Francophonie et Bélarus

 

La journée internationale de la francophonie (20 mars) n'est pas très connue en Bélarus. Le plupart de gens apprennent l'anglais en école, collège ou université. Seulement 2.9 % d’élèves en école ont appris le français en villes et 2.4 % en villages en 2017 (moin que 1 % apprenait l’espagnole par ex.)

Mais il y a beaucoup de étudiants internationaux africains (Congo, Côte d'Ivoire, Cameroun) qui habitent en grandes villes comme Minsk et Vitebsk. Et la communication avec ces gens est un expérience très éducatif.

Mon français est limité pour écrire beaucoup de choses mais je viens d'écrire tout ici moi même de mon cœur.

Pour finir je voudrais dire une anecdote amusante : Quand ma femme a étudie le français en université on a lui dit d’écrire quelque chose sous le titre Dis-moi qui tu es, mais d'abord elle a pensée que il faut écrire l’histoire détective Dix mois qui tuent. Malheureusement elle a compris que faire plus tard et maintenant y a pas d’histoire de 10 mois !

Aussi en français : Bélarus et Bible

Qch en anglais :)

Раней і цяпер

 Праектаў па гісторыі Мінска хапае на прасторах інтэрнэта. І, мяркую, я таксама магу ўнесці свае тры грошы. Гэты пост прысвечаны зменам, якія ахапілі горад за апошнія 40 гадоў. Пост будзе развівацца, але наўрад ці калі-небудзь змесціць усе такія змены, ды я і не імкнуся да гэтага :)

Кальварыйская 44 са зніклымі слядамі савецкага мінулага

На фота, якія я зрабіў ў 2021 г., бачны сляды надпісаў "Промтовары" і "Продукты", зробленыя відавочна яшчэ ў часы СССР. 

Па стане на вясну 2024 г. там цяпер "Еўраопт" і магазін "Кухні".  На заднім фоне апошняга здымку бачны хмарачосы жылога комплекса "Каскад", які ў пачатку 2010-х гг. пабудавалі на месцы папраўчай установы (турмы) №1, якую ў сваю чаргу будавалі у пачатку 1950-х палонныя немцы...

ДТСААФ на Маскоўскай, 6 і яго маленькія сакрэты

У маім жыцці з гэтым домам звязана некалькі маленькіх успамінаў. Мой дзед Дзмітрый Сямёнавіч Піянзін у 1980-х - 2000-х працаваў у аўташколе "ДТСААФ", а кіраўніцтва гэтага таварыства знаходзілася на Маскоўскай, 6. Нейкім разам ён браў мяне яшчэ дзіцём з сабой на пэўную нараду ў гэта месца, але размовы дарослых дзядзек не зачапіліся за маю памяць і з той сітуацыі я запомніў толькі як побач з будынкам мясцовы масткак, які малаяваў плакаты, зліваў растваральнік з фабрай на зямлю, падпальваў яго для ўтылізацыі, а я палкай у гэта вогнішча падпіхваў акуркі цыгарэт і раскіданыя пустыя цыгрэтныя пачкі, пакуль гарэў агонь. Ніхто не лаяў ні мастака за такую самадзейнасць, ні мяне за забавы з агнём. Потым у 1990-х я быў там з дзедам на цырымоніі ўнагароды ветэранаў арганізацыі, адзін з якіх сказаў: "Служу Савецкаму Саюзу!", а другі цмокнуў ручку дзяўчыне, якая давала кветкі ў нагрузку да медалю, і адчэканіў: "Служу Рэспубліцы Беларусь!". А апошнія мае візіты на Маскоўскую 6 прыйшліся пасля смерці дзеда летам 2019 г., калі я сдаў яго архіў у музей ДТСААФ, і мусіў потым яго забраць у сувязі са зносам будынка.

Верагодна гэта фота 1982 г. з архіва майго дзеда зроблена на ганку Маскоўскай 6. Цікава, што там у 1982 г. быў выбарчы ўчастак №1 падчас выбараў у мясцовыя саветы.

