Я ніколі не лічыў, што колер скуры чалавека можа неяк аўтаматычна рабіць яго добрым ці дрэнным. Мушу прызнацца, што ў падлеткавым узросце я быў пад уплывам некаторых дарослых, якія зняважліва ставіліся да яўрэяў. Але зараз я магу шчыра казаць, што ад гэтага ўплыву не засталося анічога ў маім сэрцы.
У апошнія пару гадоў я бачу, як беларусы, якіх увогуле памылкова лічаць талерантным народам, робяцца ўсё больш нецярплівымі да імігрантаў. З аднаго боку гэта зразумела: бо апошнія не заўсёды паводзяць сябе карэктна, шануюць мясцовыя законы і лад жыцця. З другога цікава назіраць як беларусы такім чынам робяцца ўсё больш падобнымі на астатніх еўрапейцаў.
Асабліва цікава, што ростам нецярпімасці да імігрантаў пачынае карыстацца беларуская апазіцыя. Прычым на адной хвалі з каляфутбольнымі хуліганамі. Безумоўна, наўрадці добра апранутая інтэлігенцыя, якая размаўляе па-беларуску ў паўсядзённым жыцці і шчыра верыць, што многія праблемы будуць вырашаны, калі змяніць уладу ў краіне, пойдзе па начным клубам і ўніверсітэцкім гарадкам біць "цёмнаскурых". Але той жа тэлеканал "Белсат" і некаторыя апазіцыйныя сайты кідаюць у масы ідэю, што прэзідэнт Беларусі спецыяльна запрашае кітайцаў і в'етнамцаў пераязжаць сюды на будаўнічыя праекты, каб потым засяліць імі Беларусь. Пакуль гэта толькі жарты, але яны могуць добра падаграваць расісцкія думкі і пачуцці ў сэрцы сучаснага беларуса. І пры змяненні некаторых абставін яго жыцця - могуць прывесці да адпаведных дзеянняў. Яшчэ раз кажу - беларусы не забітыя людзі, асцярожныя, але не забітыя, і папулярызацыя расізму ў той ці іншай форме можа прывесці да сумных вынікаў.
Я не думаў, што ў мяне могуць быць праблемы з расізмам. Асабліва, калі я прайшоў праз адно выпрабаванне. У 2012-13 гг. навучальным годзе я выкладаў англійскую мову на факультэце міжнародных адносін Белдзяржуніверсітэта. У гэты час, як і зараз, беларуская вышэйшая адукацыя спрабуе перадоліць праблему недахопу студэнтаў па прычыне таго, што насельніцтва краіны паступова змяньшаецца. Таму "дзірку" запаўняюць студэнты платнікі з-за мяжы, пераважна з Туркменістана. Плацяць яны больш за беларусаў, і разумеюць, што іх ніхто з вну не адлічыць. У мяне былі групы, дзе туркменаў было шмат. У адной яны складалі пераважную большасць над 3-мя беларускімі дзяўчынамі. Многія з іх не хадзілі на заняткі, бо звычайна ім гэта ніякай небяспекі не несла. Але я прынцыпова не ставіў залік прагульшчыкам, не сдаўшым адпрацоўку і незадавальняючы адказаўшым на пытанні. Ва ўсялякім разе па профільным прадметам. Вось тады я добра адчуў як бывае, калі ад цябе патрабуюць заліка, крычаць на цябе, пагражаюць паскардзіцца начальству (што таксама мела месца, згодна маім разведданым), прапануюць хабар і кажуць, што такую ж суму (50 дол.) давалі дэкану факультэта, калі мелі праблемы. У рэшце рэшт яны штосьці неяк вывучылі і атрымалі залікі, я, у сваю чаргу, не пераходзіў на абразы, працягваў па ўсходняй традыцыі называць іх сваімі братамі, вітацца з імі за руку, і мы разыйшліся амаль сябрамі. Я разумеў, што іх нацыянальнасць тут не пры чым, праблема была ў тым, як іх навучылі вырашаць праблемы дома і тут.
Але некалькі дзён таму я ўбачыў, што дарэмна лічыў сябе "імунізаваным" ад расізму. Я прымаў удзел у распаўсюджанні пэўнай адукацыйнай інфармацыі разам і маім напарнікам быў цёмнаскуры афрыканец. У нас было шмат магчымасцяў падтрымліваць суразмову (паміж сабой мы размаўляем толькі па-англійску) і неяк мы выйшлі на праблему беларускіх мулатаў. Яшчэ з савецкіх часоў цёмнаскурыя студэнты давалі свой унёсак народам СССР у якасці дзяцей ад мяцовых жаншчын, якіх пакідалі тут.
-- А ты ведаеш у чым тут праблема? -- пытаецца ў мяне напарнік.
