27.04.2018

Плошча Незалежнасці. Мінск. Успаміны гісторыка.

У рамках сваёй задумы збіраць мінулае на відэа я зрабіў невялікі ролік пра плошчу Незалежнасці ў Мінску. Каб не паўтарацца з тым, на што звычайна звяртаюць увагу турыстаў і наведвальнікаў горада, я распавядаю пра моманты, якія звычайна не чутны на экскурсіях.

У гэтым відэа гаворыцца пра беларускамоўную вітрыну магазіна "Суседзі", пераўтварэнні на плошчы у 2000-х, якія адбываліся на маіх вачах, пра дзве моцныя акцыі пратэсту што былі тут: забастоўку 1991 г. і Плошчу 2010 г., пра такіх мэтраў гістарычнага факультэта БДПУ як Ібрагім Канапацкі, Генадзь Космач  і Ігар Карпенка, а таксама пра іншых выбітных выкладчыкаў і навучэнцаў Педуніверсітэта і нарэшце пра помнік настаўніцы і анекдот пра педагогаў.

Дадатковыя фота

Паколькі YoutTube больш не дазваляе рабіць слайдшоу з фотаздымкаў, некалькі здымкаў плошчы публікую тут.

Плошча ў пачатку 1960-х. Фота з групы "Вандроўкі ў мінулае" гісторыка П. Дзюсекава (пра гэтыя праект і гісторыка ёсць некалькі слоў у маім відэа).


Будынкі на плошчы насупраць Педінстытута і Дома Ўрада. Канец 1960-х гг. Здымак узяты з групы "Вучымся па-беларуску" на Facebook. Апублікаваны гісторыкам П. Булатым.

З майго сямейнага архіва. Мая маці, Люда Піянзіна, у пачатку 1970-х побач з Домам кіно, які дзейнічаў у цяперашнім Чырвоным касцёле.

Плошча ў 1995 г. Праезная частка, якая знікла ў 2000-х, і Чырвоны касцёл зноў як рэлігійны будынак. Здымак узяты з групы "Вучымся па-беларуску" на Facebook. Апублікаваны гісторыкам П. Булатым.

ТаксамаЗбіраем мінулае на відэа. Уручча

09.04.2018

Усё можна! Апавяданне.

Кацярына Іванаўна ніяк не магла дагнаць свайго пяцігадовага сына Эдзіка. Ён ляцеў з дзіцячага садзіка раскінуўшы рукі быццам ён самалёт. Вось ён ужо выскачыў за браму сада і паляцеў па суседнім двары.

– Ты што робіш, хлопчык?! – раздаўся крык нейкай старой бабулі.

Кацярына Іванаўна не магла бегчы на сваіх шпільках, але яна пашыбавала так хутка, як толькі магла.

На дарозе недалёка ад садзіка спрабавала падняцца старая жанчына, якую відавочна толькі што збіў з ног Эдзік. Сам жа хлопчык насіўся самалётам далей паміж прыпаркаванымі машынамі.

– Дзякуй Богу, нічога не адбылося – падумала Кацярына Іванаўна і кінула – Глядзець трэба куды ідзеце!
– Гэта мне глядзець?! – абурылася старая. – Ваш сын збіў мяне з ног!
– Вам у вашым узросце трэба думаць пра вечнае ды пад ногі глядзець! Я сына з такой цяжкасцю нарадзіла ў свае 37! Я яму ўсё дазваляю! Усё!!!

І Кацярына Іванаўна пераможна пайшла да сваёй машыны, вакол якой насіўся і галёкаў Эдзік. Яна нічога не сказала хлопцу, і той задаволена сеў на дзіцячае сядзенне.

Пакуль Кацярына Іванаўна прышпільвала сыну рамень бяспекі, яна адчула як моцная рука схапіла яе за бядро. Павярнуўшыся, жанчына ўбачыла няголенага бруднага п'янага мужыка невядомага ўзросту, які пажадліва глядзеў на яе дэкальтэ. Кацярына Іванаўна працавала дырэктарам прэстыжнай гімназіі. Яе баяліся і настаўнікі, і вучні. Але тут яна сама збялела ад жаху і не ведала што сказаць.

– Пайшлі са мной, чувіха, – прамармытаў мужык, усё яшчэ трымаючы яе за бядро. – У мяне сёння дзень нараджэння. Мне ўсё можна. Усё! Жонка казала: сёння можаш бабу прывесці. Пайшлі. Мне нельга адмаўляць.
– Пусціце мяне, – слёзна папрасіла Кацярына Іванаўна. – Пусціце, калі ласка.