А гэта фота я зрабіў 31 кастрычніка 2019 г., калі прыйшоў забіраць з музея ДТСААФ архіў Д. Піянзіна. Палец у ніжнім правым вуглу фота безумоўна мой касяк, але больш я туды вярнуцца магчымасці не меў. Неўзабаве гэты будынак знеслі. Цікавы яшчэ адзін успамін прыкладна таго ж часу. Я разгаварыўся з адной жанчынай на рэлігійныя тэмы ў тралейбусе і апынулася, што яна наведвала сустрэчы месіянскіх яўрэяў, якія як раз праходзілі на Маскоўскай, 6 у арэндаваным памяшканні. Жанчына казала, што па прычыне запланаванага зносу яе аднавернікі шукаюць новае месца сустрэчы. Так у розны час штаб ДТСААФ пабываў і выбарчым участкам, і месцам рэлігійных сустрэч...

Летам 2023 г. на месцы Маскоўскай, 6 будавалі новы дом з новым адрасам: Дабрамысленскі завулак, 4.

Салон "Шчасце", пр. Незалежнасці 155/1. Ад шлюбнага салона да супермаркета

З моманту заснавання да 2020-х гэты будынак ля станцыі метро "Усход" быў вядомы як "Шчасце", хоць салонам продажу шлюбных касцюмаў ён быў толькі ў савецкі час. Да з'яўлення Нацыянальнай бібліятэкі ў 2006 г. і "Даны Мола" ў 2014 г. гэта месца было арыенцірам сустрэч не толькі для жыхароў мікрараёна "Усход 1".

Так выглядаў будынак на 2021 г. Надпіс "Счастье" зроблены на момант заснавання  будынку, а "Торговый центр" з'явіўся ў 90-я, калі там размясціліся кіёскі розных дробных арганізацый і індывідуальных прадпрымальнікаў. Крыніца здымку тут.

Вясной 2021 г. будынак узяла ў арэнду сетка супермаркетаў "Віталюр". Фасад абклалі чорнымі пліткамі, а жоўтую мазаіку замазалі белай фарбай (працэс бачны на фота). Тым не менш, калі неабыякавыя мінчукі склалі петыцыю аб вяртанні мазаікі як врхітэкрурнай каштоўнасці, "Віталюр" пайшоў ім насустрач і фарбу змылі.

Так выглядаў будынак у красавіку 2021 г звонку...

... і так унутры

У пачатку 2023 г. сетка "Віталюр" спыніла сваё існаванне і некалькі месяцаў магазін быў зачынены.

А з канца чэрвеня 2023 г. там працуе магазін "Санта". Акрамя назвы звонку знешні інтэр'ер не мяняўся, а ўнутры з'явіліся касы самаабслугоўвання.

Змена арандатараў прывяла да знікнення салона ці ГЦ "Шчасце" як лакацыі (хоць шлюбны салон "Шчасце" існуе як арганізацыя). За апошні час не чуў, каб хтосьці казаў пра гэты аб'ект як пра "Шчасце". Часам чуў: "Сустрэнемся ля "Віталюра" (або "Санты")". Іншым разам канкрэтызавалі: "Ля метро (ці "на праспекце")", каб адрозніць ад іншых магазінаў гандлёвай сеткі.

Яшчэ пару дэталяў. Гандлёвы цэнтр "Шчасце" прыйшоў ў заняпад са з'яўленнем суседа: "Дана Мол". Але яго правы край застаўся ў карыстанні дробнага бізнеса. Таксама ні "Віталюр", ні "Санта" не карыстаюцца 2-м паверхам галоўнай часткі будынка. А менавіта там знаходзіўся абменны пункт, які 1 кастрычніка 2014 г. захапіў злачынец, у выніку чаго апошняга забіў снайпер спецпадраздзялення "Алмаз". Тады гандлёвы цэнтр патрапіў пад увагу СМІ. Цяпер гэта частка гісторыі мікрараёна, якая, спадзяюся, не паўтарыцца.

Аўтавакзал "Маскоўскі" і даўгабуд "Газпрама"

У 1999 г. на скрыжаванні вул. Філімонава і пр. Ф. Скарыны (цяпер пр. Незалежнасці) пабудавалі новы аўтавакзал пад назвай "Маскоўскі".

