Крыжы на курганах: таямніцы Сухараўскіх могілак

Напэўна, гэта мой апошні "магільны" праект. Дакладней, апошні выпадак адмысловых рэйдаў па старым могілкам Мінска. Але магчымы і новыя фотаграфіі старых пахаванняў у рамках іншых праектаў.
Сухараўскія могілкі ў некаторым сэнсе адрозніваюцца ад іншых старых могілак, якімі я займаўся -- Пятроўшчына, Брылевічы, Дворышчы і Ўручча. Па-першае, яны адносна дагледжаныя, многія старыя магілы прайшлі файную рэстаўрацыю; звычайна я прыходзіў на могілкі ў той час, калі туды ніхто не ходзіць, але ў Сухарава падчас маёй працы на магілах хтосьці прыбіраўся, здаецца з "камунальшчкаў". Па-другое, чамусьці там больш дзіцячых магіл, чым у іншых месцах пахавання, дзе я быў. Па-трэцяе, старыя пахаванні (да якіх я умоўна аднёс магілы раней 1950-х гг) тут не знаходзяцца ў адным месцы, а раскіданы паміж пахаваннямі 1950-90-х гг, пераважна бліжэй да цэнтра могілак і захаваліся ў адносна невялікай колькасці.
І, нарэшце, Сухарава -- гэта некропаль ХІХ-ХХІ стст на курганах ХІ-ХІІ стст. Магілы на магілах. Пры гэтым, з аднаго боку, знішчаць культурны слой курганоў забаронена дзяржавай, з другога дазволена пахаванне да сваякоў, і на могілках знаходзіцца каля дзясятка магіл 2014 г. і нават адно пахаванне за 24.03.2015 г., -- што безумоўна не спрыяе захаванню курганоў.
У астатнім Сухараўскія не маюць прынцыповых адрозненняў ад іншых былых вясковых могілак, якімі я займаўся. Большасць магіл -- гэта помнікі праваслаўнага (постасавецкага) ці савецкага тыпу. Месцамі праход паміж магіламі выкладзены пліткай, а месцамі абсалютна немагчыма і патрабуе "назразаць кругі".

 Уваход

 Цэклік пра гісторыка-культурную каштоўнасць курганоў

 Калі плот не суцэльны, ад яго карысці няма

 Рэдкае пахаванне без крыжа ці праваслаўнага помніка

 Плот і тут паламаны

 Від з курганоў на новыя кварталы

 Вось такія няроўнасці на ўсіх могілках і ёсць курганы.

 Дзіцячая магіла

 Яшчэ адна магіла дзіцяці. Верш на рэверсе захаваўся а надпіс на аверсе -- не.

 Незвычайны дызайн

 Пайшлі старыя пахаванні

 Многія безыменныя, але частку адрадзілі рэстаўратары, як умелі

Рэстаўратары працавалі добра

 Незвычайны дызай помніка

 Пайшлі помнікі даваеннай эпохі

На некаторых помніках напісана толькі імя і прозвішча. Хутчэй за ўсё яны стаяць на месцы старых зніклых помнікаў

 Безыменныя магілы

 Фотаграфіі захаваліся, а надпісы зніклі

 Многа сямейных магіл, адноўленых рэстаўратарамі

 Від з кургана на магілы 1930-40-х гг.

 Яшчэ безыменная магіла

 Павалены дарэвалюцыйны помнік на кургане. Над ім у пластыкавым файле нагода не псаваць курганы як гістарычную спадчыну.

І бітыя помнікі таксама

 Сыходзяць у зямлю

 Гэтыя крыжы ўжо бліжэй да ўвахода, куды я прыйшоў кругавым рухам

Від на могілкі з боку пешаходнага пераходу праз вул. Янкоўскага

Здымкі А. Берастоўскага. Зроблены 25.09.2015 г.