У канцы снежня, як і абяцаў раблю яшчэ некалькі нататкаў па тэме дэнамінацыі ў Беларусі. Яны не будуць такімі падрабязнымі як назіранне за першы месяц увядзення новых грошай. Але таксама вартыя для гісторыі.
Злата рве кішэні.
У пачатку жніўня падчас адпачынку ў Браславе знайшлі першую манетку кінутую ці забытую на зямлі. Гэта былі 2 капейкі. Мы іх пакінулі дзе знайшлі. Пазней ужо ў Мінску у нас з сынамі быў свайго роду «спорт»: мы выцягвалі доўгімі палкамі капейкі з фантана недалёка ад нашага дому, куды іх час ад часу кідалі на шчасце прахожыя. Жартавалі пры гэтым, што адбіраем ахвяру ў бога ўдачы. Звычайна гэта былі манеты 1 ці 2 кап. Цяпер заўважыць 1 капейку на дарозе – з'ява звычайная. Манета маленькая, цёмная і вечарам заўважыць яе на цёмнай падлозе, маўляў падземнага пераходу можна толькі пры вельмі добрым зроку ці мэтанакіраваным пошуку. Як бы тое ні было, але старыя грошы было лягчэй знайсці згубіўшы.
Цікава было назіраць як беларусы вучацца абыходзіцца з новымі капейкамі. Старыя жанчыны звычайна высыпаюць усю дробязь на талерку ў касе ці даюць касіру на далоні самому выбраць што трэба. Кур'еры з «Еўраопта» возяць мяшэчкі з манетамі, з якіх часам доўга выкалупваюць патрэбную або выбіраюць высыпаўшы на далонь.
Манеты не падабаюцца многім беларусам яшчэ і таму, што яны важаць больш, чым папяровыя грошы. Часам пад іх купляюць кашалькі з аддзяленнямі для манет. Часам – спецыяльныя манетніцы. Але манеты рвуць кішэні тых, хто не мае кашалькоў. У гэтай з'яве банальнае тлумачэнне таго чаму ў канцы 19- пачатку 20 ст. ў Расіі так часта людзі адмаўляліся ад залатых манет на карысць папяровых грошай: «злата» таксама рвала кішэні.
У касах гандлёвых кропках і кабінах вадзіцеляў грамадскага транспарту з'явіліся старыя савецкія латкі з аддзяленнямі для розных манет. А некаторыя гандляры карыстаюцца пластыкавымі каробкамі з-пад цукерак, і кладуць на месца слодычу новыя беларускія манеты.
Адаптацыя
Старыя купюры наміналам больш за 50 тыс (5 новых руб) хутка зніклі з абароту. Здаецца бачыў адну такую ў нейкай жанчыны сярэдняга ўзросту у чарзе ў аптэцы восенню. Але банкноты меншага наміналу яшчэ трапляліся мне і на вочы і на рукі.
Аднойчы ў верасні я прадаў непатрэбную рэч праз Інтэрнэт. Сустракаюся з пакупніком. Ён дае мне частку сумы старым білетам на 20000, а я не магу зразумець што гэта два новых рублі ў эквіваленце. Мужчына пачаў тлумачыць мне суму ў старых рублях: «пяцёрка – гэта 50 тысяч...», але мая праблема была ў тым, што я ўжо перанастроіўся на новыя грошы і ўжо стаў адвыкаць ад старых. Вядома ж у той сітуацыі я дакеміў што чым з'яўляецца нарэшце.
У канцы снежня паспрабаваў свае сілы ў ан-лайн тэсце на адаптацыю да новых грошай і выбіў 10 з 10. Праўда,калі б там не прыводзіліся варыянты адказаў, вынік быў б не такім высокім.
Банкноты старога наміналу па 1000, 5000, 10000 і 20000 мелі сваю нечаканую перавагу. Большасць інфакіёскаў, што працуюць з наяўнымі, не прымаюць манеты. Пры гэтым яны не прымаюць і білеты на 100 і 500 старых рублёў. Таму, калі маеш заплаціць за мабільнік не картай, а наяўнымі і шкада класці 5 новых рублёў, то старыя грошы маюць значэнне. Таму калі мне некалькі разоў трапляліся такія старыя купюры, то я стараўся скарыстаць іх у інфакіёсках.
