна пачатку і канцу тэрыторыі царквы (сярэдзіна дома 70 - канец дома 56). Стаялі 4 блок-пасты, але тыя, што на баку квартала, прызначаліся для прахожых, а ўласна прыхажан накіроўвалі на пасты з боку Царквы. Цікава было і тое, што вуліца была перакрыта звычайнай ДАІ, а на блок-пастах даглядалі людзі ў жылетах з надпісам "SECURITY. БЯСПЕКА", з якіх толькі частка была ў міліцэйскай форме. Было ўжо за поўдзень, а мерапрыемства пачалося значна раней, і каля Царквы было прыкладна 1000 ці 1500 чалавек "на вока". Некаторыя стаялі на ўзгорку з высоткамі каля скрыжавання Ўсіхсвяцкай і Каліноўскага і слухалі прамову патрыярха. Але ажыятажа, які крыху раней выклікалі "дары валхвоў" у Доме Міласэрнасці, тут не было.

Маю зазначыць што машыны па пешаходных алеях не ездзілі: выходны дзень. Некаторым машынам дазвалялі праехаць з праспекта Незалежнасці па Каліноўскага да праезда ў двары і да магазінаў "Рублейскі" і "Суседзі". Але з аўтобуснага прыпынку "Усход-2" на вул. Кедышкі цягнуліся людзі, якім змена маршрутаў грамадскага транспарту зрабіла нязручнасць.

Вось на гэтым месцы абрываюцца мае ўспаміны. У мяне была задума напісаць і пра водгукі на Ўсіхсвяцкую царкву і яе святароў: добрыя, нейтральныя і крытычныя, але ўсе, што перабраў былі проста выражэннем асабістых меркаванняў: маўляў, "спадабаўся / не спадабаўся чай".

Адно выключэнне:  размова з перыяду валютнага крызісу 2011 г, якую я запісаў раней:

"раз на тралейбусным прыпынку гутарыў з нейкім чалавекам. Нечакана ён паказаў мне на праваслаўную царкву недалёк і запытаў:
-- Царкву бачыш?
--Бачу.
-- Я там праводзіў тэлефанію. Навошта ім яна там?
-- Ну, пажарных выклікаць...
-- Не, ты не разумееш, там такая спадарожнікавая сувязь, што ого-го! Але я не супраць: яны плацяць наяўнымі і ў валюце."

Таму прапаную паважаным чытачам напісаць у каментарыях свае водгукі і ўспаміны.

Новыя правілы...

З 12 кастрычніка 2018 г. пачалі дзейнічаць новыя правілы перавозак пасажыраў аўтатранспартам. Змены не рэвалюцыйныя, але цікавыя. Некаторыя з'яўляюцца проста прыстасаваннем правілаў да тэхнічнага прагрэсу. А вось некаторыя мяне здзівілі.

Напрыклад, калі ты хочаш набыць білет у вадзіцеля, то абавязаны прайсці у салон аўтобуса/тралейбуса/трамвая праз пярэднія дзверы. А як быць, калі ты бяжыш за аўтобусам і ледзь заскочыў у заднія? А як быць, калі ты гатовы набыць білет у вадзіцеля, а ў яго яны скончыліся? У мяне быў і зусім камічны выпадак, калі я меў пры сабе толькі буйныя грошы, а вадзіцель тралейбуса не меў здачы. Паводле тлумачэнняў БелТА, гэта мае праблемы, што я не мог набыць білет загадзя, і, згодна новых правілаў мяне трэба штрафаваць... Час пакажа ці будуць штрафаваць за праход не ў тыя дзверы альбо немагчымасць набыць білет у вадзіцеля.