Так выглядаў а/в "Маскоўскі". З гэтага месца было зручна даехаць у Раўбічы, аэрапорт, Калодзішчы і шмат іншых кропак у Мінскай вобласці. Нажаль маіх фотак гэтага месца не захавалася (крыніца фота тут), але з гэтым вакзалам звязаны ўспаміны паездак з дзедам на магілу бабулі пад Калодзішчамі і з жонкай у Раўбічы.

У 2014 г. "Газпрам" выкупіў гэта месца пад свой комплекс і аўтавакзал было вырашана ліквідаваць.

Так выглядаў аўтавакзал у першыя дні зноса будынка летам 2014 г. Падрабязнасці тут.

Нагрузку аўтавакзала раскідалі паміж дыспетчарскімі станцыямі на вул. Славінскага і "Уручча 2". У гэты час пачалася эра прыватных маршрутак паміж гарадамі Беларусі, якія скарысталіся сітуацыяй, і з таго часу выехаць у барысаўскім напрамку стала магчыма каля станцый метро "Усход" і "Барысаўскі тракт".

"Газпрам" паступова пачаў будаваць свой комплекс. Па стане на лета 2016 г. будоўля выглядала як гэтым фота адсюль.

За права будаваць свой комлекс на месцы вядомага аўтавакзала "Газпрам" мусіў пабудаць дарагую транспартную развязку на скрыжаванні вул. Філімонава і пр. Незалежнасці, што палепшыла аўтамабільны рух у гэтым месцы.

Від на новую развязку летам 2016 г. з закрытай агляднай пляцоўкі Нацыянальнай бібліятэкі.

Потым на доўгі час фінансаванне газпрамаўскай будоўлі спынілася, і пра праект нагадваў толькі высокі сіні плот вакол тэрыторыі. Толькі ў лістападзе 2023 г. будоўлю раскансервавалі.

Так будоўля выглядала ў сакавіку 2024 г.

Каліноўскага, 55: кінатэатр і палац барацьбы

Кінатэатр "Вільнюс" быў месцам, куды маладыя людзі хадзілі ў кіно і на танцы. Мой бацька Валерый Уладзіміравіч Берастоўскі навучаўся на афіцэра ў суседнім вайсковым вучылішчы на вул. Славінскага. Часам курсанты хадзілі ў "Вільнюс" на танцы. Аднойчы іх там моцна пабілі цывільныя хлопцы, і курсанты сабраліся каля ўвахода ў кінатэатр і пыталіся кожнага маладога чалавека, які выходіў: ці з кінатэатра ён. Калі адказваў, што так, яго прапускалі, калі казаў, што з танцаў, яго білі ўсім гуртом. (Фота знойдзена на прасторах інтэрнэта).

У 90-я кінатэатр "Вільнюс" стаў нерэнтабельным, а практыка загону навучэнчаў і супрацоўнікаў дзяржаўных і адукацыйных устаноў была прыпынена. Таму КТ быў зачынены, а ў 2012 г. яго трансфармавалі ў Палац барацьбы імя Аляксандра Мядзведзя. Будынак не проста змяніў шыльды і назву тралейбуснага прыпынку, але і прайшоў мадэрнізацыю фасада. Акрамя таго, уваход стаў магчымы для асобаў з праблемамі апорна-рухальнага апарату, што пашырыла зону бесперашкоднага гарадскога асяроддзя. (Фота 2024 г.)

Яшчэ адна дэталь стала вядома мне пасля напісання гэтага паста: А. Мядзведзь памёр 2 верасня 2024 года, атрымоўваецца, што Палац барацьбы быў названы ў яго гонар, калі вядомы барэц быў яшчэ жывы. Пакуль ведаю толькі яшчэ адзін выпадак, калі ў РБ называлі аб'ект у гонар жывога чалавека, дарэчы таксама спартсмена: СШ 153 г. Мінска імя А. Талая.

Працяг у крыху іншым фармаце. 