Праўда калі плаціш новымі наяўнымі за паслугі сувязі, дзе загадзя выстаўлены рахунак, і кладзеш больш грошай, чым трэба (маўляў, рахунак на 7 руб 58 кап., а кладзеш 10 руб), то інфакіёск можа прапанаваць залічыць рэшту куды-небудзь яшчэ. Так бывае ў паштовых аддзяленнях. А ў Беларусбанку машына прапануе выбраць: усю суму на гэты рахунак ці рэшту куды яшчэ? Бо здачу інфакіёскі не выдаюць.
У канцы снежня заўважыў, што гандлёвыя аўтаматы ў маім вну пачалі працаваць ізноў. Калі пачаўся навучальны год, яны не працавалі (былі пустыя), некаторы час таму там ізноў з'явіўся тавар, але я не памятаю ці была яшчэ восень, ці ўжо зіма. У іх купюрапрыймальнікі замянілі на слоты для манет. Праўда цяпер гэта таксама праблема, хоць і малаверагодная: калі раней усе грошы былі банкнотамі можна было укладаць буйныя білеты і купляць хоць увесь аўтамат (які здачу не дае), а цяпер, калі нейкі багацей захоча прасадзіць дваццаць новых рублёў на аўтамат, яму спратрэбіцца 10 манет па 2 руб, як мінімум. Асноўны кантынгент карыстальнікаў гандлёвых аўтаматаў так не шыкуюць, але не ў кожнага бываюць манеты пад рукой.
Больш "развіты" аўтамат, які выдае здачу. Паркоўка ля Траецкага прадмесця і плошчы Свабоды ў Мінску. Аўтарскі здымак. Верасень 2016 г.
Цікавы лёс у старых старублёвак і пяцьсотрублёвак. Практычна адразу пасля дэнамінацыі іх сталі у вялікай колькасці кідаць у скрыні для ахвяраванняў. Гэта дало ім дадатковае жыццё. Справа ў тым, што у кожнай установе, дзе ёсць такая скрыня ад праваслаўнай царквы ці таварыства інвалідаў, дробныя грошы здаюцца ў касу установы і мяняюцца на буйныя. Але ў апошнія дні туды кідаюць усё менш старой наяўнасці. Ахвяраванні капейкамі павялічваюцца, але не значна. Часам можна сустрэць купюру у 5 ці 10 руб. Відавочна, што ахвяруюць менш, аддаючы старыя білеты згодна прымаўцы «бяры, Божа, што мне не гожа».
Гумар
Мой бацька, заўзяты гумарыст неяк распавядаў пра свой маналог у магазіне пасля дэнамінацыі. Ён кажа гандлярцы:
– У вас керэнкі прымаюць?
– У іх срок годнасці выйшаў, – не разгубілася яна.
Таксама ў першы месяц дэнамінацыі у маршрутку, на якой я ехаў, падсела маладая жанчына пад «шафэ» і з бутэлькай алкаголю ў руках, з якой яна падчас паездкі папівала.
– Вам савецкімі рублямі заплаціць ці драўнянымі? – жартуе яна з вадзіцелем. Мабыць мела на ўвазе, што і старыя і новыя беларускія грошы маюць мала стабільнай вартасці.
У мяне жарты былі крыху больш педантычныя. Калі жонка сказала, што прадала нейкую старую рэч за 50 тыс., я адказаў:
– Калі за 50 тысяч, то гэтага нам на доўгі час хопіць!
Адпетыя махляры
У сувязі з некаторым падабенствам беларускіх рублёў на еўра былі выпадкі, калі беларускімі рублямі разлічваліся ў еўрапейскіх магазінах. У Беларусі быў таксама выпадак, калі замест аднарублёвай манетай расплаціліся батарэйкай таго ж памеру.
