100 год БНР. Значнае бачна на адлегласці

25 сакавіка 2018 г. у Беларусі неафіцыйна святкавалі 100 год абвяшчэння незалежнасці Беларускай народнай рэспублікі (БНР).

Я ўжо пісаў пра іншыя круглыя даты гісторыі Беларусі і суседняй Расіі: серыя артыкулаў пра паўстанне 1863 г, 100 год Кастрычніцкай рэвалюцыі, 100 год Лютаўскай рэвалюцыі, 100 год міліцыі... Пры гэтым я асабіста не святкую такія дні, але карыстаюся нагодай разважаць, якое месца ў гісторыі мае тая ці іншая падзея. Проста вялікае і значнае робіцца добра бачным на адлегласці.

Значэнне падзеі

На мой сціплы погляд, прыняцце 25 сакавіка 1918 г. Трэцяй устаўной граматы БНР, дзяржавы, якая, з аднаго боку, не мела многіх неабходных элементаў дзяржаўнасці і шырокага міжнароднага прызнання, а, з другога, магла іх набыць пры пэўным раскладзе, было толькі адным з крокаў да фарміравання незалежнай беларускай дзяржавы. І я не гатовы казаць, што ён быў галоўным. У пэўным сэнсе падзеі і факты, звязаныя з Беларускай народнай рэспублікай, Слуцкім паўстаннем 1920 г. і іншымі крокамі да незалежнасці Беларусі, могуць стаць ў будучым часткай легендарна-патрыятычнай гісторыі, свайго роду "Бостанскім чаяпіццем", калі падзея абрастае трактоўкамі, нязгода з якімі можа быць расцэнена як знявага да нацыянальнай гісторыі. Але спадзяюся, што, як і ў выпадку з Бостанскім чаяпіццем, будзе дастаткова гісторыкаў, гатовых вывучаць ролю і значэнне падзеі без прывязкі да асабістых патрыятычных пачуццяў.

Сярод тых, каго ведаю сёння, найбольш цвяроза наконт ролі прыняцця Трэцяй устаўной граматы БНР у гісторыі выказаўся на сваёй старонцы ў Фейсбуку гісторык С. Кудзякін словы якога я публікую тут без правак з дазволу аўтара:

Ці можа Дзень Волі стаць святам незалежнасці? Безумоўна так. Калі не было б абвяшчэння БНР хутчэй за ўсё ніхто б не абвяшчаў БССР, мы б зараз нічога не казалі пра беларускую дзяржаўнасць. Але варта заўважыць з некаторай крытыкай Дня Волі варта пагадзіцца. Гэты дзень не стаў днём паўнавартаснай незалежнасці, так і застаўся толькі крокам на доўгім шляху. Айцы БНР, пры ўсёй маёй павазе, здзяйснялі вельмі сур'ёзныя татальныя памылкі. Раду БНР раздзялялі пастаянныя крызісы. Як і сённяшняя апазіцыя, урад БНР быў аточаны расейскай агентурай. Лявацкая ідэалогія носьбітамі якой былі дзеячы БНР, прывяла да таго, што багатыя колы, якія маглі фінансава падтрымаць схіліліся на бок польскага нацыянальнага руху. З другога боку, частка дзеячоў БНР дабравольна ішлі на супрацу з саветамі, чым аслаблялі нацыянальны рух.

Акрамя гісторыі ў нас ёсць сучаснасць, якая пачалася з канца 80-х. БНР стаў сымбалем для людзей якія не прымаюць савецкую, дзяржаўную ідэалогію. Свята БНР, стала святам незалежнай ад дзяржавы грамадзянскай супольнасці. Дзень Волі стаў сымбалем для тых, хто не жадае бачыць Беларусь савецкай.

Цяпер проста звярну ўвагу чытачоў маёй старонкі на некаторыя матэрыялы, якія буду суправаджаць сваімі сціплымі каментарыямі.

Мінск 25 сакавіка 2018 г. Такая розная рэакцыя на круглую дату.

Да свята яго ўдзельнікі пачалі рыхтавацца загадзя. Сярод іншага былі праведзены некалькі флэш-мобаў.

