Перад пятніцай. Апавяданне

Ягору Пятровічу давялося зноў назіраць, як непрыгожа паводзяць сабе яго маладыя калегі, якія адпрацоўвалі размеркаванне на яго заводзе. «Сінусоіда» была не ў лепшым стане. Працаваць была магчымасць толькі тры дні на тыдзень. Цяпер Ягор Пятровіч прыходзіў толькі ў сераду чацвер і пятніцу. Ён не мог прызнацца ў гэтым, але ў свае няпоўныя 60, стары майстар быў задаволены, што работы было менш. Маладыя байструкі, з якімі ён меў працаваць, амаль нічога не рабілі, змешвалі тэхнічны спірт з вадой ці сокам і дурэлі. Рабіць ім заўвагу было сабе даражэй. Учора Макс, дваццаціпяцігадовы дурань, накідаўся такіх кактэйляў і пачаў біць нагамі дзверцы металічных шафаў, дзе рабочыя пакідалі сваю вулічную вопратку. Біў моцна. Было страшна рабіць заўвагу такому бугаю.

Ягор Пятровіч быў сам аматарам выпіць, але з вопыту ведаў, што тэхнічны спірт лепш не чапаць. А старая добрая гарэлка не пашкодзіць. Часам ён сядаў і з маладымі смаркачамі, як правіла, адзначыць чый-небудзь дзень нараджэння. Але аддаваў перавагу старэйшай кампаніі, ад якой амаль ніхто не застаўся. Дзмітрыч згарэў у мінулым месяцы: не далячыў пнеўманію і пакінуў бальніцу, калі давалі аванс. Грошы атрымаў, але пагуляў на іх толькі тры дні. Мікола пайшоў на пенсію. Пашанцавала. Ягору Пятровічу пенсіённы ўзрост паднялі. Атрымае свае грошы толькі ў 62. Са «старой гвардыі» засталіся толькі Сярога і Данатавіч. Але абодва сёння былі на непрацаздольным. Праўда яны свята трымаліся традыцыі праводзіць разам вечар пятніцы, і стары майстар чакаў заўтрашняй сустрэчы.

– Я злоупотгебляю каждый день. А вчега я тупо надгался. – тлумачыў маладым спецыялістам  Андрэй, расіянін, які нядаўна ўладкаваўся на «Сінусоіду», каб не вяртацца ў Расію, дзе яго, з яго ўласных слоў, «в агмейские сапоги обуют».
– Жыд картавы! – падумаў Ягор Пятровіч, – З-за такіх, як ты, Савецкі саюз разваліўся!

Але нічога ўслых не сказаў. Такія неданоскі і забіць могуць.

Маладыя змешвалі чарговы кактэйль, а стары майстар вырашыў схадзіць у туалет пакурыць. Калі не было яго сяброў са старажылаў завода, яму было няёмка заставацца аднаму з гэтымі малалеткамі. У туалеце, здаецца, ніхто даўно не прыбіраў. Рабочыя хадзілі і на сцены, і на падлогу. Смурод быў такі, што без цыгарэты было немагчыма тут знаходзіцца. Ягор Пятровіч звычайна курыў мала. Але ў такіх выпадках курыў адну за другой.

Калі выходзіў з туалета нечакана сутыкнуўся з Яўгенам Сцяпанавічам, загадчыкам цэха, які відавочна толькі што забаўляўся са сваёй пасіяй, Мар'янай, у душавым пакоі. У загадчыка пасля гэтага заўсёды быў вінаваты выгляд, быццам збіраўся нешта вынесці за прахадную.

– Вітаю, Пятровіч! – працягнуў ён руку майстру.
– Прывітанне, Яўген Сцяпанавіч – адказаў стары майстар. І нечакана папрасіў: – Яўген Сцяпанавіч, можна я сёння раней пайду? Жонка хварэе, трэба ў аптэку заскочыць.
– Няма праблем, Пятровіч! Ідзі хутчэй ды лячы жонку. Чай з малінай ды ўсё такое!

Ягор Пятровіч ведаў калі лепш за ўсё прасіць начальства. Саракагадовы загадчык цэха баяўся, што яго жонка даведаецца пра Мар'яну, якая была ледзь не ўдвая маладзейшая за яго. І таму ў такія хвіліны імкнуўся не пакідаць падначаленых незадаволенымі. На яго месцы Ягор Пятровіч аблаяў б рабочага, які шатаецца па туалетах у рабочы час, і паводзіў б сябе з падначаленымі так, каб баяліся не тое, што выдаць начальніка, але і думаць пра яго.