Іншае правіла: здымаць заплечнік і трымаць яго ў руках падчас паездкі. Я ўпершыню пачуў яго па радыё абвестцы аўтобуса, калі ехаў з малодшым сынам Любамірам у садзік.
-- Любчык, здымай заплечнік! -- загадаў я з усмешкай -- Новае правіла.
-- Зачем здымаць? -- адказаў сын на трасянцы і зарагатаў.
-- Ну, правіла такое, -- тлумачу ў адказ, -- мы павінны яго слухацца.
Мы з Любчам сядзелі, у яго дзіцячым заплечніку была толькі пара цацак, ды і салон быў не набіты людзьмі, але сын паслухмяна зняў заплечнік і ўзяў яго ў рукі. Таксама толькі час пакажа, як будзе працаваць гэта правіла.

Таксама заўважыў, што не ва ўсіх мінскіх аўтобусах рабілі анонс новых правілаў на пачатку гэтага тыдня. Так у 87с я не чуў такіх напамінаў, а ў 921 і 100 новыя правілы аб'яўлялі па ўнутраным радыё.

А што вы заўважылі, паважаныя чытачы? Як дзейнічаюць новыя правілы? І ці адчуваецца нейкая розніца з тым як было да 12 кастрычніка? Заўвагі можна пісаць у каментарыях.

***
На працягу года я назіраў сітуацыю з правіламі перавозак пасажыраў. Едзіць па Мінску мне даводзіцца амаль штодзень, але, пераважна, аднымі і тымі жа маршрутамі. Нягледзячы на жорсткасць правілаў, пакуль не сустракаў жорсткіх паводзінаў кантралёраў да "зайцоў" ці тых, хто заскочыў у транспарт і не паспеў купіць білет у вадзіцеля. У кастрычніку 2019 кантралёрам далі права спыняць аўтобус/тралейбус на дарозе для праверкі. Але пакуль не сутыкаўся з такімі выпадкамі.

 Пра правілы 2018 года ў мінскіх аўтобусах нагадваюць толькі такія інфармацыйныя табло, дзе правілы выводзяць у стылі прэзентацыі.

Засняў ветлівую кантралёрку подлым "стрэлам у спіну".

Іншае па тэме:
Пратэст" у мінскім аўтобусе 5 ліпеня 2013 г.
Чарга, як за айфонам
Паважаныя пасажыры! Саступайце месца

На здымку ў пачатку артыкула: Аўтобус МАЗ (прыводзіцца для ілюстрацыі). Крыніца фотаграфіі: http://www.russian-bus.ru/63469/

Эдуард Воробьев. Известный и неизвестный.

Эдуарда Михайловича Воробьева я знаю уже около 15 лет. Время от времени забегаю к нему в гости, и мы общаемся от 15 минут до трех-четырех часов обо всем на свете. И так получилось, что только год или два назад я упомянул, что собираю материал о людях, оставивших хоть какой-нибудь след в истории, и хотел бы написать и о нем. Тогда Эдуард Михайлович достал несколько документов: спецпропуск, дипломы, свидетельства о наградах -- и сказал, что его след в истории развития технологии отмечен властями и СССР, и Республики Беларусь, но он против, чтобы я писал о нем.

А примерно полгода назад я увидел как он собирает книгу своих воспоминаний с фотографиями разных лет, записями от руки, дипломами и наградами. И напомнил, что мог бы тоже упомянуть о нем на страницах Интернета. В этот раз мой собеседник не возражал.

Поскольку мое свободное время непредсказуемо, да и хотелось бы подготовиться к беседе с ученым-системотехником, я провел некоторое время в поиске во всемирной паутине и Национальной библиотеке Беларуси. Однако за пределами энциклопедии "Кто есть кто в Республике Беларусь" о Воробьеве почти не было сведений.

Разговор состоявшийся и несостоявшийся
Когда я пришел поговорить с Эдуардом Михайловичем о его прошлом, он разложил передо мной свои документы и записи воспоминаний. Я хотел было и записать на камеру наш разговор, и сделать несколько фотографий, но тут вмешалась его жена.
-- Андрюша, пожалуйста, ничего не фотографируйте! --мягко, но категорично заявила она.

К этому моменту я успел сделать один снимок, и удалить его меня не просили.