Большасць беларусаў па-ранейшаму вядзе разлік у старых грошах, карыстаючыся новымі. Новыя 5 рублёў называюць «50 тысяч» нават трымаючы ў руках. Разліковыя запісы, якія вядуцца асабіста у сшытках, як у групе працяглага дня майго старэйшага сына, звычайна вядуць у дадэнамінацыйных грошах, хоць атрымоўваюць «даніну» ад бацькоў новымі. І гэта таксама спараджае аналагічныя праблемы. Так у адной мінскай маршрутцы, на пытанне «Колькі каштуе праезд?» вадзіцель падчас машынальна адказваў:
– 15. (маючы на ўвазе тысяч старых рублёў або 1 руб 50 кап. новымі)
І не раз пасажыры моўчкі даставалі 15 новых рублёў і аддавалі яму.
Дай мільён!
У ліпені я атрымаў грошы за буйны заказ білетамі па 50 і 100 новых рублёў. Тады праз некаторы час мне трэба было разлічыцца ў аптэцы і за мной была чарга каля 10 чалавек. Я даў новую сторублёўку (1 мільён старымі) і касірка разгублена панесла яе ва ўнутраны пакой, каб знайсці здачу. Людзі ў чарзе не злаваліся на мяне, бо у аптэцы чэргі – з'ява звычайная. А тады народ яшчэ звыкаўся з новымі грошамі. Здачу мне сабралі за пяць хвілін. Але да канца года я трымаў у руках толькі сторублёўкі, нават калі мне былі павінны заплаціць больш. Банкноты па 200 і 500 рублёў пакуль бачыў толькі на малюнках.
***
Тым не менш, цэны ідуць далей. 21 снежня падаражэў праезд у грамадскім транспарце на 5 кап. Паступова даражэюць камунальныя паслугі. Таму я не здзіўлюся з'яўленню новых банкнот у будучыні, як падарункаў інфляцыі. Магчыма праз некаторы час ізноў адродзяцца жарты пра беларускіх мільянераў, а мае дзеці будуць мець цяперашнія новыя пяцьсотрублёўкі, як кішэнныя грошы. Але не магу не заўважыць, што інфляцыя замарудзілася крыху у параўнанні з маім юнацтвам. Часам яна ідзе рыўкамі, але часцей паўзе. Таму толькі праз пэўны час будзе бачна, колькі пражывуць новыя рублі і капейкі.
Патрэбны далейшыя назіранні адвыкання беларусаў ад старых грошай, таму тэма дэнамінацыі яшчэ працягнецца ў наступным годзе.
Таксама: Мы будуем "ізм". Частка 1, частка 2 і частка 3.
Злата рве кішэні.
У пачатку жніўня падчас адпачынку ў Браславе знайшлі першую манетку кінутую ці забытую на зямлі. Гэта былі 2 капейкі. Мы іх пакінулі дзе знайшлі. Пазней ужо ў Мінску у нас з сынамі быў свайго роду «спорт»: мы выцягвалі доўгімі палкамі капейкі з фантана недалёка ад нашага дому, куды іх час ад часу кідалі на шчасце прахожыя. Жартавалі пры гэтым, што адбіраем ахвяру ў бога ўдачы. Звычайна гэта былі манеты 1 ці 2 кап. Цяпер заўважыць 1 капейку на дарозе – з'ява звычайная. Манета маленькая, цёмная і вечарам заўважыць яе на цёмнай падлозе, маўляў падземнага пераходу можна толькі пры вельмі добрым зроку ці мэтанакіраваным пошуку. Як бы тое ні было, але старыя грошы было лягчэй знайсці згубіўшы.
Цікава было назіраць як беларусы вучацца абыходзіцца з новымі капейкамі. Старыя жанчыны звычайна высыпаюць усю дробязь на талерку ў касе ці даюць касіру на далоні самому выбраць што трэба. Кур'еры з «Еўраопта» возяць мяшэчкі з манетамі, з якіх часам доўга выкалупваюць патрэбную або выбіраюць высыпаўшы на далонь.
Манеты не падабаюцца многім беларусам яшчэ і таму, што яны важаць больш, чым папяровыя грошы. Часам пад іх купляюць кашалькі з аддзяленнямі для манет. Часам – спецыяльныя манетніцы. Але манеты рвуць кішэні тых, хто не мае кашалькоў. У гэтай з'яве банальнае тлумачэнне таго чаму ў канцы 19- пачатку 20 ст. ў Расіі так часта людзі адмаўляліся ад залатых манет на карысць папяровых грошай: «злата» таксама рвала кішэні.