Праз дзесяць хвілін задаволены ўдалым ходам майстар выйшаў на вуліцу. Да канца працоўнага дня заставалася яшчэ дзве гадзіны, але за брамай было незвычайна шмат народу. На суседняй вуліцы нешта крычалі у мегафон, а ля скрыжавання дарог сталі некалькі міліцыянераў. Ягора Пятровіча зацікавіла, што адбываецца і ён падышоў бліжэй.

Там стаяў натоўп чалавек каля пяцісот з плакатамі і сцягамі. Нейкі жлоб у акулярах крычаў у мегафон «Мы гэта цярпець не будзем! Го-дзе! Го-дзе!». На што натоўп адказваў: «Го-дзе! Го-дзе!». Старога майстра ахапіла крыўда і злосць на маладых людзей, якія замест таго, каб працаваць на заводзе, крычаць на мітынгах. І ён рушыў уперад, каб узяць за каўнер юнака, які стаяў бліжэй да яго з плакатам «Я – не раб!».

– Які ты не раб! – вылаяўся Пятровіч. – З-за такіх, як ты, заводы стаяць! Здраднік!

Хлопец відавочна напужаўся, што яго будуць біць. Побач з ім стаяў яшчэ адзін з плакатам «Не – прымусовай працы!». Гэты другі злосна паглядзеў на старога рабочага і цыкнуў яму:
– Сунешся, дзядзька, інвалідам зраблю!

Ягор Пятровіч ужо сабраўся плюнуць у твар гэтаму мітынгоўшчыку, але адчуў як на яго плячо апусцілася рука. Ззаду стаяў міліцыянер.

– Вашыя дакументы, грамадзянін! – ветліва казырнуўшы запытаўся ахоўнік парадку.
– Свае, свае! Я – нічога! Я пайду, калі ласка... – збянтэжана адказаў стары майстар.

Міліцыянер яго не ўтрымліваў, і Ягор Пятровіч заспяшаўся ў бок тралейбуснага прыпынку.  Наўздагон яму чулася як натоўп скандыруе: «Гань-ба! Гань-ба!» быццам яму асабіста.

Выходзячы з тралейбуса ў сябе на раёне Ягор Пятровіч пакінуў свой талончык ля акна: раптам каму спатрэбіцца, і забег у аптэку, дзе можна было атрымаць зніжку па карце кліента.

– Вось гэтыя кроплі са зніжкай будуць два дваццаць чатыры? Тады мне дзве бутэлькі. Жонка іх ухлопае, як гарэлку. А гэтыя лекі – сямнаццаць дзевятнаццаць? А са зніжкай...
– Гэтыя імпартныя. – запыніла яго аптэкарка. – На імпартнае зніжкі няма. Але яны эфектыўней за айчынныя.
– Колькі гарэлкі можна за гэта купіць! Тады чатыры сорак восем і сямнаццаць дзевятнаццаць будзе дваццаць адзін шэсцьдзясят сем.
– Усё так.

Нечакана стары майстар убачыў яшчэ адзін варыянт лекаў на вітрыне.

– Стоп! А гэта каштуе шэсць сорак дзевяць? Тое ж самае, але на дзесяць рублёў танней.
– Выбачайце, але гэта дэманстрацыйная вітрына. Для наглядных органаў. Мы не мае ключоў ад яе. Толькі начальства. Можа завітаеце праз пару гадзін і мы спецыяльна для вас яе адчынім? – прапанавала прадаўшчыца.
– Добра. Зайду. Тады толькі кроплі на чатыры сорак восем. За лішнія дзесяць рублёў можна добрай гарэлкі купіць...
– Я бачу, што ў вас тут раён вясёлы. Усё вымяраюць у бутэльках гарэлкі... – заўважыла аптэкарка.
– А што? Стабільная валюта. Ну, не развітваюся з вамі.

Ягор Пятровіч выйшаў. Варта было б у магазін забегчы, але ля яго пасвіліся мясцовыя алкашы. Пятровіч ужо даваў ім не раз то рубель, то два. Кожны год гэта былі розныя людзі. Майстар не жадаў з імі зноў бачыцца і пайшоў дадому. Калі ён заходзіў у аптэку, яшчэ толькі змяркалася, а цяпер ужо было цёмна, як ноччу.

– Ненавіджу снежань. – падумаў стары майстар і дадаў услых – Добра, што заўтра пятніца!

Поўны дапрацаваны цыкл апавяданняў "Гэта Беларусь, хлопча!" (PDF) Магчымы разыходжанні з тэкстам апавядання ў блогу.