Мой единственный снимок. Надпись на передним форзаце книги о Первомайском районе Минска: "Эдуарду Михайловичу Воробьеву -- одному из знаменитых жителей Первомайского района г. Минска -- с пожеланиями здоровья и дальнейших успехов в деле процветания нашего района. По поручению главы Администрации Первомайского района Кудревича И.А. 21.08.2014. Директор (стоит подпись) Ю. Мосиенко".

Супруга Э.М. Воробьева никогда не выражала недовольства моими визитами. Иногда даже благодарила, что не забываю ее мужа. Как правило, она оставляет нас общаться наедине. Но в этот раз она присутствовала на протяжении всей беседы с ним и периодически пыталась контролировать не скажет ли он мне лишнего. Почему она так сделала, мне выяснить не удалось (как и разубедить ее разными доводами), и строить догадки не хочется. В любом случае, это не первый случай в моей практике, и я на нее не в обиде.

Слушая Эдуарда Михайловича я также не мог отделаться от мысли, что он немного преувеличивает свои заслуги. Возможно, это могло быть связано с одиночеством некогда деятельного пожилого человека. Но, с другой стороны, я видел своими глазами доказательства наличия у него определенных наград и документов, подтверждающих, что, если этот ученый что-то и преувеличивает, то именно немного.

Несмотря на все вышесказанное и некоторую сумбурность изложения воспоминаний, которую вносит почтенный возраст моего собеседника (84 года), нам удалось записать его рассказ о себе и своих научных достижениях на мой диктофон.

Академик Воробьев о себе (аудиозапись)

Некоторые достижения академика Воробьева
Из мемуарных выписок Эдуарда Михайловича я смог узнать вот что о его достижениях и работе.
Он разрабатывал автоматизированные системы управления разного назначения. Среди прочего, также программируемый контроллер системы управления дорожного движения в БССР, что потом заимствовали в других республиках.
3.11.1977 Постановлением Совмина СССР № 06152 Воробьеву была присуждена Госпремия СССР.
В 1986 г. он был награжден медалью "Ветеран труда".
23.12.1999 ему присудили премию Министерства промышленности Беларуси (диплом 16/2)

Прочие воспоминания Воробьева
За 15 лет общения я слышал много воспоминаний Эдуарда Михайловича Воробьева. Поскольку я не особо разбираюсь в его сфере исследований, то сосредоточусь на том, что имеет больше отношения к моей сфере: истории. Также я оставлю за кадром его воспоминания о том, как он в детстве растил кроликов в голодные военные годы, как мечтал стать моряком, как ездил в Тунис, как любил путешествовать с женой на автомобиле или мотоцикле... И разумеется, как и любой источник сведений о прошлом, воспоминания моего собеседника следует воспринимать как то, что могло происходить, а могло и не быть на самом деле. Подобный подход я имею и к работе с документами.

Беспартийный в ЦК
На диктофонную запись попал случай как Воробьев ходил в ЦК КПСС выбивать для своего технического проекта дефицитный кабель. Проблема была в том, что попасть в помещение ЦК можно было только по партийному билету, но Эдуард Михайлович в КПСС никогда не состоял. Не раз ему были готовы выписать характеристику и зачислить в партию его начальники в НИИ "Агат", но Воробьев неизменно отказывался: не готов. А в ЦК мог быть большой скандал: как это беспартийный руководит проектами, связанными, среди прочего, с оборонной промышленностью? Однако все прошло гладко. На входе его спросили:
-- Документы в порядке?
-- Конечно! -- ответил Эдуард Михайлович.
И его пропустили, а нужный чиновник решил вопрос за пару минут.