У касах гандлёвых кропках і кабінах вадзіцеляў грамадскага транспарту з'явіліся старыя савецкія латкі з аддзяленнямі для розных манет. А некаторыя гандляры карыстаюцца пластыкавымі каробкамі з-пад цукерак, і кладуць на месца слодычу новыя беларускія манеты.
Адаптацыя
Старыя купюры наміналам больш за 50 тыс (5 новых руб) хутка зніклі з абароту. Здаецца бачыў адну такую ў нейкай жанчыны сярэдняга ўзросту у чарзе ў аптэцы восенню. Але банкноты меншага наміналу яшчэ трапляліся мне і на вочы і на рукі.
Аднойчы ў верасні я прадаў непатрэбную рэч праз Інтэрнэт. Сустракаюся з пакупніком. Ён дае мне частку сумы старым білетам на 20000, а я не магу зразумець што гэта два новых рублі ў эквіваленце. Мужчына пачаў тлумачыць мне суму ў старых рублях: «пяцёрка – гэта 50 тысяч...», але мая праблема была ў тым, што я ўжо перанастроіўся на новыя грошы і ўжо стаў адвыкаць ад старых. Вядома ж у той сітуацыі я дакеміў што чым з'яўляецца нарэшце.
У канцы снежня паспрабаваў свае сілы ў ан-лайн тэсце на адаптацыю да новых грошай і выбіў 10 з 10. Праўда,калі б там не прыводзіліся варыянты адказаў, вынік быў б не такім высокім.
Банкноты старога наміналу па 1000, 5000, 10000 і 20000 мелі сваю нечаканую перавагу. Большасць інфакіёскаў, што працуюць з наяўнымі, не прымаюць манеты. Пры гэтым яны не прымаюць і білеты на 100 і 500 старых рублёў. Таму, калі маеш заплаціць за мабільнік не картай, а наяўнымі і шкада класці 5 новых рублёў, то старыя грошы маюць значэнне. Таму калі мне некалькі разоў трапляліся такія старыя купюры, то я стараўся скарыстаць іх у інфакіёсках.
Праўда калі плаціш новымі наяўнымі за паслугі сувязі, дзе загадзя выстаўлены рахунак, і кладзеш больш грошай, чым трэба (маўляў, рахунак на 7 руб 58 кап., а кладзеш 10 руб), то інфакіёск можа прапанаваць залічыць рэшту куды-небудзь яшчэ. Так бывае ў паштовых аддзяленнях. А ў Беларусбанку машына прапануе выбраць: усю суму на гэты рахунак ці рэшту куды яшчэ? Бо здачу інфакіёскі не выдаюць.
У канцы снежня заўважыў, што гандлёвыя аўтаматы ў маім вну пачалі працаваць ізноў. Калі пачаўся навучальны год, яны не працавалі (былі пустыя), некаторы час таму там ізноў з'явіўся тавар, але я не памятаю ці была яшчэ восень, ці ўжо зіма. У іх купюрапрыймальнікі замянілі на слоты для манет. Праўда цяпер гэта таксама праблема, хоць і малаверагодная: калі раней усе грошы былі банкнотамі можна было укладаць буйныя білеты і купляць хоць увесь аўтамат (які здачу не дае), а цяпер, калі нейкі багацей захоча прасадзіць дваццаць новых рублёў на аўтамат, яму спратрэбіцца 10 манет па 2 руб, як мінімум. Асноўны кантынгент карыстальнікаў гандлёвых аўтаматаў так не шыкуюць, але не ў кожнага бываюць манеты пад рукой.
Цікавы лёс у старых старублёвак і пяцьсотрублёвак. Практычна адразу пасля дэнамінацыі іх сталі у вялікай колькасці кідаць у скрыні для ахвяраванняў. Гэта дало ім дадатковае жыццё. Справа ў тым, што у кожнай установе, дзе ёсць такая скрыня ад праваслаўнай царквы ці таварыства інвалідаў, дробныя грошы здаюцца ў касу установы і мяняюцца на буйныя. Але ў апошнія дні туды кідаюць усё менш старой наяўнасці. Ахвяраванні капейкамі павялічваюцца, але не значна. Часам можна сустрэць купюру у 5 ці 10 руб. Відавочна, што ахвяруюць менш, аддаючы старыя білеты згодна прымаўцы «бяры, Божа, што мне не гожа».