П'яны мужык адпусціў жанчыну і дадаў:
– Ну і прэч адсюль!

Кацярына Іванаўна кінулася ў машыну, дрыжачымі рукамі павярнула ключ запальвання і як мага хутчэй выехала прэч. Яе сын маўчаў усю дарогу, як і яна сама.

Поўны дапрацаваны цыкл апавяданняў "Гэта Беларусь, хлопча!" (PDF) Магчымы разыходжанні з тэкстам апавядання ў блогу.

05.04.2018

Газета "Печинские новости"

У 1990-91 гг. барысаўскі гарадок Печы меў сваю ўласную газету. Газета была на прынцыпах самаакупнасці, і свет пабачылі толькі 3 нумары. Але гэта цікавая частка гісторыі эпохі позняга СССР і нараджэння незалежнай Беларусі. Мне атрымалася сфатаграфаваць змест гэтых нумароў у Нацыянальнай Бібліятэцы Беларусі. І цяпер чытачы блога могуць азнаёміцца з тым, што пісалі ў пачатку 90-х у малавядомай правінцыяльнай газеце. Калі на той ці іншай прыладзе праблематычна прачытаць шрыфт фотаздымкаў, іх можна свабодна пампаваць і чытаць на камп'ютары. Пры неабходнасці буду дадаваць свае заўвагі.

№1. Серада 7 лістапада 1990 г.

 Старонка 1


 Генеральскія планы рэдакцыі.



 На першай старонцы першага нумара - пра стварэнне Камітэта грамадскага самакіравання гарадка Печы. Газета будзе відавочна на баку грамадскіх актывістаў, якія будуць "у контрах" з камандаваннем гарадка.


 Артыкул на стар. 3. Абмеркаванне мітынгу 17 кастрычніка 1990 г. у г. Жодзіна, прысвечанага тэме "Ці павінны юнакі БССР служыць у Савецкай арміі?". Цікава, што ў мітынгу прыймалі ўдзел прадстаўнікі БНФ (тады яшчэ грамадскай арганізацыі, пазіцыя якой была крыху больш левай і сацыялістычнай, чым сённяшняй партыі з аднайменнай назвай) і аўтар, які відавочна трымаецца поглядаў позняй Перабудоўлі, сумленна прызнае, што "бэнээфаўцы" паводзілі сябе прыстойней за савецкіх вайскоўцаў-кансерватараў, якія спрабавалі перакрычаць апанентаў ці задаць ім правакацыйнае пытанне. Цікавае заключэнне: "Але галоўнае: ні з таго ні з другога боку не прагучала пытанне: "Каму служыць?". Бо на сённяшні дзень для арміі і для народа - гэта не рытарычнае пытанне."

 Апошняя 4-я старонка з фотаздымкамі...

 ...прапановамі падаць платныя аб'явы ў рэдакцыю і самім адрасам рэдакцыі. Паколькі рэдакцыя знаходзілася ў гарадской кватэры (хутчэй за ўсё галоўнага рэдактара) і цяпер там могуць жыць людзі, якія не маюць дачыненне да газеты, я вырашыў не даваць дакладны адрас і тэлефон у масы. Тыя, хто жадае ведаць іх, могуць самі заказаць гэту газету у Нацыянальнай бібліятэцы. (І, думаю, не толькі там).

 Аптымістычны тыраз у 1000 экз. і анонс наступнага нумара, а таксама важнае тлумачэнне: "Выходзіць адпаведна напаўненню матэрыялам". Тым не менш, я думаю, што наступны нумар выйшаў значна пазней па прычыне фінансавых праблем газеты (і ўсяго СССР), а не недахопу кантэнта.

№2. Чацвер 31 студзеня 1991 г.

 У новым нумары зноў падымаюцца пытанні грамадскага самакіравання і эканамічных рэформ. Гэта быў дух часу.

 Цікава, што заснавальнікі, рэдакцыя і карэспандэнты заставаліся ананімнымі, магчыма па прычыне таго, што за газетай стаялі некалькі чалавек з актыўнай грамадскай пазіцыяй, але без уплыву. Трэба адзначыць, што пачатак 90-х быў часам, калі новыя выданні яшчэ не ведалі слова "рэдакцыйная палітыка" і публікавалі практычна ўсё, што ім дасылалі.