Мы от Воробьева
Среди прочих воспоминаний выделю, что в каком-то городе ему удалось сдружиться с заведующей гостиницы: она ему и его людям доставала номера (гостиничные номера нередко были дефицитом), а он ей доставал продукты из БССР, которых в том городе не хватало. И однажды он оказался в том городе в очередной раз, и заведующая гостиницы сразу же при встрече ему сказала:
-- Все в порядке, Эдуард Михайлович, ваши люди размещены.
Воробьев удивился: он никого не присылал, но виду не подал и, спросив, где они остановились, затем, купив бутылку спиртного, наведался к "своим" людям со словами:
-- Я и есть Воробьев! Давайте знакомиться.
-- Вы уж, извините нас, -- оправдывался кто-то из них, тоже командированных специалистов, когда они вместе отмечали знакомство, -- просто нам сказали: "Чтобы вам дали номер говорите, что вы от Воробьева".

Лотерея и проставы
В неформальные обязанности советского госслужащего входила покупка лотерейных билетов. Э.М. Воробьев регулярно их покупал и один раз в жизни выиграл... сумму, почти равную тому, что он потратил на лотерею за предыдущие годы.
Также, как руководитель конструкторского бюро из примерно 25 человек, мой знакомый был обязан выводить своих подчиненных на первомайские демонстрации. С этим были проблемы. Выводить нужно было всех строго по разнарядке под ответственность руководителя, а некоторые работники могли отпрашиваться на праздники к родителям или на дачу, и Эдуарду Михайловичу было трудно им отказать. Чтобы собрать нужный "кворум", Воробьев накрывал для подчиненных "поляну" с выпивкой и закуской в своем гараже перед тем, как идти на демонстрацию. Все же один раз ставился вопрос о том, может ли он руководить коллективом, если приводит на шествие меньше людей, чем требуется по разнарядке.

Последние штрихи портрета
Есть грустноватый анекдот о том как 91-летний дед называет салагой 90-летнего и добавляет: "Ты еще попробуй прожить следующий год". К сожалению, я не знаю, смогу ли когда-нибудь развить тему личности и достижений Эдуарда Воробьева в своем блоге или за его пределами. В последние годы он теряет ясность мысли, которая была ему свойственна раньше. Если его не станет, то едва ли от его родственников получится узнать больше, чем мне уже было позволено. Поэтому хочу завершить сообщение о своем знакомом такими штрихами.

Это человек, о котором говорят как о знаменитом, но при этом он не медийный. Он готов говорить о своих достижениях, показывать свои награды и титулы, но не ставит себя выше собеседника. Он живет бедно, но щедр и гостеприимен. Иногда делает категоричные суждения, но готов внимательно слушать противоположную точку зрения. Несмотря на плохое здоровье заботится о внуке-пятикласснике. Смотрит телевизор часами напролет, но не разучился читать книги. Любит научные эксперименты. (Один раз мы с ним тестировали французский фирменный чай, чтобы проверить, похож ли он на тот, что он пил в польском аэропорту). Будучи конструктором автоматизированных систем управления, он не имеет своего компьютера и не пользуется Интернетом, но любит что-нибудь мастерить и дома, и на даче. Религия не играет в жизни академика Воробьева большой роли, но он, осуждает лицемерие некоторых священников, с одной стороны, и живо интересуется религией с другой. Также он уважает право человека выбирать религию и убеждения, если это помогает человеку менять себя к лучшему. Еще он скорее россиянин по мышлению, хотя гражданин Беларуси, и белорусским языком почти не владеет (отчасти поэтому я пишу по-русски, чтобы сохранить языковое единство аудиозаписи разговора с ним и остальной части сообщения). Тем не менее, Воробьев не скатился в местечковый великодержавный шовинизм, как это порой бывает у выходцев из России, и не только, и всегда уважал мои чувства к белорусском языку.

Еще раз ловлю себя на мысли, что мне в некотором роде повезло познакомиться с разными выдающимися людьми и что Эдуард Михайлович Воробьев оказался одним из них.

См. также: Ефим Жук. Выполняю просьбу сына.

Беларусь и Библия / Беларусь і Біблія / Belarus and Bible / Bélarus et Bible

Нам повезло посетить выставку Беларусь и Библия в Национальной библиотеке страны.
Нам пашанцавала наведаць выставу Беларусь і Біблія ў Нацыянальнай бібліятэцы краіны.
We were lucky to visit Belarus and Bible expo in the National Library of our country.
Nous avons eu de bonne chance de visiter exhibition Bélarus et Bible en Bibliothèque National de notre pays.