Другое жыццё мінскіх будынкаў

Калі не пазначана інакш, здымкі зроблены Андрэем Берастоўскім

Зіма 2023-2024 была незвычайнай

 

Зіма, якая нядаўна скончылася, запомнілася мне пяццю момантамі. Пра іх паспрабую напісаць.

Надвор'е, як капрызнае дзіця

Як я пісаў у паведамленні пра мінулае гарачае лета, зімовыя месяцы снежань, студзень і люты перасталі адпавядаць сваім назвам. Ужо больш чым 20 гадоў надвор'е зімой вагаецца паміж вясновым з хлюпай пад нагамі альбо поўнай адсутнасцю снега і часовымі моцнымі  маразамі.

Але гэтай зімой былі сітуацыі, калі ў адзін і той жа дзень на поўначы Беларусі была тэмпература -4С, а на поўдні да +5С. Такая разбежка ўжо бывала ў гісторыі метэаназіранняў па Рэспубліцы, нават у красавіку 2012 г. былі зафіксаваны моцныя тэмпературныя перапады. Але сітуацыі, калі холадна ў адным рэгіёне і цёпла ў іншым, пакуль здараюцца не так часта. Тым больш, што краіна не настолькі вялікая, каб займаць некалькі кліматычных паясоў.

А апошні дзень зімы (у гэтым годзе 29 лютага) адкрыў сезон палявання кляшчоў на людзей...

Платны збор бутэлек

Фандамат "Экаплатформ" у магазіне "Суседзі" на Каліноўскага 66а ў Мінску.

У канцы снежня 2023 года фірма "Экаплатформ" адрадзіла савецкую традыцыю здаваць пустыя бутэлькі ў абмен на грошы. У сетцы магазіна-партнёра "Суседзі" размясцілі фандаматы, якія прыймаюць пластыкавыя бутэлькі і алюмініевыя слоікі праз зялёнае акно, трушчаць іх на перапрацоўку і даюць карыстальніку за гэта бонусы на карту лаяльнасці "Купілка" магазіна "Суседзі" у памеры 200 бонусаў (20 прадметаў) = 1 рубель. Як варыянт, можна атрымаць зніжку і ў інтэрнэт-магазіне "ХХІ век". Каб бонусы залічыліся, трэба адсканаваць код праз спецыяльнае мабільнае прыкладанне або ўвесці нумар сотавага тэлефона, прывязаны да гэтага прыкладання на экране фанадамата.

Па маіх назіраннях здаюць не толькі людзі са слядамі п'янства, але і пенсіянеры, для якіх кожная капейка мае значэнне, а таксама аматары такой дзейнасці, якія могуць прыязджаць на машыне з мяшкамі бутэлек. Таксама заўважаю, што колькасць пластыкавых бутэлек на зямлі рэзка скарацілася ў нашым мікрараёне, але асацыяльныя элементы перасталі збіраць актыўна макулатуру і шкляныя бутэлькі. Напрыклад, шмат дзе на траве і ў брудзе валяюцца "шкалікі" з-пад моцных танных настояў ці гарэлкі.

Яшчэ крыху сімвалічна, што бутэлькі здаюць амаль у тым жа месцы, дзе іх прыймалі ў 80-я гг. Калі быць зусім дакладным, то на месцы, дзе зараз стаіць фандамат, быў кафетэрый, дзе я піў сумесь вады з яблычным сокам, якую прадавалі як "сок яблычны". А пункт прыёму шклатары быў у павальным памяшканні справа ў ад галоўнага ўваходу ў магазін. Цяпер там нейкі клуб знаходзіцца, а падвальны ўваход знішчылі падчас рэканструкцыі ў пачатку 2000-х гг.

Падпольнае святкаванне Дня святога Валянціна

У рамках барацьбы з уплывам заходнееўрапейскай культуры адміністрацыі гарадоў і раёнаў забаранілі афіцыйна адзначаць  Валянцінаў дзень у апошнія гады. Забарона распаўсюджваецца на дзяржаўныя прадпрыемствы і ўстановы адукацыі і культуры. Аднак свята засталося даволі папулярным сярод гарадской моладзі і людзей сярэдняга ўзросту. Таму заўважыў нейкія спробы вылучыць ці адзначыць гэты дзень рознымі людзьмі і арганізацыямі.