Адзін з такіх флэш-мобаў - "сэлфі незалежнасці". Цягнуўся з 3.02 па 24.03.2018 г. Яго ўдзельнікі рабілі сэлфі побач з будынкам на праспекце Незалежнасці ў Мінску, нумар якога паказваў колькасць дзён, што заставаліся да круглай даты. На здымку першы злева - вядомы апазіцыйны дзеяч, хрысціянскі дэмакрат Павел Севярынец.
naviny.by

Акрамя гэтага да свята рыхтаваліся і камерцыйна. Як і кожнае свята, стогадовы юбілей БНР суправаджаўся і стварэннем ды рэалізацыяй рознапланавых рэчаў з лагатыпамі БНР ці юбілея граматы. Ну і амаль кожнае свята - гэта і торцікі, і пачастункі, і алкаголь. Вечарам 25 сакавіка некаторыя ўдзельнікі перапіліся, аб чым сведчаць успаміны іншых удзельнікаў (іх не публікую па этычных меркаваннях).
Са старонкі сябра па Фейсбуку.

Для святочных канцэрта і мітынга вылучылі спецыяльную пляцоўку каля опернага тэатра ў Мінску. Падобныя "рэзервацыі" вылучылі і ў некаторых іншых гарадах Беларусі. Чаму я называю іх рэзервацыямі? Агароджа на здымку - гэта звычайны элемент бяспекі на масавых мерапрыямствах, дзе людзей прапускаюць праз спецыяльныя КПП, але па-за межамі пляцоўкі дэманстрацыя сімволікі свята была забаронена.

Для аховы грамадскага парадку і затрымкі парушальнікаў па вул. Дарашэвіча едзе цэлая калона аўтазакаў.

Апоўдзень на пл. Я. Коласа затрымалі дзясяткі ўдзельнікаў несанкцыяніраванага мітынгу. Праз некалькі гадзін іх адпусцілі на канцэрт, на некаторых нават не складалі пратаколы.

Свята каля опернага тэатра было больш святам, чым апазіцыйнай палітычнай акцыяй. Гэтым яно адрознівалася ад звычайнага штогадовага святкавання Дня волі 25 сакавіка.

Дзяржаўныя структуры не мелі адзінага падыходу да стагоддзя БНР. Галоўная ўрадавая газета "СБ-Беларусь сегодня" прыняла рашэнне поўнасцю ігнараваць падзею. У аглядзе падзей 25.03.2018 г. гаворыцца пра спартыўныя перамогі, трагедыю ў Кемерава, фестываль кавы, а пра галоўную мэдыйную падзею краіны - ані слова. Часткова таму я гэту газету не выпісваю.
Дарэчы, у Беларусі ўвогуле многія рашэнні прымаюцца на месцы. Так і да БНР-100 чыноўнікі розных структур ставіліся па-свойску: адны адукацыйныя ўстановы ціха ці адкрыта забаранялі навучэнцам прыходзіць на канцэрт, другія падтрымлівалі мірную акцыю, як гісторыка-культурную. Трэція ігнаравалі...
Скрыншот з PDF-раздрукоўкі артыкула на sb.by

Без #БНР100 і  #100БНР не было б #БССР100?

Цяжка сказаць ці было б абвяшчэнне ССРБ-БССР, калі б шэраг беларускіх мысліўцаў і палітыкаў не абвясціў сто год таму БНР, але без хэштэгаў #БНР100 і #100БНР наўрад ці б левыя актывісты запусцілі б тэг #БССР100 з нагоды святкавання стагоддзя БССР 1 студзеня 2019 г. Што з гэтага выйдзе пабачым у канцы года.
Скрыншот з facebook.com

Патрыятызм, незалежнасць і святы

Апоўнач 25 сакавіка 2018 г. я пачуў гудкі машыны дзесьці не вельмі далёк: на вул. Каліноўскага ці на пр. Незалежнасці - і крыкі:
- Жыве Беларусь!

Аднак ні свята 25 сакавіка, ні афіцыйнае святкаванне незалежнасці 3 ліпеня не адчуваецца так у маім ціхім мікрараёне Усход-1, як Новы год ці, напрыклад, чэмпіянат свету па футболе. Часткова гэта звязана з тым, што, наколькі я бачу, большасць беларусаў абыякава ставіцца да незалежнасці, уласнай гісторыі і культуры. Але гэта тэма ўжо асобная...

Апытанка tut.by у Твітары

Гл. таксама: "Прошу не считать меня патриотом" или "а может это любовь?"