 Цана, як і ў папярэдняга нумара, - 75 савецкіх кап., лозунг на "шапцы" "Уся ўлада Саветам!", які тады быў рэвалюцыйным: перадача ўлады ад КПСС - мясцоваму самакіраванню. Аналагічны - "Уся ўлада Саветам, а не партыям" быў у кранштадскіх матросаў  падчас паўстання 1920 г.
Таксама заўвага аб тым, што Камітэт грамадскага самакіравання ваеннага гарадка нарэшце зарэгістравалі.

Старонка 2. Крытытка бесгаспадарчага стасунку камандавання гарадка да інфраструктуры і абгрунтаванне неабходнасці мясцовага самакіравання.

Кафэ "Віцязь" адпраўляла "налева" прадукты. Класіка жанру эпохі позняга СССР.

Старонка 3. Палкоўнік Крамарэнка прыйшоў у магазін з патрэбнай сумай грошай і купіў каляровы тэлевізар. У чым праблема? Ён не стаяў у доўгай чарзе за "дэвайсам", што было неабходнасцю таго часу. Як кажуць тыя, хто настальгіруе па савецкім часам, такую краіну згублілі! Але, калі сур'ёзна, гэта было парушэннем парадку, нават свайго роду карупцыяй, і газета яшчэ не раз прайшалася па савецкаму блату.

Гэта быў апошні нумар, які быў выдадзены да падзення савецкай улады. На яго апошняй (4-й) старонцы пераважна знаходзіліся вершы і аб'явы. Фінансавыя праблемы заміналі рэдакцыі выдаць новы нумар амаль да канца года. Я ў гэтым упэўнены, бо знайсці матэрыял нават для правінцыяльнага выдання не праблема. Тым больш, што газета друкавала і лісты чытачоў, і артыкулы дэпутатаў мясцовых саветаў, і матэрыялы іншых выданняў. Таксама наўрадці рэдакцыі проста было лянота друкавацца. Нават калі гэта былі 1-2 чал., на этапе выдання тыражом 1000 экз. яны былі ўжо завязаны ў бізнесе і не маглі ўсё так кінуць. І, нарэшце, савецкая ўлада на гэты момант ужо так аслабла нават у правінцыі, што не дазваляць друкаваць газету мясцовым вайсковым і цывільным чыноўнікам было праблематычна. Таму застаюцца толькі фінансы, як магчымыя праблемы выдання "Печинских новостей".

№3. Чацвер 26 снежня 1991 г.


Першы нумар у дзень, калі СССР канчаткова знік як дзяржава, дэнансаваны Саветам Рэспублік Вярхоўнага Савета Савецкага саюза. І апошні нумар гэтай газеты. Рэдакцыя не развітваецца з чытачамі, але больш ніводнага нумара ў Нацыяналцы я не знайшоў, з чаго і раблю такую выснову. Лозунг "Уся ўлада Саветам!" змяніўся віншаваннем з надыходзячым новым годам. А цана ўзрасла да 1 савецкага рубля.



Дэпутат Мінскага абласнога савета Ігнаценка ўжо публікаваўся ў гэтай газеце. На гэты раз ён звяртае увагу на тое, як старшыя афіцэры абыходзілі малодшых у чарзе на набыццё аўтамабіля. Зноў савецкія рэаліі: не дастаткова было мець патрэбныя грошы на машыну, трэба было чакаць некалькі год сваёй чаргі і начальства цябе лёгка абыходзіла.
Тут трэба заўважыць, што гэта быў дэпутат новай хвалі, куды патрапілі і многія тыя, хто шчыра жадалі дапамагаць людзям і яшчэ не былі сапсаваны палітычнай барацьбой і карупцыяй. Пазней частка з іх прарасла ў наменклатуру ці пакінула палітычную дзейнасць з расчараваннем. Як кажуць, новая мятла спачатку лепш мяце. Дэпутат Ігнаценка мог быць часткай гэтай "пранароднай" хвалі свядома ці несвядома.



Зноў першая старонка. Дэпутаты Ігнаценка, Крыжаноўскі і Дэйко разам са старшынёй Беларускага Згуртавання Вайскоўцаў Статкевічам сустракаюцца з жыхарамі гарадка ў Доме афіцэраў (цяпер гэта Печынскі дом культуры), спарабуюць выступіць на тэму незаконнай прыватызацыі нейкай маёмасці партыйнай наменклатурай і паставіць пытанне ад правядзенніі рэферэндума аб неабходнасці арганізацыі грамадскага самакіравання ў Пячах. Мясцовае вайсковае камандаванне і дэпутат Барысаўскага гарадскога савета Новік замінаюць ім выступіць і пагражаюць разабрацца. Чым скончылася процістаянне я не ведаю, але сёння Печы існуюць як некалькі вуліц у Барысаве.