Еще повезло посетить бесплатно по моему читательскому билету.
Яшчэ пашанцавала наведаць бясплатна па майму білету чытача.
Also, we were lucky to visit it free by showing my library card.
Aussi, nous avons eu de bonne chance de le visiter gratitutement par mon carte d'abonnement.

Вход в Библиотеку. Стрелка указывает местонахождение выставки.
Уваход у Бібліятэку. Стрэлка паказвае месцазнаходжанне выставы.
Library entrance. The arrow indicates the expo location.
L'entrée de la Bibliothèque La flèche indique l'emplacement de l'exposition.

Старые переводы Библии / Старыя пераклады Бібліі / Old Bible Translations / Vieux Traductions de Bible

 Несколько древних переводов Библии в Беларуси.
Некалькі старажытных перакладаў Бібліі ў Беларусі.
Some ancient Bible translations in Belarus.
Quelque traductions ancients de Bible en Belarus.

 Напр.: Туровское Евангелие / напр.: Тураўскае Евангелле / e.g. Turov Gospel / ex. Evangile de Tourov

 Еще пример: Слуцкое Евангелие / Яшчэ прыклад: Слуцкае Евангелле / Another example: Slutsk Gospel / Un autre ex: Evangile de Slutsk.

 Перевод Ф. Скорины / Пераклад. Ф. Скарыны / Francysk Skaryna's Bible Translation / Traduction de Bible par Francysk Skaryna

Рукописный текст книги Псалмов, вероятно советских времен. Библия была малодоступной и ее переписывали от руки.
Рукапісны тэкст кнігі Псалмоў, верагодна часоў СССР. Біблія была рэдкай кнігай і яе перапісвалі ад рукі.
Handritten text of Psalmes, apparently from Soviet era. Bibles were scares and often copied by handwriting.
Texte écrit à la main du livre des Psaumes, probablement de l'époque soviétique. La Bible était inaccessible et copiée à la main.

Изучение и развлечение / Вывучэнне і забава / Study and Entertainment / étude et amusement

 Изучение... / Вывучэнне... / Study... / étude...

 ...и развлечение в соседней комнате / ...і забава ў суседнім пакоі / ...and entertainment next room / ...et amusement dans pièce voisine.

 Мои сыновья собрали пазл на тему Потопа.
Мае сыны сабралі пазл на тэму Патопу.
My sosns have finished puzzle about Deluge.
Mes fils vont finis puzzle de Déluge.

 Книги для детей с пересказами библейских сюжетов на белорусском языке.
Кнігі для дзетак з пераказамі сюжэтаў Бібліі на беларускай мове.
Books for kids with Bible stories in Belarusian.
Livres pour enfants avec des récits bibliques en biélorusse.

Реконструкция печатного станка времен Скорины и Гутенберга.
Рэканструкцыя друкарскага станка часоў Скарыны і Гутэнберга.
Copy of old printer like those used by Skaryna and Gutenberg.
Copie de viex imprimeur du temps de Skaryna et Gutenberg.

Мои сыновья  напечатали на таком станке первую страницу Псалмов на языке Скорины.
Мае сыны надрукавалі на такім станку першую старонку Псалмоў на мове Скарыны.
My sons printed the first page of Psalms in Skaryna's language on such a machine.
Mes fils ont imprimé la première page de Psaumes en langue de Skaryna sur une telle machine.

Ноев ковчег для детей.
Ноеў каўчэг для дзяцей.
Noah's Ark for children.
Arche de Noé pour les enfants.

Назад в основной зал. Смотрим книги. / Вяртаемся ў асноўную залу. Глядзім кнігі. / Back to Main Hall to See Books. / Retour à salle principale pour voir des livres.