У некаторых ВНУ студэнты адзначалі свята квэстамі, конкурсамі, абдымашкамі, але неафіцыйна.

У адным вучэбным кабінеце сцяну ўпрыгожылі такой гірляндай з лямпачак і потым дадалі папяровыя сэрдэчкі.

Пэўны банк дадаў сардэчка да галоўнай старонкі свайго сайта без каментарыяў. Адна фірма адкрыта павіншавала сваіх кліентаў з днём усіх закаханых у сваім тэлеграм-канале.

На вуліцы ў той дзень пачуў тэлефонную размову, якую па мабільніку вяла маладая жанчына:

-- Я званю маме, каб сказаць ёй, што яе люблю, а яна мне кажа: "Ну, хоць гэта не наша свята, у гэты дзень трэба казаць: я цябе люблю". Ну, ты разумееш? А я кажу: "Мама, ты што?! Я табе званю, каб сказаць, што я цябе люблю, а ты мне пра што кажаш?".

Відавочна, у гэтым выпадку адбыўся невялікі канфлікт пакалення тэлегледачоў, якія ў большай ступені пазітыўна ўспрымаюць барацьбу з заходнееўрапейскім уплывам, і пакалення ХХІ ст., якія ставяць многія аўтарытэты пад сумнеў.

У тэлеграм-канале газеты "Звязда" гэта падзея атрымала такі стрыманы каментарый. Астатнія дзяржаўныя СМІ проста праігнаравалі Дзень усіх закаханых.

Выбары 20-25 лютага 2024 г.

Гэтыя выбары і былі падобныя на многія папярэднія, і не былі. 25 лютага быў аб'яўлены адзіным днём галасавання, але можна было прагаласаваць датэрмінова з 20 па 24 лютага. 

У першай палове снежня ў вагонах мінскага метро з'явіліся такія рэкламныя ўлёткі. Хутка такія ж напаміны былі наклеены на ўваходах у ЗАГСы, магазіны, паліклінікі... Потым увесь снежань, студзень і люты мільгацелі напаміны аб гэтым мерапремстве: гучалі ў аб'явах у грамадскім транспарце, высковалі ў тэлеграм-каналах дзяржаўных арганізацый, віселі на розных афіцыйных сайтах і нават экранах банкаматаў.

30 студзеня 2024 у публічных месцах размясцілі агітацыйныя стэнды.  Праз некалькі дзён на адным з іх (каля 19-й паліклінікі) з'явілася фота кандыдаткі Наталлі Дзеркач, а на другім (каля дзіцячай бібліятэкі 10) павесілі партрэты А. Гайдукевіча, чарговы раз пераабіраўшагася ў парламент і І. Эйсманта, які балатаваўся ў Мінгарсавет.

Каля апошняга стэнда дзве бабулі абмяркоўвалі палітыку:

-- Я гэтага лысага, як яго, Гайдукевіча, не люблю. Балабоніць нешта па тэлебачанні...

Увогуле было адчуванне, што боязі сказаць ці зрабіць нешта "лішняе" ў дачыненні да кандыдатаў у дэпутаты ў людзей не было. Мабыць, у свядомасці шэрагу абывацеляў гэтыя выбары не ўспрымаліся як "палітыка", за якую могуць пакараць. Гэта заўважыў і ў тым, што многія інфармацыйныя ўлёткі з інфармацыяй аб кандыдатах і з запрашэннем на выбары, якія традыцыйна кідаюць у паштовыя скрыні, я бачыў у сметніцах каля пад'ездаў ці ўнутры іх.

Нярэдка на адных стэндах былі кандыдаты розных акруг, прычым хтосьці ішоў у парламент, а хтосьці ў мясцовы савет.

На дзвярах магазіна "Грошык" каля ст. м. Усход парадку і інфарматыўнасці было больш: тры кандыдаты ў мясцовы савет ад адной акругі разам.

Рэклама марафона "Выбірай.BY" на "Метро-ТБ". Акрамя гэтага марафона ў метро круцілі ролікі ад розных прадпрыемстваў "Галасуем разам" з прыгожымі дзяўчынай і хлопцам з гэтага прадпрыемства, а таксама ролікі з сем'ямі, што разам з дзецьмі ідуць на выбары, з тэгам #МинскГолосует.

