Мабілізацыя ў БКА. Загад Астроўскага 6 сакавіка 1944 г.

6 сакавіка 1944 г. кіраўніцтва Беларускай цэнтральнай рады на чале з яе прэзідэнтам Астроўскім аддало загад аб мабілізацыі мужчынскага насельніцтва значнай часткі Беларусі ў фарміраванні Беларускай краёвай абароны (БКА). Гэтыя фарміраванні дапамагалі немцам змагацца з партызанамі прасавецкай і прапольскай арыентацыі, а пазней і супраць Чырвонай арміі.

Паколькі загад аб мабілізацыі ў БКА яшчэ не так плённа вывучаны, я вырашыў размясціць яго тэкст, апублікаваны ў кнізе па гісторыі Беларусі з маімі кароткімі заўвагамі.

Крыніца: Язэп Найдзюк, Іван Касяк. Беларусь учора і сяньня. Папулярны нарыс з гісторыі Беларусі. Менск "Навука і тэхніка", 1993, с. 317-318

Мае заўвагі

Я добра разумею, што тэма БКА даволі балючая. Адны ўспрымаюць удзельнікаў гэтых фарміраванняў, як герояў-патрыётаў, другія - як здраднікаў і паслугачоў акупантаў. Я трымаю ў гэтым пытанні нейтралітэт. І ўвогуле не люблю вешаць ярлыкі на людзей. Да таго ж, я не спецыялізуюся на гісторыі Другой сусветнай вайны. Таму мае заўвагі будуць вельмі стрыманыя.

1. Пункты 2-3 і 6 сведчылі аб тым, што мабілізацыя мела закрануць усіх агулам. І нацыянальнасць ці палітычныя погляды нікога не цікавілі. У БКА забіралі і тых, хто хацеў "біць бальшавікоў", і тых, хто іх любіў усім сэрцам, але не пайшоў у партызаны ці эвакуацыю. Там былі і тыя, хто быў гатовы памерці за Беларусь без бальшавікоў, і тыя, хто проста не жадаў быць асуджаным "адмысловым судом на кару смерці".

2. Пункт 5 сведчыць аб тым, што ўсіх, хто дабраахвотна-прымусова пайшоў на мабілізацыйны пункт, кіраўніцтва БКА не магло забяспечыць ні абмундзіраваннем, ні, як пазней паказала гісторыя, зброяй.

Увогуле значная частка тых, хто страляў адзін у аднаго падчас Другой сусветнай вайны, былі далёкімі ад рамантычна-патрыятычных ідэй, якімі нярэдка аздабляюць гэты перыяд гісторыі цяперашнія людзі. Звычайнага чалавека цікавяць уласны лёс і жыццё сваёй сям'і больш чым свабода народа, правы чалавека, сувярэнітэт дзяржавы і г.д. Таму сумленнаму гісторыку варта быць асцярожным у тым каб назваць каго-небудзь здраднікам ці патрыётам.

***
Пры наяўнасці вольнага часу падрыхтую тэкставы варыянт дакумента замест фотаздымкаў.