Переводы частей Библии на современный белорусский язык. Это не полный список того, что есть.
Пераклады частак Бібліі на сучасную беларускую мову. Гэта не поўны спіс таго, што ёсць.
Translations of some parts of Bible into modern Belarusian. It is not the full range of available books.
Traductions de certaines parties de la Bible en biélorusse moderne. Ce n'est pas l'inventaire complète des livres disponibles.

Свитки и переводы мирового значения / Скруткі і пераклады сусветнага значэння / Unique Scrolls and Translations / Unique roulaux et traductions.

Общий вид / Агульны від / Overview / Vue générale

Пролог к Библии Уиклифа. Один из ранних переводов Библии на английский язык.
Пралог да Бібліі Уікліфа. Адзін з ранніх перакладаў Бібліі на англійскую мову.
Prologue to Wycliffe's Bible. One of earliest Bible translations into English.
Prologue de la Bible de Wycliffe. Une des premières traductions de la Bible en anglais.

Свиток Торы на языке оригинала.
Скрутак Торы на мове арыгіналу.
Torah scroll in its original language.
Rouleau de la Torah en langue originale.

Тблилисская Тора / Тбіліская Тора / Tbilissi Torah / Torah de Tbilissi

Салоникийская Тора / Саланікійская Тора / Saloniki Torah / Torah de Saloniki

Свитки Мертвого моря. Книга пророка Аввакума.
Скруткі Мёртвага мора. Кніга прарока Авакума.
Dead Sea scrolls. The book of the prophet Habakkuk.
Rouleaux de la mer Morte. Le livre du prophète Habacuc.

Фрагмент из Исхода  (слева) и отрывок из Второзакония (справа) в переводе "Септуагинта".
Фрагмент з кнігі Выхад (злева) і ўрывак з Другога Закону (справа) у перакладзе "Септуагінта".
A fragment from Exodus (left) and an excerpt from Deuteronomy (right) in Septuagint translation.
Un fragment de l'Exode (à gauche) et un extrait de Deutéronome (à droite) dans la traduction de la Septante.

Свитки Мертвого моря. Фрагмент книги Экклезиаст.
Скруткі Мёртвага мора. Фрагмент кнігі Эклезіяст.
Dead Sea scrolls. A fragment of the book of Ecclesiastes.
Rouleaux de la Mer Morte. Un fragment du livre d'Ecclésiaste.

Слева направо: вверху: отрывки из Эзопа и Гомера, внизу: свитки Мертвого моря: Тестимония и отрывок из Исаии.
Злева направа: уверсе: урыўкі з Эзопа і Гамера, унізе: скруткі Мёртвага мора: Тэстымонія і ўрывак з Ісаі.
From left to right: above: excerpts from Aesop and Homer, below: Dead Sea scrolls: Testimonia and excerpt from Isaiah.
De gauche à droite: ci-dessus: extraits d'Esope et d'Homère, ci-dessous: rouleaux de la mer Morte: Témoignage, et extrait d'Isaïe.

Общие впечатления / Агульныя ўражанні / General impressions / Impressions générales

Многие экспонаты пусть даже в факсимильном варианте впервые побывали в Беларуси. Вряд ли бы у меня и моих сыновей в ближайшем будущем была возможность побывать во всех музеях, откуда их собрали, да еще и не заплатить за это ни копейки. Разумеется, это малая толика свитков на языках оригинала, ранних и поздних переводов Библии, доступных исследователям этой книги. Кроме того, не многие в Беларуси могут прочитать что-нибудь на иврите, древнегреческом или даже церковнославянском. Однако, надеюсь, что эта выставка поможет хотя бы частично развеять миф, распространенный среди белорусов, что Священное Писание якобы переписали до неузнаваемости.