Старонка 2. Яшчэ класіка савецкага (і постсавецкага) жанру: салдаты тэрміновай службы будуюць палкоўніку Іванчуку і падпалкоўніку Вялічке дачы і працуюць на розных прадпрыемствах, як бясплатная працоўная сіла. Грошы, заробленыя салдатамі, відавочна, дзеляць між сабой іх афіцэры.

Старонка 2. Маёра Варанца звольнілі з арміі за ўдзел у арганізацыі сустрэчы жыхароў гарадка з дэпутатамі і кіраўніцтвам Беларускага згуртавання вайскоўцаў.

Старонка 3. Заява Савета ваяроў-інтарнацыяналістаў да кіраўніцтва Аб'яднанага вучэбнага цэнтра з шэрагам патрабаванняў і прапаноў

Таксама стар. 3. Яшчэ серыя прапаноў печынскіх ваяроў-інтэрнацыяналістаў. Цяпер да дэпутата Сакалова. У звароце разглядаюцца як прапановы вырашэння праблемы забеспячэння вайскоўцаў жыллём, так і правядзення рэферэндума аб самакіраванні ў гарадку.


Стар. 4. Пры СШ№7, якую мне давялося скончыць у 1996 г., дзейнічала суполка Таварыства беларускай мовы пад назвай "Сябрына". Рускамоўная газета "Печинские новости" зрабіла "Сябрыне" файную рэкламу. Акрамя прапановы прыходзіць у 101 кабінет школы ў апошнюю сераду кожнага месяца ў 20.00, каб чытаць беларускую літаратуру, вывучаць гісторыю і мову Беларусі, у артыкуле ёсць і прамы заклік аддаваць дзяцей у беларускамоўныя школы ў сувязі з тым, што беларуская мова стала адзінай дзяржаўнай мовай Рэспублікі Беларусь...

Акрамя адрасу рэдакцыі з'яўляецца і заўвага, што адказнаць за праўдзівасць і дакладнасць матэрыялаў нясуць яго аўтары.

Тыраж скараціўся на 1 экз. І друкарня ўжо іншая.

Гэта зніклая газета пачатку "ліхіх" 90-х добра паказала, што і вайскоўцы, цівільныя людзі здольны быць грамадска актыўнымі і ініцыятыўнымі пры спрыяльных умовах. І правінцыялы могуць у гэтым не саступаць жыхарам сталіц. "Печинские новости" можна аднесці да 4-й улады ў заходнееўрапейскім сэнсе: калі СМІ кантралююць дзейнасць мясцовых органаў улады, выкрываюць праблемы і парушэнні парадку. Пры гэтым гэта 4-старонкавае рускамоўнае камерцыйнае выданне было хутчэй познесавецкім, чым беларускім. Невядома ў якім накірунку развівалася б гэта газета, калі б яе працягвалі выдаваць далей. Але яна, безумоўна, стала часткай гісторыі гарадка Печы і ўсёй Беларусі.

Здымкі гісторыка Андрэя Берастоўскага. Зроблены ў чытальнай зале Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі 3.04.2018 г.

01.04.2018

Перевод слова "пожалуйста" в деловых документах


Нет единого подхода относительно перевода с английского слова please в деловых документах. Понятно, что, скажем, в художественной литературе опускать это слово в переводе не следует. Но выражение "заполните эту графу и не заполняйте следующую" с упоминанием слова "пожалуйста" в оригинале (в техническом или деловом контексте) может поставить переводчика перед выбором: переводить или опустить. Поэтому можно учесть такие моменты:

*Пожелание заказчика (если, конечно, возможно узнать таковое).
*Объем материала. Иногда нужно уложиться в определенное количество слов или символов (например, в презентации), а перевод с английского на русский или белорусский означает увеличение объема текста и без того. В таком случае "пожалуйста" можно опустить.
*Необходимость передать вежливую интонацию. В некоторых деловых документах без этого никак.
*Сроки выполнения заказа. Иногда есть время принимать решение, а иногда заказ бывает срочным. Когда сроки пожимают, слова, не имеющие принципиальной смысловой нагрузки, лучше опустить.

Если есть еще что сказать на эту тему, предлагаю высказаться в комментариях.

Источник иллюстрации: pikabu.ru.

Избранное сообщение

Іван Шамякін. Першы генерал

 На прасторах сусветнай павуціны ёсць малавядомае апавяданне Івана Шамякіна "Першы генерал", якое варта прачытаць многім. Акрамя м...