Калі пачалося датэрміновае галасаванне, мне даводзілася чуць пару размоў маладых людзей, у адной з якой юнак скардзіўся, што ў яго ўніверсітэцкім інтэрнаце прымушаюць студэнтаў ісці галасаваць датэрмінова. У другой размове дзяўчына-студэнтка шкадавала, што ёй толькі 17 год і яна не можа атрымаць адгул ад вучобы за датэрміновае галасаванне, як яе суседка па пакоі ў інтэрнаце. Яшчэ ў адным інтэрнаце студэнты рыхтавалі актавую залу пад выбарчы ўчастак і з гэтай прычыны не пайшлі на заняткі (ці так патлумачылі сваёй выкладчыцы).

У школе, дзе вучацца мае сыны, традыцыйна арганізавалі некалькі выбарчых участкаў. Я на выбары не хаджу па сваіх прычынах, але давялося забегчы ў школу падчас датэрміновага галасавання, каб занесці макулатуру, якую збіраюць па класах. На уваходзе ля турнікетаў стаяў малады міліцыянер, які ветліва мяне спыніў, агледзіў мой груз і прапусціў. Унутры было некалькі таблічак, якія пазвалі напрамак да выбарчых участкаў дзесьці ў левым ад увахода крыле школы на другім ці трэцім паверху. Даводзілася чытаць, што на выбарчых участках сталі рабіць доступ для інвалідаў-вазочнікаў, але гэта дакладна не пра нашу школу. Аднак і ў той дзень, і ў галоўны дзень да школы і ад яе цягнуліся ў асноўным пажылыя людзі па аднаму ці парамі (сем'і ці сяброўкі). Я не стаяў там і не лічыў людзей, але ўражанне было, што на выбары хадзілі пераважна людзі савецкай закалкі з выпрацанавай гадамі звычкай хадзіць на выбары.

З іншых нюансаў выбары адрозніваліся тым, што было забаронена выстаўляць кандадатуру асобам з замежным грамадзянствам (акрамя расійскага для кандытатаў у дэпутаты мясцовых саветаў) і асобам з напагашанай судзімасцю, што кандыдатуры выстаўлялі толькі члены лаяльных уладзе палітычных партый і беспартыйныя (раней традыцыйна былі кандыдаты з апазіцыйнымі поглядамі і праграмамі і ў некаторых выпадках яны траплялі ў парламент ці пэўны мясцовы савет) і што на пэўных ўчастках дзяжурылі валанцёры ад БРСМ, задача якіх была дапамагаць выбаршчыкам. Таксама на ўчастках было забаронена фатаграфаваць свой бюлетэнь згодна абноўленаму выбарчаму заканадаўству.

У дзяржаўнай структуры, з якой я супрацоўнічаю, была рабочая нарада, падчас якой заклікалі прыйсці і прагаласаваць, каб выканаць грамадзянскі абавязак, але ніякага кантролю за гэтым я не заўважыў, як яго не заўважаў і раней. Магчыма ў пэўных іншых структурах маглі быць спробы прымусіць галасаваць супрацоўнікаў, але такі прымус парушае законы РБ.

Некалькі эпідэмій

Гэта зіма адзначчылася эпідэміяй адру, нейкай формы грыпу і гепатыту А. Адзёр абмінуў нашу сям'ю і кола знаёмых, гепатытам захварэла дачка аднаго з маіх сяброў, а вось грып моцна пабіў і нашу сям'ю і шырокае кола нашых знаёмых. Мы хварэлі некалькі тыдняў па дзве хвалі, калі ты робішся амаль здаровы, а потым зноў хварэеш па-новаму.

Зноў, як у кавідны час, давялося насіць маску, калі хварэў, а трэба было ісці на работу. Зноў для прафілактыкі гепатыту прыходзіцца часцей мыць рукі ці апрацоўваць іх санітайзерам. Пры гэтым час пандэміі 2020-23 гг. узгадваўся крыху настальгічна...