-- У тым, што яны падонкі, у гэтым выпадку -- цёмнаскурыя падонкі, як маглі б быць і жоўтаскурымі або белымі падонкамі -- адказаў я.
-- Тады слухай. На самой справе праблема ў іншым. Нярэдка чорны студэнт знаёміцца з мясцовай белай дзяўчынай. Калі паміж імі ўзнікае пачуцце, ён кажа ёй "Ты ведаеш, што калі маё навучэнне тут скончыцца, я мушу вярнуцца на Радзіму. Ты будзеш гатова паехаць са мной?". Дзяўчына кажа "так". Яны жэняцца, нараджаецца дзіця і вось ён мусіць паехаць, а яна не гатова ехаць у Афрыку. Што рабіць? Знайсці работу чужынцу цяжка, дазвол на пражыванне яму працягнуць не жадаюць. Плюс па беларускім законам маці мае больш правоў на дзіця, чым бацька. І ён мусіць ехаць, а яна і дзіця застаюцца.
-- Вось яно як, я гэтага не ведаў, браце!
-- Акрамя таго некаторыя дзяўчыны бяруць шлюб і нараджаюць дзяцей, каб вырашыць свае праблемы з жыллём. Дарэчы ведаю такі выпадак, сын аднаго мадагаскарца і беларускі застаўся тут з мамай. Яна заўседы казала яму, што яго бацька загінуў. Але аднойчы, ужо будучы юнаком, той сын апынуўся на нейкім мерапрыемстве ў мадагаскарскім пасольстве і размаўляў з паслом. У размове, ён казаў паслу, што яго бацька такі і такі, загінуў. Пасол перазапытаў "Такі і такі? Я яго ведаю, ён афіцэр мадагаскарскай арміі і зрабіў бліскучую кар'еру". Праз некаторы час гэты пасол арганізаваў сустрэчу бацькі з сынам і апошні выказаў жаданне пераехаць жыць да бацькі. Пры гэтым маці на час прыезда былога мужа знікла з горада, мабыць было сорамна, што маніла сыну. Чым скончылася гэта гісторыя мне невядома.
Я зразумеў, што дарэмна выкарыстаў моцнае слова супраць людзей, абставіны і пачуцці якіх уласна не ведаў. Гэта было па-расісцку. Не ў сэнсе, што я лічыў падонкамі менавіта цёмнаскурых, а што згроб усіх "да кучы", і тых, хто кінуў дзяцей і жанок, і тых каго тыя жонкі кінулі.
А Вы, панове чытачы, адчуваеце сябе расістамі час ад часу?
У апошнія пару гадоў я бачу, як беларусы, якіх увогуле памылкова лічаць талерантным народам, робяцца ўсё больш нецярплівымі да імігрантаў. З аднаго боку гэта зразумела: бо апошнія не заўсёды паводзяць сябе карэктна, шануюць мясцовыя законы і лад жыцця. З другога цікава назіраць як беларусы такім чынам робяцца ўсё больш падобнымі на астатніх еўрапейцаў.
Асабліва цікава, што ростам нецярпімасці да імігрантаў пачынае карыстацца беларуская апазіцыя. Прычым на адной хвалі з каляфутбольнымі хуліганамі. Безумоўна, наўрадці добра апранутая інтэлігенцыя, якая размаўляе па-беларуску ў паўсядзённым жыцці і шчыра верыць, што многія праблемы будуць вырашаны, калі змяніць уладу ў краіне, пойдзе па начным клубам і ўніверсітэцкім гарадкам біць "цёмнаскурых". Але той жа тэлеканал "Белсат" і некаторыя апазіцыйныя сайты кідаюць у масы ідэю, што прэзідэнт Беларусі спецыяльна запрашае кітайцаў і в'етнамцаў пераязжаць сюды на будаўнічыя праекты, каб потым засяліць імі Беларусь. Пакуль гэта толькі жарты, але яны могуць добра падаграваць расісцкія думкі і пачуцці ў сэрцы сучаснага беларуса. І пры змяненні некаторых абставін яго жыцця - могуць прывесці да адпаведных дзеянняў. Яшчэ раз кажу - беларусы не забітыя людзі, асцярожныя, але не забітыя, і папулярызацыя расізму ў той ці іншай форме можа прывесці да сумных вынікаў.
