Сонечнае зацьменне

Першае ў сваім жыцці сонечнае зацьменне я назіраў летам 1999 г. Памятаю, як мы з братам у Пячах выйшлі з дому, каб убачыць гэтую з'яву. Сонечныя акуляры не дапамагалі, і мы паклалі паверх іх тонкую фольгу. Тады атрымалася ўбачыць, як невялічкі кавалак Сонца пачарнеў. Але мы чакалі большага: знікнення святла і пахаладання -- і не дачакаліся.

20 сакавіка 2015 г. я падрыхтаваўся інакш: Спусціўся ў падвал, дастаў невялікі кавалак аконнага шкла, закурыў яго запаленай старой асадкай і абматаў бакі малярнай лентай. На вуліцы ў спалучэнні з сонечнымі акулярамі бачна было добра. Дома -- толькі ў адкрытае акно. Ізноў няпоўнае зацямненне азначала яго звонкавую нябачнасць.

 Сонца на фота падчас зацьмення

Мой "інструмент"

Мая суседка па пляцоўцы казала мне, што бачыла поўнае зацьменне ў Слуцку прыкладна 50 год таму. Тады яна знаходзлася на адкрытай прасторы. Цемра наступіла раптоўна, але не была поўнай. Таксама раптоўна стала вельмі холадна, нават пачаў дзьмуць вецер. Суседка казала і пра тое, што ў гады яе дзяцінства акрамя закурвання шкла, карысталіся бітымі каляровымі бутэлькамі, але чорных акуляраў не было.

Мае студэнты сёння глядзелі на зацьменне і праз дыскеты, і праз акуляры, і праз шкляныя прадметы. У адным з мінскіх паркаў стаяў моцны тэлескоп, з якім працаваў мой сябар -- аматар астраноміі. З яго слоў у самы пік зацямнення, прыкладна з 13:06 па 13:09, сонечнага святла стала відавочна менш, як быццам звечарэла (дыск сонца зышоў у цень на 70%). Я гэты момант "правароніў".

Цікава і што раней людзі баяліся зацьмення па прычыне забабонаў, а цяпер па прычыне небяспекі  сонечных праменняў. Але сонечнае зацьменне -- гэта не толькі астранамічная падзея, але і частка гісторыі.

***

З таго часу ў РБ назіраліся і іншыя зацьменні, але наступная з'ява такога кшталту адбылася 29 сакавіка 2025 г. Тады ў Беларусі, як і ў іншых рэгіёнах геаграфічнай Еўропы, адбылося яшчэ адно частковае зацьменне сонца (да 8% дыска зоркі). На гэты раз мае сыны з энтузіазмам шукалі магчымасць паглядзець на рэдкую з'яву. Сонечныя акуляры з фальгой не працавалі, бо харчавая фольга была надта тоўстай. Хлопцы шукалі іншыя варыянты, у тым ліку і кавалак шкла, які б можна было пакрыць сажай, як 10 год таму, але ў гэты раз мы спяшаліся па іншых справах, і нам бракавала часу на плённыя астранамічныя назіранні. Мой малодшы сын Любамір сказаў, што праз анучу і сонечныя акуляры ўбачыў закрыты месяцам край сонца.

Па маіх адчуваннях пік зацьмення прайшоў незаўважанным: было яснае сонечнае надвор'е і колькасць святла не мянялася з з набліжэннем піку зацьмення. Вуліцы Мінска, здаецца, былі заліты сонцам увесь дзень. Любамір сцвярджаў, што каля 14.00 святла стала менш. Пік зацьмення наступіў яшчэ праз паўгадзіны, але мы на той момант былі ў памяшканні з тоўстымі шторамі і не мелі магчымасць убачыць змены як трэба :(, але іншыя беларусы рабілі фоткі. Спадзяюся, што назіраць наступнае зацьменне нам нішто замінаць не будзе.

2015, 2025 гг.