Многія экспанаты хай нават у факсімільным варыянце ўпершыню пабывалі ў Беларусі. Наўрад ці б у мяне і маіх сыноў у бліжэйшы час была магчымасць пабываць ва ўсіх музеях, адкуль іх сабралі, ды яшчэ і не заплаціць за гэта ні капейкі. Зразумела, гэта малая крыха скруткаў на мовах арыгіналу, ранніх і позніх перакладаў Бібліі, даступных даследчыкам гэтай кнігі. Акрамя таго, не шмат хто ў Беларусі могуць прачытаць што-небудзь на іўрыце, старажытнагрэцкай ці нават царкоўнаславянскай. Аднак, спадзяюся, што гэта выстава дапаможа хаця б часткова развеяць міф, распаўсюджаны сярод беларусаў, што Святое Пісанне нібыта перапісалі да непазнавальнасці.

Many of the exhibits, even if in a facsimile version, first visited Belarus. It is unlikely that in any near future I and my sons would have the opportunity to visit all the museums from where they were collected, and even pay nothing for it. Of course, this is just a small fraction of the scrolls in the languages ​​of the original, early and late translations of the Bible, available to the researchers of this book. In addition, not many people in Belarus can read anything in Hebrew, ancient Greek or even Church Slavonic. However, I hope that this exhibition will help at least partially bust the myth that is common among Belarusians, that the Holy Scriptures were allegedly rewritten in a way the original text is lost forever.

La plupart des pièces exposées, même en version facsimilé, ont en Belarus pour la première fois. Il est peu probable en future à venir que mes fils et moi aurions l'occasion de visiter tous les musées où ils ont les rassemblé sans même payer pour cela. Bien sûr, il ne s'agit que d'une petite fraction des manuscrits dans les langues originales, des traductions antérieures et tardives de la Bible, disponibles pour les chercheurs de ce livre. En outre, peu de personnes en Belarus ne peuvent rien lire en hébreu, en grec ancien ou même en slavon. Cependant, j'espère que cette exposition contribuera à dissiper partiellement le mythe répandu parmi les Biélorusses, selon lequel les Saintes Écritures auraient été réécrites sans aucune trace d'original.

Так получилось, что мне довелось помочь с переводом одному знакомому, который пытался выяснить у англоязычного ученого библеиста, Скотта Кэррола,  проводившего экскурсию:
-- Вы встречали тетраграмматон в текстах оригинала?
-- Много раз.
-- Как вы его читаете?
-- Я читаю Элохим (Бог), -- ответил ученый, -- но вариант Яхве тоже приемлем.
***
В общем, до 21 октября еще можно успеть побывать на выставке.

Так атрымалася, што мне давялося дапамагчы з перакладам аднаму знаёмаму, які спрабаваў высветліць у англамоўнага вучонага библеіста, Скота Кэрала, што праводзіў экскурсію:
-- Вы сустракалі тэтраграмматон ў тэкстах арыгінала?
-- Шмат разоў.
-- Як вы яго чытаеце?
-- Я чытаю Элахім (Бог), - адказаў вучоны, - але варыянт Яхвэ таксама прымальны.
***
Увогуле, да 21 кастрычніка яшчэ можна паспець пабываць на выставе.

It so happened that I chanced to help as a interpreter to a man I know who was trying to find out from an English-speaking biblical scholar Scott Carroll who was working as a guide there:
-- Have you ever  met tetragrammaton in theoriginal texts?
-- Quite a lot.
-- How do you read it?
-- I read Elohim (God), -- the scholar replied, -- but Yahweh is also acceptable.
***
All in all, before October 21 you can still have a chance to visit the expo.

Il m'est arrivé d'aider à la traduction avec un ami qui cherchait à le savoir d'un expert biblique anglophone Scott Carroll qui était un guide là-bas:
-- Avez-vous rencontré tetragrammaton dans les textes de l'original?
-- Plusieurs fois.
-- Comment lizez-vous le?
-- Je lis Elohim (Dieu), --  répondit l'expert, -- mais l'option de Yahweh est également acceptable.
***
En général, jusqu'au 21 octobre, vous pouvez encore avoir la possilité de visiter l'exposition.

Опальный перевод
Аглядная пляцоўка Нацыянальнай бібліятэкі. Экскурсія і ўспаміны гісторыка. Відэа