Я не думаў, што ў мяне могуць быць праблемы з расізмам. Асабліва, калі я прайшоў праз адно выпрабаванне. У 2012-13 гг. навучальным годзе я выкладаў англійскую мову на факультэце міжнародных адносін Белдзяржуніверсітэта. У гэты час, як і зараз, беларуская вышэйшая адукацыя спрабуе перадоліць праблему недахопу студэнтаў па прычыне таго, што насельніцтва краіны паступова змяньшаецца. Таму "дзірку" запаўняюць студэнты платнікі з-за мяжы, пераважна з Туркменістана. Плацяць яны больш за беларусаў, і разумеюць, што іх ніхто з вну не адлічыць. У мяне былі групы, дзе туркменаў было шмат. У адной яны складалі пераважную большасць над 3-мя беларускімі дзяўчынамі. Многія з іх не хадзілі на заняткі, бо звычайна ім гэта ніякай небяспекі не несла. Але я прынцыпова не ставіў залік прагульшчыкам, не сдаўшым адпрацоўку і незадавальняючы адказаўшым на пытанні. Ва ўсялякім разе па профільным прадметам. Вось тады я добра адчуў як бывае, калі ад цябе патрабуюць заліка, крычаць на цябе, пагражаюць паскардзіцца начальству (што таксама мела месца, згодна маім разведданым), прапануюць хабар і кажуць, што такую ж суму (50 дол.) давалі дэкану факультэта, калі мелі праблемы. У рэшце рэшт яны штосьці неяк вывучылі і атрымалі залікі, я, у сваю чаргу, не пераходзіў на абразы, працягваў па ўсходняй традыцыі называць іх сваімі братамі, вітацца з імі за руку, і мы разыйшліся амаль сябрамі. Я разумеў, што іх нацыянальнасць тут не пры чым, праблема была ў тым, як іх навучылі вырашаць праблемы дома і тут.
Але некалькі дзён таму я ўбачыў, што дарэмна лічыў сябе "імунізаваным" ад расізму. Я прымаў удзел у распаўсюджанні пэўнай адукацыйнай інфармацыі разам і маім напарнікам быў цёмнаскуры афрыканец. У нас было шмат магчымасцяў падтрымліваць суразмову (паміж сабой мы размаўляем толькі па-англійску) і неяк мы выйшлі на праблему беларускіх мулатаў. Яшчэ з савецкіх часоў цёмнаскурыя студэнты давалі свой унёсак народам СССР у якасці дзяцей ад мяцовых жаншчын, якіх пакідалі тут.
-- А ты ведаеш у чым тут праблема? -- пытаецца ў мяне напарнік.
-- У тым, што яны падонкі, у гэтым выпадку -- цёмнаскурыя падонкі, як маглі б быць і жоўтаскурымі або белымі падонкамі -- адказаў я.
-- Тады слухай. На самой справе праблема ў іншым. Нярэдка чорны студэнт знаёміцца з мясцовай белай дзяўчынай. Калі паміж імі ўзнікае пачуцце, ён кажа ёй "Ты ведаеш, што калі маё навучэнне тут скончыцца, я мушу вярнуцца на Радзіму. Ты будзеш гатова паехаць са мной?". Дзяўчына кажа "так". Яны жэняцца, нараджаецца дзіця і вось ён мусіць паехаць, а яна не гатова ехаць у Афрыку. Што рабіць? Знайсці работу чужынцу цяжка, дазвол на пражыванне яму працягнуць не жадаюць. Плюс па беларускім законам маці мае больш правоў на дзіця, чым бацька. І ён мусіць ехаць, а яна і дзіця застаюцца.
-- Вось яно як, я гэтага не ведаў, браце!
-- Акрамя таго некаторыя дзяўчыны бяруць шлюб і нараджаюць дзяцей, каб вырашыць свае праблемы з жыллём. Дарэчы ведаю такі выпадак, сын аднаго мадагаскарца і беларускі застаўся тут з мамай. Яна заўседы казала яму, што яго бацька загінуў. Але аднойчы, ужо будучы юнаком, той сын апынуўся на нейкім мерапрыемстве ў мадагаскарскім пасольстве і размаўляў з паслом. У размове, ён казаў паслу, што яго бацька такі і такі, загінуў. Пасол перазапытаў "Такі і такі? Я яго ведаю, ён афіцэр мадагаскарскай арміі і зрабіў бліскучую кар'еру". Праз некаторы час гэты пасол арганізаваў сустрэчу бацькі з сынам і апошні выказаў жаданне пераехаць жыць да бацькі. Пры гэтым маці на час прыезда былога мужа знікла з горада, мабыць было сорамна, што маніла сыну. Чым скончылася гэта гісторыя мне невядома.
Я зразумеў, што дарэмна выкарыстаў моцнае слова супраць людзей, абставіны і пачуцці якіх уласна не ведаў. Гэта было па-расісцку. Не ў сэнсе, што я лічыў падонкамі менавіта цёмнаскурых, а што згроб усіх "да кучы", і тых, хто кінуў дзяцей і жанок, і тых каго тыя жонкі кінулі.
А Вы, панове чытачы, адчуваеце сябе расістамі час ад часу?
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Примечание. Отправлять комментарии могут только участники этого блога.