Гумар
Мой бацька, заўзяты гумарыст неяк распавядаў пра свой маналог у магазіне пасля дэнамінацыі. Ён кажа гандлярцы:
– У вас керэнкі прымаюць?
– У іх срок годнасці выйшаў, – не разгубілася яна.
Таксама ў першы месяц дэнамінацыі у маршрутку, на якой я ехаў, падсела маладая жанчына пад «шафэ» і з бутэлькай алкаголю ў руках, з якой яна падчас паездкі папівала.
– Вам савецкімі рублямі заплаціць ці драўнянымі? – жартуе яна з вадзіцелем. Мабыць мела на ўвазе, што і старыя і новыя беларускія грошы маюць мала стабільнай вартасці.
У мяне жарты былі крыху больш педантычныя. Калі жонка сказала, што прадала нейкую старую рэч за 50 тыс., я адказаў:
– Калі за 50 тысяч, то гэтага нам на доўгі час хопіць!
Адпетыя махляры
У сувязі з некаторым падабенствам беларускіх рублёў на еўра былі выпадкі, калі беларускімі рублямі разлічваліся ў еўрапейскіх магазінах. У Беларусі быў таксама выпадак, калі замест аднарублёвай манетай расплаціліся батарэйкай таго ж памеру.
Большасць беларусаў па-ранейшаму вядзе разлік у старых грошах, карыстаючыся новымі. Новыя 5 рублёў называюць «50 тысяч» нават трымаючы ў руках. Разліковыя запісы, якія вядуцца асабіста у сшытках, як у групе працяглага дня майго старэйшага сына, звычайна вядуць у дадэнамінацыйных грошах, хоць атрымоўваюць «даніну» ад бацькоў новымі. І гэта таксама спараджае аналагічныя праблемы. Так у адной мінскай маршрутцы, на пытанне «Колькі каштуе праезд?» вадзіцель падчас машынальна адказваў:
– 15. (маючы на ўвазе тысяч старых рублёў або 1 руб 50 кап. новымі)
І не раз пасажыры моўчкі даставалі 15 новых рублёў і аддавалі яму.
Дай мільён!
У ліпені я атрымаў грошы за буйны заказ білетамі па 50 і 100 новых рублёў. Тады праз некаторы час мне трэба было разлічыцца ў аптэцы і за мной была чарга каля 10 чалавек. Я даў новую сторублёўку (1 мільён старымі) і касірка разгублена панесла яе ва ўнутраны пакой, каб знайсці здачу. Людзі ў чарзе не злаваліся на мяне, бо у аптэцы чэргі – з'ява звычайная. А тады народ яшчэ звыкаўся з новымі грошамі. Здачу мне сабралі за пяць хвілін. Але да канца года я трымаў у руках толькі сторублёўкі, нават калі мне былі павінны заплаціць больш. Банкноты па 200 і 500 рублёў пакуль бачыў толькі на малюнках.
***
Тым не менш, цэны ідуць далей. 21 снежня падаражэў праезд у грамадскім транспарце на 5 кап. Паступова даражэюць камунальныя паслугі. Таму я не здзіўлюся з'яўленню новых банкнот у будучыні, як падарункаў інфляцыі. Магчыма праз некаторы час ізноў адродзяцца жарты пра беларускіх мільянераў, а мае дзеці будуць мець цяперашнія новыя пяцьсотрублёўкі, як кішэнныя грошы. Але не магу не заўважыць, што інфляцыя замарудзілася крыху у параўнанні з маім юнацтвам. Часам яна ідзе рыўкамі, але часцей паўзе. Таму толькі праз пэўны час будзе бачна, колькі пражывуць новыя рублі і капейкі.
Патрэбны далейшыя назіранні адвыкання беларусаў ад старых грошай, таму тэма дэнамінацыі яшчэ працягнецца ў наступным годзе.
Таксама: Мы будуем "ізм". Частка 1, частка 2 і частка 3.
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Примечание. Отправлять комментарии могут только участники этого блога.